- ruxsatsiz foydalanish (unauthorized access to information)
- axborotdan
foydalanishni cheklash qoidalarini buzib foydalanish;
- foydalanish subyektining vakolat darajasi (subject privilege)
-foydalanish subyektining foydalanish huquqlari majmui (“imtiyozlar”);
- foydalanishni cheklash qoidalarini buzuvchi (security policy violator) -
axborotdan ruxsatsiz foydalanuvchi foydalanish subyekti;
- foydalanishni cheklash qoidalarini buzuvchining modeli (security policy
violator model) — foydalanishni cheklash qoidalarini
buzuvchining abstrakt
(formallashgan yoki formallashmagan) tavsifi;
-
axborot yaxlitligi (information integrite) - axborot tizimining tasodifiy va (yoki)
atain buzish sharoitlarida axborotning o‘zgarmasligini ta’minlash qobiliyati;
- konfxdensialiik belgisi (sensitivity label) - obyekt konfidensialligini
xarakterlovchi axborot birligi;
- ko‘p sathli himoya (multilevel secure) - turli sathli konfidensiallikga ega
obyektlardan
foydalanishning
turli
huquqlariga
ega
subyektlaming
foydalaxiishlarini cheklashni ta’minlovchi himoya.
Kompyuterning dasturiy ta’minot strukturasi
Kompyuterning dasturiy ta’minot strukturasida tashqi xotirada ma’lumotlami
tashkil etishga, joylashtirishga va undan foydalanishga operatsion tizim javob
beradi. Uning mos tashkil etuvchisi ko‘pincha “fayl tizimi” deb yuritiladi.
Kompyuteming tashqi xotirasidagi ma’lumotlar fayllar
deb ataluvchi nomlangan
majmua yordamida ifodalanadi. Ko‘p hollarda operatsion (fayl) tizimi fayllardagi
ma’lumotlami tashkil etishning ichki mazmunli mantiqini “bilmaydi” va ular bilan
baytlaming bir jinsli majmui yoki simvollar satri sifatida muomala qiladi.
Kompyuter tizimining ma’nosi va vazifasi nuqtayi nazaridan, ma’lumotlar fayli
kompyuter tizimini predmet sohasining axborot mantiq (infologik) sxemasini aks
ettiruvchi strukturaga ega. Fayllardagi ushbu ma’lumotlar
strukturasi ishlash
amallarida hisobga olinishi shart. Shu bilan birga ko`p hollarda ma’lumotlar bazasi
fayllarini birdaniga butunligicha kompyuteming asosiy xotirasiga joylash mumkin
bo‘lmaganligi sababli, ma’lumotlar bazasi fayllaridagi ma’lumotlar strukturasini
tashqi xotira fayllariga murojaat amallarini tashkil etishda hisobga olishga to‘g‘ri
keladi. Bundan ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimining (MBBT) dasturiy
ta’minot xili sifatidagi asosiy xususiyati kelib chiqadi.
