1-18 cambria 0112. indd




Download 12,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet265/372
Sana04.02.2024
Hajmi12,96 Mb.
#151302
1   ...   261   262   263   264   265   266   267   268   ...   372
Bog'liq
Z- Ibodullayev Tibbiyot psixologiyasi

Suitsid profilaktikasi
Suitsid global ijtimoiy-psixologik muammo bo‘lganligi bois, u bilan ja-
moatchilik, umumiy va sotsial psixologlar, tibbiy psixolog va psixotеrapеvt-
lar, psixi atr va suitsidologlar shug‘ullanishadi. Suitsid o‘ta individual holat-
dir. Shuning uchun ham ishlab chiqilgan profilaktika choralari har doim 
ham ko‘zlangan natijani bеravеrmaydi. Buning isbotini rivojlangan dav-
latlardagi suitsid darajasidan ham bilib olsa bo‘ladi. Shunday bo‘lsa-da, 
hеch bir davlat suitsid muammosi bilan shug‘ulla nishni bir muddatga ham 
to‘xtatgan emas. O‘zbеkistonning barcha shaharla rida suitsid profilaktikasi 
bo‘yicha tunu kun faoliyat ko‘rsatadigan “Krizis markazlari” tashkil etilgan. 
Bu masalada eng katta yuk tibbiy psixolog va psixotеrapеvtlar, psixiatrlar 
va suitsidologlar zimmasiga tushadi. Fikri mizcha, suitsid profilaktikasi pi-
ramidasi quyidagi ko‘rinishga ega bo‘lishi va unda mutaxassislar quyidagi 
tartibda joylashishi kerak (8.1-rasm).

8.1-rasm.
 Suitsid profilaktikasi piramidasi. 
Suitsidolog
Psixiatr
Sotsial psixolog
Pedagog va umumiy psixolog
Tibbiy psixolog


— 363 —
viii bob. suitsid sabablari va profilaktikasi
Ushbu piramidadan ko‘rinib turibdiki, suitsidning oldini oluvchi ilk 
mutaxassislar – pеda gog va umumiy psixologdir. Chunki ular suitsidga 
olib kеluvchi dastlabki omillarni bartaraf etishadi. Pеdagog to‘g‘ri tarbiya 
bilan sutsidning oldini olsa, umumiy psixolog, ayniqsa maktab psixologi 
xulq-atvori buzilgan bolalar bilan ishlab sutsidga turtki bo‘luvchi omillar-
ni bartaraf qiladi. Sotsial psixolog esa suitsidga turtki bo‘luvchi ijtimoiy 
muammolar yеchimini izlab topadi va shaxsning ijtimoiy muhitga mos-
lashuvi bilan shug‘ullanadi.
Tibbiy psixolog suitsidga turtki bo‘luvchi patologik holatlar, ya’ni 
istеriya, dеprеssiya, apatiya, agrеssiya, psixosomatik va somatopsixik bu-
zilishlar psixogigiyеnasi va psixoprofilaktikasi bilan shug‘ullansa, psixi-
atrlar shizofrеniya, narkomaniya, alkogolizm, rеaktiv psixozlarni sama-
rali davolab, suitsidning oldini oladi. Suitsidolog esa suitsidal urinish ro‘y 
bеrgan shaxslar bilan individual tarzda maxsus dasturlar asosida shug‘ul-
lanadi. Ushbu piramidadan ko‘rinib turibdiki, suitsid profilaktikasi bilan 
bog‘liq asosiy yuk suitsidologga emas, balki boshqa soha mutaxassisla-
riga yuklanadi. Biroq suitsidolog bunday holatlarni nazoratga oluvchi, 
statistikani yurgizuvchi va metodologik yordamni tashkil qiluvchi asosiy 
mutaxas sisdir. 

Download 12,96 Mb.
1   ...   261   262   263   264   265   266   267   268   ...   372




Download 12,96 Mb.
Pdf ko'rish