1-Mavzu: Aerodromlarning asosiy elementlari va ularning vazifalari
Aeroport – fuqaro aviatsiyasi transport korxonasi bo‘lib, passajir, yuklar va
pochtalarni tashishlarini muntazam amalga
oshiradi va shuningdek havo
kemalarining xavfsiz uchish-qo‘nishlarini amalga oshirishni ta’minlaydi. Yuqorida
ko‘rsatilgan vazifalarni bajarish uchun aeroport maxsus jihozlangan bino va
inshootlar majmuasiga ega bo‘ladi.
Aeroport tarkibiga Aerodrom, texnik xizmat
ko‘rsatish hududi, alohida inshootlar va Aerodromga yondosh Aerodrom oldi
hududi kiradi.
Aerodrom – aeroportni tashkil etuvchi asosiy qismi bo‘lib,
u havo
kemalarining uchishi, qo‘nishi, yurgizib borish, saqlash va xizmat ko‘rsatishni
ta’minlash uchun mo‘ljallangan inshoot va qurilmalar majmuasiga ega bo‘lgan
maxsus tayyorlangan
yer uchastkasidir.
Aerodromda havo kema (HK)larini xavfsiz uchib-qo‘nishi, rullashi, saqlashi
va xizmat ko‘rsatishi uchun uning tarkibida uchish tasmasi, rullash yo‘laklari, HK
lari turish joylari, perron va maxsus maydonchagalari bo‘lishi shart.
Uchish tasmasi (letnaya polosa ) – Aerodromning asosiy elementi bo‘lib
maxsus ajratilgan uchastkada ( shamolning
tezligi, yo‘nalishi, shovqinning tarqalishi
izofonik
xaritasi, Aerodrom atrofi xududidagi rel’ef va to‘siqlarni hisobga olib)
loyihalanadi va quriladi.
Uchish tasmasi - uchish-qo‘nish tasmasi, xavfsizlikning
yon va chekka tasmalaridan iborat.
Uchish qo‘nish tasmasi – havo kemalarining har ikkala karama – qarshi
yo‘nalishda uchish va qo‘nishi uchun maxsus tayyorlangan va jihozlangan
uchish
tasmasining bir qismi. Uchish qo‘nish tasmasi
sun’iy qoplamali yoki
gruntli
bo‘lishi mumkin.
Xavfsizlikning yon tasmasi – uchish tasmasining bir qismi bo‘lib, uchish-
qo‘nish tasmasining yonlariga birikkan bo‘ladi. U havo kemalarining kelib tushishi
va uchishi oldidan tezlikni oshirishi paytida yon tomonga
chiqib ketgan takdirda
xavfsizlikni ta’minlash vazifasini o‘taydi.
Chekka xavfsizlik tasmalari havo
kemalarining qo‘nish paytida uchish qo‘nish tasmasiga yetmasdan turib qo‘nganida
yoki uchish qo‘nish tasmasi boshlanishi belgisidan ancha o‘tib qo‘nishga
majbur
bulganda havo kemalarining xavfsizligini ta’minlash uchun xizmat kiladi.
Chetki