1-машғулот




Download 2.97 Mb.
bet14/56
Sana01.11.2023
Hajmi2.97 Mb.
#92930
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   56
Bog'liq
амалий машгулот 1-кисм2018
123123123 rasskraska, 1-Ma`ruza, qidiruv algoritmlari, 631-19 guruh Toshboyev Jaloliddin KT 5-lab, 6-Maruza.Taqdimotlarni yaratish texnologiyalari, Labaratoriya ishi 3 Mobil ilovalarini ishlab chiqish Orifjanov Shavkatbek, Smart city, amaliyot 10, Laboratoriya ishi 11-12, ehtimollar test belgilangan, ЗАДАНИЕ 3 , 9-ma\'ruza 2021-2022 IRT, xisob ishchi dastur 2019-2020, (KOICA) Application Guideline 2022, KOMPYUTER NAZORATI PRINTSIPLARI
2- мисол. Массаси т = 50 кг ва радиуси г = 20 см бўлган диск кўринишидаги ғилдирак n = 480 мин -1 частотагача айлантирилган ва сўнгра эркин кўйилган. Ишқаланиш натижасида ғилдирак тўхтади. Ишқаланиш кучининг моменти М ни ўзгармас деб ҳисоблаб, у қуйидаги икки ҳол учун топилсин: 1) ғилдирак t = 50 с дан кейин тўхтади; 2) ғилдирак тўла тўхтагунча N = 200 марта айланди.
Е ч и ш . 1. Айланма ҳаракат динамикасининг асосий қонунига биноан айланма ҳаракат қилаётган жисм импульс моментининг ўзгариши жисмга таъсир этаётган куч моменти билан шу момент таъсир вақтининг кўпайтмасига тенг:

бу ерда J — ғилдиракнинг инерция моменти; ) ва 2 — бошланғич ва охирги бурчак тезликлар. о)2 = 0 ва М =T бўлганлигидан бундан

Дискнинг геометрик ўқига нисбатан инерция моменти 1= тr2. Бу ифодани (1) формулага қўйсак,
Бурчак тезлик (1) ни айланиш частотаси n1 орқали ифодалаб,
(2) формулага асосан ҳисоблаш ўтказсак, M = -1 Hм
2. Масаланинг шартида ғилдиракнинг тўхтагунча қилган айланишлар сони, яъни унинг бурчак силжиши берилган. Шунинг учун ҳам иш билан кинетик энергия ўзгаришининг ўзаро боғланишини ифодаловчи формулани қўллаймиз:

еки ω=0 эканлигини хисобга олсак

Айланма ҳаракатда иш А формула ёрдамида аниқланади. Ишнинг ва инерция моментининг ифодаларини (3) формулага қўйсак,

бундан ишкаланиш кучининг моменти

Бурилишбурчаги φ= 2 =2.3,14-200 рад=1256рад. (1) формулага асосан ҳисоблашларни ўтказиб куйидагини оламиз. M = -1 H м
Манфий ишора ишқаланиш кучи моменти тўхтатувчи таъсир кўрсатишини ифодалайди.
3- мисол. Радиуси R= 1,5 м ва массаси t1 = 180 кг бўлган диск кўринишидаги платформа тик ўки атрофида инерция бўйича
n = 10 мин-1 частота билан айланади . Платформа марказида
m2= 60 кг массали одам турибди. Агар одам платформанинг чеккасига ўтса, унда одамнинг бино полига нисбатан чизиқли тезлиги қандай бўлади?
Е ч и ш . Импульс моментининг сакланиш қонунига биноан

бунда J1—платформанинг инерция моменти; l2 — платформа марказида турган одамнинг инерция моменти; ш — одам маркази-да турган пайтдаги платформанинг бурчактезлиги; J2— платфор-манинг чеккасида турган одамнинг инерция моменти; — одам чеккасида турган пайтдаги платформанинг бурчак тезлиги.
Платформанинг чеккасида турган одамнинг чизиқли тезлиги бурчак тезлик билан қуйидаги муносабат оркали боғланган
(1)
(1) тенгламадан ни аниклаб ва олинган ифодани (2) формулага кўйиб қуйидагини оламиз
Платформанинг инерция моментини дискники каби ҳисоблай-миз, бинобарин Одамнинг инерция моментини эса моддий нуқтаникидек ҳисоблаймиз. Шунинг учун J2=0. J22R2. Одам четига ўтгунча платформанинг бурчак тезлиги = 2 n.
(3) формуладаги 11, 1212 ва катталикларни ўз ифодалари билан алмаштириб, қуйидагини оламиз

ва ларнинг қийматларини ўрнига кўйиб, одамнинг чизикли тезлигини топамиз:
7- Мисол. Одам Жуковский курсисининг ўртасида турибди ва инерция бўйича у билан биргаликда айланмокда. Айланиш частотаси =0,5с-1. Одам жисмининг айланиш ўқига нисбатан инерция моменти Jо=1,6 кг-м2. Одам ён томонга чўзилган қўлларида ҳар бирининг массаси т = 2 кг дан бўлган тошларни тутиб турибди. Тошлар орасидаги масофа l, = 1,6 м. Одам қулларини туширганда ва тошлар орасидаги масофа l = 0,4 м бўлиб қолганда курсининг одам билан биргаликдаги айланиш час-тотаси «2 аниқлансин. Курсининг инерция моменти ҳисобга олин-масин.
Е ч и ш . Тошларни тутиб турган одам (3.5- расм) курси билан биргаликда ёпиқ механик тизимни Ташкил этади*, шунинг учун ҳам бу тизимнинг импульс моменти J ўзгармас қийматга эга бўлиши керак. Бинобарин, мазкур ҳол учун



бу ерда J1 ва ом — одам жисмининг инерция моменти ва курси амда қўллари чўзилган одамнинг бурчак тезлиги; J2 ва 2 — одам сисмининг инерция моменти ва курсининг кўллари тушилган одам илан биргаликдаги бурчак тезлиги. Бундан

Бу тенгламада бурчак тезликлар оя ва саг ни айланиш частоталари ва п2 лар оркали ифодалаб, =2 ва 2 га кисқартириб, уйидагини оламиз

Мазкур масалада кўрилаётган тизимнинг инерция моменти oдам жисмининг инерция моменти J билан одам қўлидаги тошлар нерция моментининг йиғиндисига тенг. Тошларнинг ўлчамлари глардан айланиш ўқигача бўлган масофадан кўп марта кичик бўлганлиги туфайли тошнинг инерция моментини моддий нуқтанинг инерция моменти формуласи ёрдамида
аниклаш мумкин: Jr2. Бинобарин*.

бу ерда т — ҳар бир тошнинг массаси; l1 ва l2 — тошлар oрасидаги бошланғич ва
охирги масофалар l1 ва l2 ларнинг

ифодаларини (1) формулага қўйсак,


(2) формула бўйича ҳисоблашни бажариб қуйидагини топамиз



Download 2.97 Mb.
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   56




Download 2.97 Mb.