§. Электр тармоқларида ғалаёнлар мавжудлигида технологик қурилмаларда электр юритмаларнинг ўз-ўзидан ишга туширилиш шароитларини тадқиқ қилиш

Download 67,75 Kb.
Sana	17.12.2023
Hajmi	67,75 Kb.
	#121700

Bog'liq
1- ўзбекча

362.3-§. Электр тармоқларида ғалаёнлар мавжудлигида технологик қурилмаларда электр юритмаларнинг ўз-ўзидан ишга туширилиш шароитларини тадқиқ қилиш
Qishloq xo‘jaligi ekinlari, xususan g‘o‘za hosildorligiga ta’sir etuvchi asosiy omillardan biri bu sug‘orishni o‘z vaqtida tashkil etishdir. Shuning uchun nasos stansiyalarini suv bilan ta’minlashning belgilangan jadvalini ta’minlash maqsadida sug‘orish mavsumida nasos agregatlarining uzluksiz ishlashi respublika iqtisodiyoti uchun katta ahamiyatga ega.
Nasos stantsiyalarida nasos agregatlarini rejalashtirilgan to‘xtatish paytida, birinchi navbatda, kollektordagi zatvishka yopiladi [1]. Bunday holda, nasos agregatining aylanish tezligi nolgacha kamayadi. Bundan tashqari, suv (kollektorda) muvaffaqiyatli qoladi. Hozirgi vaqtda elektr tarmog‘ining avariyaviy va avtomatik qayta ishga tushirilishi (AQQ(АПВ)) paytida nasos stantsiyalarida nasos agregatlari to‘satdan to‘liq to‘xtatiladi. Nasos yuritmasining haydovchining yo‘qolishi tufayli oqim ham tezligi nolgacha kamayadi, o‘rnatish bir xil yo‘nalishda aylanadi. Yo‘qolishi natijasida suv berish nolgacha kamayadi, parraklar avvalgidek aylanadi. Suv oqimining kamayishi avvaliga nasosni sekinlashtiradi, aylanish chastotasi nolga yetadi va keyin esa parraklar teskari. Nasos orqali suv oqimi avval nasos yo‘nalishda aylana boshlab, nasos turbina rejimiga o‘tib, aylanish tezligi sekinlashtirib, tezligi nolga tenglashdi, keyin aylanish yo‘nalishi maksimalgacha oshib boradi, keyin sekinlashadi va nihoyat butunlay to‘xtaydi. o'zgaradi, natijasida turbinali rejimga o‘tadi va barqaror tezlikka tezlashadi va quvur liniyasi bo‘shatilganda, sekinlashadi va to‘xtaydi. . Natijada, kollektorda suv qolmaydi, nasos muhrlari yonadi va ishlamay qoladi, mahkam yo‘nalishda aylana boshlab, nasos turbina rejimiga o‘tib, aylanish tezligi lagichlar bo'shashadi va butun nasos agregati ishdan chiqadi [2].
Nasosni kuchlanishi suslashgandan so’ng nasos qurilmasini ishga tushurish nasos yopqichlari erib, yaroqsiz ___ ishga tushirish uchun chiqarib olib yangisini o‘rnatish ba yopqichlarini yig‘ish kerak. Nasosni ishga tushirishdan oldin vakuum yaratish uchun orqa zadvishkani zich vilkalarini olib tashlash, shikastlangan moy tortib yopish kerak. Shu sababdan bunday hollarda nasosni ishga tushirish uchun kollektor suvga to’ldiriladi. Nasos stansiyasida olish, yangi moy muhrlari o‘ramlarida haydash va vilkalarni yig‘ish kerak. Kuchlanishning har bir so‘ndirilishida Nasos stansiyasida avariyaviy holat paydo bo‘ladi. Nasos stansiyalarini tushirish uchun yuqori malakali hodimlar va kamyob ___ allar (__ to‘ldirgichlar va turbina moylari) talab etiladi. Nasosni ishga tushirishdan oldin vakuum hosil qilish uchun orqa valfni mahkam yopish kerak. Shuning uchun, bunday hollarda, ishga tushirishdan oldin nasosda vakuum hosil qilish uchun kollektorni suv bilan to‘ldirish kerak. Har bir to‘xtovdan so'ng nasos stantsiyasida favqulodda vaziyat vujudga keladi. Nasos agregatlarini ishga tushirish uchun malakali xodimlar va tanqis materiallar (to‘ldiruvchi qutilar, turbina moyi) talab qilinadi. Ishga tushirish ishlarini bajarish va nasos agregatining ish rejimini normal holatga keltirish ko‘p vaqtni oladi (2-3 kun), bu sug‘orish uchun suv ta'minotining uzulishga olib keladi. Shuning sababdan nasos qurilmalarining o'z-o'zidan ishga tushishi muammosi dolzarbdir. [3].
Meliorativ nasos stansiyalarida o‘rnatilgan agregatlar soni har xil bo‘ladi (2tadan 16 gacha). Nasoslarning yuritmani elektroniga telladi nasos stantsiyasining pasaytiruvchi elektr stansiyasidan energiya bilan ta’minlanadi. Ularda 2 cho‘lg‘amli va 3 cho‘lg‘amli transformatorlar qo‘llaniladi.
Nasos stansiyalarida bir paytda o‘z-o‘zidan ishga tushadigan dvigatellarning soni, elektr tarmog‘ida yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan kuchlanish pasayishi bilan aniqlanadi. Bir vaqtning o'zida o'z-o'zidan ishga tushiriladigan nasos stantsiyasining motorlari soni o'z-o'zidan ishga tushirish vaqtida tarmoq kuchlanishining pasayishining ruxsat etilgan qiymatidan kelib chiqqan holda aniqlanadi. Tarmoq kuchlanishini va energiya manbaining qarshiligini bilib, dvigateldan kuchlanishni tiklaydigan qiymat aniqlanadi. Agar dvigatelning aylantirish momenti shu kuchlanishda, nasoslar dvigatel momenti nasoslarning qarshilik momentidan kattaroq bo'lsa, unda bu dvigatelni o‘z-o‘zidan ishga tushirish mumkin.
Tarmoq kuchlanishining pasayishiga bog‘liq holda, o‘z-o‘zidan ishga tushadigan nasos agregatlari sonini aniqlash usuli keltirilgan. 2.1-rasmda birinchi ko‘taruvchi nasos stasiyalarining elektr ta'minoti sxemasi keltirilgan.
3 fazali uch cho‘lg‘amli transformatordan energiya bilan___ elektr dvigatellarning o'z-o'zidan ishga tushish jarayonining asosiy hisob-kitoblari keltirib chiqarilgan.
Birlamchi nominal liniya kuchlanishi: U_NL.
Birlamchi faza kuchlanishi:
(1)
Transformatorning transformatsiya koeffisienti:
(2)

Uch cho‘lg‘amli transformator cho‘lg‘amlarining nominal tokini aniqlaymiz:

Qisqa tutashuv kuchlanish qiymatlariga asoslanib, ta'minot transformatori uch cho‘lg‘amli bo‘lsa, biz bir fazaga tegishli qisqa tutashuv to‘la qarshiligi:

Bu qarshiliklarni ikkilamchi va uchlamchi cho‘lg‘amlariga keltiramiz:

Qisqa tutashuv qarshiligining aktiv tashkil etuvchilarini hisobga olmatmiz. Bunda ikkilamchi va uchinchi darajali sariqlarga kamayadi:

Birlamchi cho‘lg‘am sochilish qarshiligi induktiv reaktivligi ikkilamchi va uchlamchi cho‘lg‘amlarga keltirilgan birlamchi cho‘lg‘amningsochilish induktiv qarshiligi:

Ikkilamchi va uchlamchi cho‘lg‘amlarining sochilish induktiv qarshiligi:

Uchburchak usulda ulangan transformatorning ikkilamchi va uchlamchi cho‘lg‘amlarini ekvivalent yulduzlarga aylantiramiz.:

Transformator ulangan elektr tarmog‘i cheksiz quvvatga ega deb hisoblaymiz. Transformatordan energiya iste’mol qiladigan elektr dvigatellarining o‘z-o‘zidan ishga tushishini hisoblash uchun bir fazasining o‘rin almashish sxemani tuzamiz. Uzatish liniyasida zanjirning qarshiligini etiborga olmaymiz.

2.5-rasm. Uch cho‘lg‘amli transformatordan iste’mol qiladigan zanjirning bir fazasining almashish sxemasi.
Ekvivalent sxema uchun hisoblash formulalari va 3 cho‘lg‘amli transformatordan iste’mol qiladigan elektr dvigatellarning o‘z-o‘zidan ishga tushirishva almashish sxemalarining hisoblash formulalari quyida keltirilgan:
Olingan ifodalar asosida dvigatelning parametri berilgan sirpanishning qiymatlari S=1; 0,5; 0,06; bo‘lganda, alohida _____ I₂:I₂:I₃; toklarning miqdorlari hamda ularning kuchlanishlarini hisoblash amalga oshiriladi. Yani shu fiderlardan iste’mol qiladigan elektr dvigatellarning alohida guruppalarining uchlaridagi va (ulanish kabellaridagi yo‘qotishlarni hisobga olmagan holda) transformator cho‘lg‘amlarida S=1 bo‘lganida ishga tushadigan va S=0,5; 0,06 bo‘lganda
o‘z-o‘zidanishga tushadigan elektr dvigatellarning soni bittadan to‘rttagacha o‘zgarganda Olingan hisob grafiklari asosida, turgan ____ nasos stansiyalarida
o‘z-o‘zidan ishga tushiriladigan elektr dvigatellarning soni aniqlanadi.
TDTN-25000/110/6/6 transformatorining parametrlari.
Y///-II-II cho‘lg‘amlarning sxemasi va ulanish guruhi.
Qisqa tutashuv kuchlanishi: ВН-НН при 2500 кВА 10,7%, НН-НН при 12500 кВА 16,5%, ВН-НН при 12500 кВА 9,87%, ВН-НН при 12500 кВА 9,48%.
DAZO 15-59-10U1 tipdagi 3 fazali asixron dvigatel:
U_DL=6 kV, =93%, R_2N=630 kVt,
n=595 об/мин, I_N=80 A,
Cos_N =0,81. Nasos turi: 24 QQS, D_RC = 875 mm.
Hisoblash natijalari umumlashtirilgan 1-jadvalda. 3-rasmda keltirilgan.
TDTN-25000/110/6/6 transformatoridan elektr motorlarini o'z-o'zidan ishga tushirishni hisoblash.
1-jadval

S	n	U_q_л_I=U_q_л_II	U_q_л_III	I_Ф_I	I_ф_II	I_Ф_III	U_q_л_I=U_q_л_II	U_q_л_II
S	dona	В	В	А	А	А	%	%
1,0	1	5680	5832	540	675	560	5,3	2,8
	2	5393,64	5660,6	1046	1277	1098	10,1	5,8
	3	5130	5495	5495	1500	1840	16,10	8,4
	4	4894,7	5344,6	1899	2314	2073	18,4	10,9
0,5	1	690	5838	535	668	553	5,1	2,7
	2	3406,1	5668,45	1035	1266	1085	9,9	5,5
	3	5150	5520	1488	1828	1599	14,1	8
	4	4914,09	5377,1	1881	2301	2058	18,01	10,4
0,06	1	5880	6940	343	430	342	1,5	1,0
	2	5755,94	5869,35	664	843	677	4,05	2,2
	3	5633	5810	973	1235	1006	6,1	3,2
	4	5516,86	5743,12	1273	1616	1325	8,05	4,3

Nasos stansiyalarining birinchi bosqichi ko'tarilishi nasos qurilmalarining ish jarayonini tadqiq natijalari asosida, asixron dvigatellarni o‘z-o‘zidan ishga tushadigan asixron dvigatellarning soni, nasos stansiyalarining mavjud elektr uskunalarining mavjud sxemasida tarmoqda qisqa tutashuv vaqtiga bog‘liq. Qisqa tutashuv vaqti 0,8 s ga teng bo‘lganda 8 ta va qisqa tutashuv vaqti 2,5-3 s bo'lgan 4 tani tashkil etadi. Nasos stansiyalarining o‘z-o‘zidan ishga tushadigan dvigatellarning soni bu rejimlarda kuchlanishining pasayishi ruxsat etilganda bo‘ladi.

Download 67,75 Kb.