1 kompyuter bu?




Download 29.35 Kb.
bet1/2
Sana27.06.2022
Hajmi29.35 Kb.
#24460
  1   2
Bog'liq
Документ Microsoft Word
асн рус 1 курс 5 йиллик to\'g\'ri, 39, 40, 41, 43, 44, 22a19 Rasulova Munisa ESMV kurs ishi


1) kompyuter bu?
Kompyuter (ing. computer — hisoblayman), EHM (Elektron Hisoblash Mashinasi) — oldindan berilgan dastur (programma) boʻyicha ishlaydigan avtomatik qurilma. Elektron hisoblash mashinasi (EHM) bilan bir xildagi atama. Biroq, K. hisoblash ishlarini bajarishdan tashqari uning funksiyasi ancha keng. EHMlarning rivojlanishida K. ning bir necha avlodlarini koʻrsatish mumkin. Bu avlodlar element turlari, konstruktiv-texnologik xususiyatlari, mantiqiy tuzilishi, dastur taʼminoti, texnik tafsilotlari, texnikadan foydalanishning qulaylik darajasi bilan bir-biridan farq qiladi. K.ning dastlabki avlodida (Ural-1, Minsk-2, BSEM-2) asosiy element elektron lampa boʻlgani uchun u juda katta joyni egallagan edi. Soʻngra bu lampa oʻrnida tranzistorlar ishlatilgan K. (Razdan-2, M-220, Minsk-22 va boshqalar), integral mikrosxemalar ishlatilgan K. (IBM-360, 1BM-370, (AQSH), YESEVM (Rossiya) va boshqa, integratsiya darajasi katta boʻlgan integral sxemalar urnatilgan shaxsiy K.lar paydo boʻldi. Shaxsiy K. (mikro va-mikro EHM) tushunchasi 20-asr 70-yillar oxiridan boshlab keng tarqala boshladi. Shaxsiy K.ning keyingi avlodlarida mikroelektron va biosxemalardan foydalanildi; ularning hajmi kitob kattaligidek hajmgacha kichraydi, massasi esa 3,5 kg gacha kamaydi. 1981-yil IBM (Ay-Bi-Em) firmasi shaxsiy K.ning yanada takomillashgan modellarini ishlab chiqara boshladi. Keyinchalik boshqa firmalar IBM bilan PC biriktirilgan K.ni, Apple firmasi esa Macintosh ("Makintosh") yoki oddiygina "maki" deb ataladigan K. ni yaratishdi. 21-asr boshlarida dunyoda oʻnlab mln. shaxsiy K.lar, 1 mln.ga yaqin EHM (shu jumladan, bir necha oʻn superEHM) boʻlgan. K.lar masalalarni yechishda foydalaniladigan komponentlar (tarkibiy qismlar) tarkibi va tavsifi jihatdan bir-biridan farq qiladi. Murakkab masalalarni yechishda kuchli qurilmalar oʻrnatilgan K.dan, xujjatlarni bosishda harf bosish qurilmasi boʻlgan K.dan foydalaniladi. Istalgan K. tizimlar bloki, monitor va klaviaturadan iborat boʻladi. Kerak boʻlganda bulardan tashqari boshqa qurilmalar ham ulanadi. Tizimlar bloki da K.ning ishlashi uchun zarur muhim qismlar (diskni yuritkich, vinchester — qattiq disk, mantiqiy amallarni bajaruvchi mikrosxemalar) boʻlib, unga qolgan qurilmalar ulanadi. Monitor {displey) matn va turli tasvir kurinishidagi axborotlarni ekranda aks ettiradi. Klaviatura K.ga buyruq va turli axborotlarni kiritadi. Koʻpincha, K. tarkibiga "sichqon" manipulyatori va printer kiritiladi. "Sichqon" ikki yoki uchta knopkasi (tugmasi) boʻlgan qurilma boʻlib, uning yordamida K. ishini osonlashtiradi. Printer esa axborotlarni qogʻozga tushirish uchun xizmat qiladi. Zamonaviy K.lar, asosan, toʻrt qurilma: boshqarish, protsessor, xotira va kiritish-chiqarish qurilmalaridan iborat. Boshqarish qurilmasi K.ning barcha qurilmalari ishini muvofiklashtiradi va boshqaradi. Protsessor K.ning asosiy qurilmasi boʻlib, axborotlarga ishlov beradi, yaʼni hisoblash amallari, solishtirish va uzatish kabi arifmetikmantiqiy amallarni bajaradi. Bu qurilma bajaradigan amallar dasturlar orqali belgilanadi. Xotira qurilmasi axborotlarga ishlov berish vaqtida uni saqlash uchun xizmat qiladi. Foydalanayotgan dasturlar ichki xotirada, uzoq, muddat saqlanadigan axborotlar tashqi xotira (disketalar)da saqlanadi. Ichki va tashqi xotiralarda axborot almashinuvi kiritish-ch iqarish qurilmalari yordamida amalga oshiriladi.
K. oʻyinlari ham keng tarqalgan. Ularning mingdan ortiq xili mavjud; ular yordamida koʻp narsalarni amaliy bilib olish va amaliy tajribalarni orttirish mumkin (qarang Kompyuter oʻyinlari). K.ning universalligi axborotni aniq maqsad yoʻlida qayta ishlay olishiga, inson faoliyatining turli sohalarida ishlab chiqarishni tubdan oʻzgartirishga, kishilarning ishini osonlashtirishga imkon beradi. Ob-havoni oldindan aytib berishda meteostansiyalar va sunʼiy yoʻldoshlardan keladigan axborotlarni yigʻib va tahlil qilib, juda katta hisoblash ishlarini bajaradi va inson uchun qulay boʻlgan shaklda ifodalaydi (qarang Intranet, Internet, Kompyuter tarmogʻi).
2) eng birinchi komp nechanchi yilda yaratilgan?
Birinchi kompyuterni fransuz olimi Blez Paskal yaratgan deb hisoblashadi. U 1642 yilda birinchi raqamli kompyuterni yaratish g'oyasiga ega edi. Bu kashfiyot bilan, aslida, hammasi boshlandi. Avtomatik hisob-kitoblar juda ko'p afzalliklarga ega bo'lsa-da, Frantsiyada moliyaviy hisob-kitoblar uchun bunday qurilmadan foydalanish muammoli edi, chunki u dastlab qiyin hisob-kitob jarayonini murakkablashtirdi. O'n yil ichida Paskal elliktasini qurishga va mashinaning o'nga yaqin variantini sotishga muvaffaq bo'ldi, ularni hozirda ko'pchilik dunyodagi birinchi kompyuter deb ataydi.
Bu sohadagi yana bir koʻzga koʻringan olim nemis muhandisi, kompyuter injiniringi boʻyicha kashshof Konrad Zuzedir. Ko'pchilik dangasalik taraqqiyotning dvigateli ekanligini eshitgan. Zuze murakkab matematik hisoblarni shunchalik yoqtirmasdiki, u ikkilik tizim yordamida hisoblash mashinasini yaratishga qaror qildi. Uning birinchi kompyuteri to'liq bag'ishlanishni talab qildi, shuning uchun Konrad Zuse uni yaratish uchun butun vaqtini oldi. Natijada, olti yil o'tgach, dunyo uning yaratilishini ko'rdi.
Birinchi shaxsiy kompyuterlar 1970-yillarda paydo bo'lgan. O'sha paytda uyda ba'zi odamlar kompyuterlarni yig'ishni boshladilar va faqat ilmiy qiziqish bilan. O'sha paytda uyda bunday shaxsiy kompyuterlardan foydalanish yo'q edi. Va allaqachon 1975 yilda birinchi shaxsiy kompyuter Altair 8800 paydo bo'ldi.U birinchi tijorat muvaffaqiyatli shaxsiy kompyuter deb ataldi. Uning yaratuvchisi amerikalik muhandis Genri Edvard Robertsd 1942 yilda Jon Mauchli loyihasi birinchi kompyuterni yaratishga turtki berdi, garchi dastlab loyihaning o'ziga e'tibor berilmagan. Bir marta AQSh armiyasining laboratoriyalaridan biri u bilan qiziqib qoldi va 1943 yilda "ENIAC" nomli mashinani yaratish uchun birinchi qadamlar qo'yildi. Yaratish uchun pul Pentagon tomonidan berildi (yangi qurollarni yaratish uchun kerak edi) va ularga 500 000 dollardan ozroq mablag 'sarflandi.
Aytgancha, ENIAC yoqilganda elektr energiyasi jihatidan juda ochko'z bo'lib chiqdi - yaqin atrofdagi shaharning chiroqlari har safar o'chadi. ENIAC (Elektron raqamli integrator va kalkulyator) haqiqatan ham dasturlash mumkin bo'lgan birinchi kompyuter edi.
Birinchi kompyuter texnik xususiyatlari:
Og'irligi 27 tonnaga etdi;
Quvvat - 174 kVt - katta savdo markazi hafta oxiri taxminan qancha pul sarflaydi;
Unda 18000 vakuum trubkasi bor edi, chunki o'sha paytda tranzistorlar yoki protsessorlar yo'q edi;
Xotira - 4 kilobayt;
U ta'sirchan o'lchamga ega edi - u 135 kv.m.ni egalladi.
Bir soniyada 5000 tagacha harakatni amalga oshirdi.
Eng hayratlanarlisi, kompyuter atrofida o'ralgan simlarning kilometrlari. U telefon operatorlari tomonidan xizmat ko'rsatadigan telefon aloqachisi sifatida dasturlashtirilgan.
3) komp avlodlari nechta va ularni sanab bering ?
1chi avlod ehmlari 50 yillarning trubkali mashinalaridir.dastur va malumotlarni kiritish uchun “perfolentlar va perfokartalardan” foydalanilgan. 2chi avlod komplari “tranzistorlar” 60 yillarda elementlar bazaga aylandi komplar endi ishonchliroq ixchamroq va kamroq sarflagan. 3chi avlod ehmlari “integral mikrosxemalar” asosida yaratilgan”magnit disklar” 4chi avlod komplari mikroprotsessor 1971 yilda intel kompaniyasi tomonidan yaratilgan mikroprotsessorni tashqi xotira kiritish chiqarish qurilmalari bilan ulash orqali mikrokomp ixtiro qilingan. Elektron hisoblash mashinalari (EHM) davri 4 avloddan iborat boʻlib, ular quyidagi alomatlari bilan farqlanadi: asosiy tashkil etuvchi elementi, tezkorligi, tezkor xotirasi hajmi, kiritish-chiqarish qurilmasi, dasturiy taʼminoti.
1947-yilda Bell laboratoriyasinig xodimlari amerikalik Uilyam Shokli, Jon Bardin va Uolter Bratteyn tomonidan elektron lampa ishini bajara oladigan tranzistor ishlab chiqildi. Endi bu element asosida EHMlar oʻlchami, vazni va energiya sarfi minglab baravar kamaydi, tezligi oʻnlab marotaba ortdi. Bu kashfiyot uchun ular 1956-yilda Nobel mukofotiga sazovor boʻlishdi. 1957-yilda Texas Instruments firmasi xodimi Jek Kilbi mantiqiy elementlardan tuzilgan birinchi integral sxemani ishlab chiqdi. Tranzistor va integral sxemaning kashfiyoti tufayli qisqa davr ichida EHMlarning quyidagi jadvalda qiyoslamasi berilgan toʻrt avlodi ishlab chiqarilgan.

Avlodlar

Asosiy
element

Amal bajarish
tezligi

Kiritish-chiqarish qurilmasi

Dasturiy taʼminot

Shu avlod
EHMiga misol

1-avlod
1946-1955

Elektron
lampa

1 sekundda
10-20 ming

Boshqarish pulti, perfokarta

Mashina tili, dasturlash tili

ENIAC, MESM,
MINSK-1, URAL

2-avlod
1956-1965

Tranzistor

1 sekundda
100-500 ming

Perfokarta,
perfolenta, magnitli baraban

Dispetcher va paket sistemasi,

IBM 707, BESM-6
MINSK-22

3-avlod
1966-1974

Integral
sxema

1 sekundda
2×106 gacha

Videoterminal
sistemasi

Operatsion sistemalar

IBM 360,
EC-1030

4-avlod
1975 -…

Katta
integral
sxema

1 sekundda 108
va yuqori

Rangli grafik displey

Maʼlumotlar ombori, ekspert sistemasi

PRAVETS, IBM,
Pentium

Narxi qimmat hamda oʻlchami katta EHMlarga koʻp sonli muhandislar va dasturchilar xizmat koʻrsatishgan. Bunday hisoblash mashinalarining oddiy inson xonadoniga kirib kelishi uchun narxini arzonlashtirish, oʻlchamlarini kichiklashtirish, oʻrnatilgan dastur asosida dasturchilarsiz mustaqil ishlatilishi mumkin boʻlgan holatga keltirish zarur boʻldi. Bu rivojlanish shaxsiy kompyuter (PC – Personal Compyuter) atamasi bilan bogʻlangan.

Download 29.35 Kb.
  1   2




Download 29.35 Kb.