Fizika
Fizika (
grekcha
: φυσικός — „tabiiy“, φύσις (physis) — „tabiat“) tabiiy borliq haqidagi
fan
boʻlib,
tabiatning eng keng tarqalgan qonunlari, modda, uning tuzilishi, harakati va o'zgarish qoidalarini
oʻrganadi. Fizika bu tabiiy fandir, lekin undagi qonuiyatlar va hisob-kitoblar aniqlikka asoslangan.
U quyidagi asosiy qismlardan iborat:
1.
Klassik mexanika
2.
Elektrodinamika
va
klassik maydon nazariyasi
3.
Kvant mexanikasi
4.
Statistik fizika
va
Termodinamika
5.
Optika
va
Spektroskopiya
.
Molekulyar fizika
7.
Atom fizikasi
.
Kvant maydonlar nazariyasi
9.
Gravitatsiya
va
Kosmologiya
10.
Kalibrlangan maydonlar
va
Supersimmetriya
.
Fizika fani eksperimental va nazariy fizikaga boʻlinadi.
Eksperimental fizika
tajribalar asosida
yangi maʼlumotlar oladi va qabul qilingan qonunlarni tekshiradi.
Nazariy fizika
tabiat qonunlarini
taʼriflaydi, oʻrganiladigan hodisalarni tushuntiradi va yuz berishi mumkin boʻlgan hodisalarni
oldindan aytib beradi.
Oʻrganilayotgan obʼyektlar va materiallarning harakat shakllariga qarab, fizika fani bir-biri bilan
oʻzaro chambarchas bogʻlangan elementar zarralar fizikasi, yadro fizikasi, atom va molekulalar
fizikasi, gaz va suyuqliklar fizikasi, qattiq jismlar fizikasi, plazma fizikasi boʻlimlaridan tashkil
topgan. Oʻrganilayotgan jarayonlarga va materiyaning harakat shakllariga qarab, fizika moddiy
nuqta va qattiq jism mexanikasi, termodinamika va statistik fizika, elektrodinamika, kvant
mexanika, maydon kvant nazariyasini oʻz ichiga oladi.
Fizikaning tarixiy rivojlanishi. Fizika tarixini 3 davrga boʻlib oʻrganish mumkin:
1) qad. zamondan XVII asrgacha boʻlgan davr;
2) XVII asrdan XIX asr oxirigacha boʻlgan davr. Bu davrdagi fizika fani, odatda, klassik fizika nomi
bilan yuritiladi;
3) XIX asr oxiridan hozirgi paytgacha boʻlgan davr. Hozirgi zamon fizikasi (yoki eng yangi fizika)
shu davrga mansub.
Turli hodisalarni va ularning sababini oʻrganish qad. zamon olimlarining bizgacha yetib kelgan
asarlarida aks etgan. Miloddan avvalgi VI asrdan to milodiy II asrgacha boʻlgan davrda
moddalarning atomlardan tashkil topganligi haqidagi tushunchalar va gʻoyalar yaratildi
(
|
