1-Ma’ruza: Fitopreparatlar tehnologiyasi fani,o’rganish ob’yektlari

1-Ma’ruza:Fitopreparatlar tehnologiyasi fani,o’rganish ob’yektlari

• Fanning maqsadi va tarixi
• Fitopreparat turlari
• Biofaol moddalarni ajratish
• Ajratib olingan moddalarni tozalash

Fitopreparatlar texnologiyasini maqsadi

• Fitopreparatlarni tayyorlashda ishlatiladigan dorivor o’simliklarni kimyoviy tarkibini hamda yig’ib olish vaqtlarini o’rganish.
• O’simlik hom-ashyolaridan biofaol moddani ajratish va tozalash usullarini ishlab chiqish.
• Dorivor mahsulotni MTX xujjatlarini tuzish.
• Buning uchun mahsulotni sifati,chinligini hamda biologik faol moddalarni aniqlash usullarini ishlab chiqish.

Fitopreparatlarni tayyorlash- da ishlatiladigan dorivor o’sim liklarni kimyoviy tarkibini ham- da yig’ib olish vaqtlarini o’rganish.

• Polisaharid saqlovchi dorivor o’simliklar (gulhayri,zupturum,oq qaldirmoq)
• Vitamin saqlovchi o’simliklar(na’matak,chet- an,smorodina,chakanda,chayono’t,jag’-jag’)
• Antatsen unum saqlovchi dorivor o’simliklar (sano,rovoch)
• Alkaloid saqlovchi dorivor o’simliklar (ming-

devona,bangidevona,belladonna)

Dorivor o’simliklarni yig’ib olish vaqtlari

• Dorivor o’simliklarni qismlarida(bargi-folium,guli-flores,yer ustkiqismi-herba,ildizi- radix,ildizpoya-rhizoma,meva-fructus,urug’-semen)biofaol modda o’simlikni qaysi qismida ko’p miqdorda to’plansa shu qismini yig’ishtirib olinadi,mevasi va urug’i kuzda pishgan paytda,guli bahorda qiyg’os ochilgan paytda yig’ishtirib olinadi.Bargi,yer ustki qismlari ham o’simlik gullagan paytda yig’ishtirib olinadi.

Fanning tarixi

Insoniyat qadimdan dorivor o’simliklardan shifobaxsh vosita sifatida foydalanib kelgan.

Fanning tarixi fan taraqqiy etgan davrdan boshlanadi.Qadimgi yunon rim olimlariBuqrot, Arastu,Galen dorivor o’simliklar haqida ko’pgina ma’lumotlar qoldirgan.O’rta osiyoda ham bu soha qadimdan rivojlangan.Abu AliIbn Sino(Tib qonunlari) Beruniy(As-saydana) asarlarida o’simliklardan dori sifatida foydalanishgan. O’zlarining qimmatli asarlarini me’ros qilib qoldirishgan.