• Foydalanilgan manbalar :Iqtisodiyot talimotlar tarixi fanining kitobi va mavzularidan foydalandim.
  • 1. Pulning yaratilishiga jamiyat sabab bo'ldi. Pulning yaratilishiga davlatchilikni paydo bo'lishi sabab bo'ldi. Pulni birinchi kim o'ylab topdi?




    Download 23.67 Kb.
    Sana03.03.2022
    Hajmi23.67 Kb.
    #18335
    Bog'liq
    PULNING YARATILISH TARIXINI BILAMIZMI.111
    9 mavzu, Mustaqil ishi bosh skeletining yosh xususiyatlari-fayllar.org, Документ Microsoft Word, 1-mavzu

    PULNING YARATILISH TARIXINI BILAMIZMI?


    KIRISH

    Pulni birinchi kim o'ylab topdi ?

    Reja:

    1. Pulning yaratilishiga jamiyat sabab bo'ldi.

    2. Pulning yaratilishiga davlatchilikni paydo bo'lishi sabab bo'ldi.

    Pulni birinchi kim o'ylab topdi?

    Men pulni insoniyatimiz va davlatlarimizning rivojlanishidagi eng qadimiy muhim ihtirolardan biri deb bilaman. Pul ihtirosi yozma tarix boshlanishidan oldin paydo bo'lgan.Qadimgi tariximizda pul ihtiro qilinguncha savdo -sotiq ishlarida mahsulotlarni ayrboshlash tizimidan asosan foydalanishgan.O'sha davrlardagi har bir hududlardagi qimmatbaxo, aholi uchun talabi ko'proq mahsulotlar bozor munosabatlarning vositachisi bo'lib xisoblangan ekan. Birinchi bo'lib pul Xitoyda xizmat qila boshladi keyn asta sekinlik bilan Tailand, Himdiston va Afrikada ishlatila boshlandi. Birinchi Tanga pullar Xitoy mamlakatida va qadimgi Lidiya xonligi davrida mill avv. yettinchi asrda paydo bo'lganini ko'plab internet manbalari va tarix asarlaridan bilib organishimiz mumkin. O'zbekistondagi ilk tangalar esa mill. ilgarigi oltinchi asrda Ahamoniylar shoh Doro 1 tomonidan qilingan ekan.Bu metall tangalar og'irligi 8,4 grammni tashkil etgan va uni Darik nomi bilan atashgan.Birinchi bolib ozining rasmini Aleksandr Makedonisky oltin tangaga zarb ettirgan shoh edi. Birinchi qog'oz pul esa yettinchi asrda Tang sulolasi davrida Xitoy davlatida ishlatilgan. O'n uchinchi asrda yevropaliklar birinchi marta Xitoyning qog'oz pullari haqida bilishadi. 1694 yilda esa Angliya banki brinchi banknotalarni ishlab chiqargan. Pulni vujudga kelish jarayonida chorvachilik dehqonchilikdan ajralib chiqgan va vaqt otgan sari hunarmandchilikni rivojlanishiga turtki bo'lgan. Pul bu jarayonlarni ossonlashtiredigon mexanizmdir.

    1. Pulning yaratilishiga jamiyat sabab bo'ldi.

    Ibtidoiy davlarda insonlar oddiymahsulotlani almashtirish yo'li bilan hayot kechitishgan. O'sha davrlarda hamma ham bolta va qurollarni ishlab chiqara olishmagan, shuning uchun ovchilarni ovga kiritishgan va o'ljaning bir qismini bolta va o'q yoy uchun to'lov sifatida berishgan ekan. Natijada sekin astalik bilan mehnat taqsimotlari paydo bo'lib, rivojlana borgan. Maxsulotlarni almashtirish uchun insonnlarning soni kop bo'lgan, u mahsulotga ehtiyoji bor iste'molchi bitta, bu xolat vaziyatlarni judayam qiyinlashtirgan. Bu bosqich ya'ni sharoitda pulga ehtiyoj yanayam oshdi.


    Pulning o'rnida qadimgi Efiopiyaliklar tuz majmualaridanfoydalanishgan.Amerikalik kalonistlar qimmatbaxo hayvonlarning terilari va tamaki barglari uchun zarur bo'lgan maxsulotlarni almashtirishgan. Keyinchalik vaqt o'tib borgan sari pul oldiga oz talablarni qo'ydi. Bular :
    Saqlash va topshirish paytida pul ozining taqdimotini yo'qotmasligi zarur edi.
    Pullarni osonlik bilan aholi olib yurishi mumkin bo'lishi kerak edi.
    Kichkina pul miqdori zarur xaridlar uchun yetarli bolishi kerak edi.
    Toza yozish bilan umumiy qiymat kamaymasligi zarur bo'lgan.
    Milloddan avval yettinchi asirga kelib pul Lidiya shaxrida metall tangalar ko'rinishida ishlab chiqarilgan ekan. Tashqi ko'rinishidan tangalar fasolga oxshagan va ularni standartlar yoki statorlar deb nomlashgan ekan. Oradan bir asr o'tgach Yunonistonning Janubiy qismida va Osiyo mamlakatlarida metal pullar ishlatila boshlagan. Rossiya tarixida pul tarixi Kiyevda boshlandi. Oltin pullar qimmatbaho pul xisoblangan. Keyin kumish va undan keyin mis qimmatbaxo xisoblangan. Bazi Knyazlar ozlarini pullarini zarb etishgan ekan.

    3.Pulling yaratilishiga davlatchilikning paydo bo'lishi sabab bo'ldi.



    Pul nima deganda kamida ikkita nazariya mavjud va ular dastlabki pul tizimlarining tarixiy va arxeologik dalillarni izohlashga ta'sir qiladi. Pulning tavar nazaryasi(ayirboshlash pullar) pulni bozor faoliyatining tabiiy o'sish sifatida ko'rishini istaganlar tomonidan afzal ko'riladi. Pulning kredit nazaryasi esa (hisob pullari)pulni yaratishda davlat uchun muhum rol oynashi mumkin.
    R. Kruzo aytganidek faqat tovar ishlab chiqarish joyida pul kerak, yakka odamga pul kerak emas. Pulni tovar ayirboshlashni ozi yaratdi. Birinchi yirik mehnat taqsimoti, yani chorvachilikdan dehqonchilikni ajralib chiqishi va shu munosabat bilan tovar xojaligini rivojlanishi tufayli maxsulot qiymatining ifodasi bolmish pulni keltirib chiqardi. Ishlab chiqarishning rivojlanishi ,tovar turlarining kopayishi almashinish jarayonini yanada kopayishini va rivojlanishini kelib chiqardi. Meni o'ylashimcha pulning iste'mol qiymati shuki u o'z funksiyasini bajarib iqtisodiyot mushkulini oson qiladi. Pulning tashkil topishi rivojlanishga,yangi ixtirolarga va yang davlatlarni paydo bolishiga olib keldi. O'n beshinchi asrga kelib Merkantilizim ta'limoti paydo bo'ldi. Bu ta'limotning kelib chiqishiga bir qancha iqtisodiy xolatlar sabab bo'ldi. Bu sabablar feodal tuzimning yemirilishi, tovar -pul munosabatlarining o'sishi, fan va madaniyatni o'sishi, yangi yerlarni o'sishi, yangi geografik kashfiyotlarning ochilishi, savdo -sotiqning rivojlanishi. Pul vazifasini bajargan nodir metallarning oxangrabo kuch qudrati xammani o'ziga jalb etdi,oyoqga turgazdi, xaraka qilishga undadi,ixtirolar kashf qilinishiga majburladi, insonlarni o'lash va fikirlashini rivojlantirdi.
    Oqibatda dengiz yo'llari orqali kemalarda borib yangi yerlarni kashf etish, xaritalar tuzish boshlandi. Kompasni kashft etishdi. Merkanistlikning bosh vazifasi davlatga ko'proq qimmatbaxo tillo va kumush keltirish edi. Merkanistlikning orqasidan sekin sekin Kapitalizim kirb keldi va rivojlandi .Kapitalizimda savdo keng miqyosda rivojlandi, bosib olingan yerlardagi arzon -garov mahsulotlar Yevropaga suvdek oqib kela boshladi. Yevropada tayyorlagan mahsulotlar yangi yerlarga olib borib sotildi. Kapitalizimdan sanoat kapitallari ajralib chiqdi. O'n oltinchi asirlarda Angilyada kapitalistlik ya'ni bozor munosabatlari shiddat bilan rivojlandi.Bu xaqida biz Iqtisodiyot ta'timotlar tarixi kitobida I'll klassik maktab mavzusida ko'pro bilib olishimiz mumkin, chunki insoniyat bosqichma bosqich iqtisodiyot tarixini yaratdi yangi yerlarni kashf qildi, bozor munosabatlari rivojlandi va bozor va pul tushunchalari rivojlangan sari merkantilizim g'oyalari eski kirdi. Bu davrda Angilyada tabiiy fanlar mexanika va astronomiya, fizika rivojlandi.Bu davrning eng buyuk olimlari Isak Nyuton va Thomas Gobs edit. V Petti esa merkantilizimdan keyingi Klassik maktabning Otasi edi.Pettining fikricha pul inson organizimning yog'iga o'xshidi, yog'ning ortig'i xam kami xam ziyondir. Pulning yaratilishi rivojlanishga sabab boldi, iqtisod rivojlandi, din rivojlandi va sekin astalik bilan davlatchilikning rivojlanishiga sabab bo'ldi.

    Xulosa : Pulning yaralishiga eng avvalo jamiyatning extiyojlari sabab bo'ldi. Keyin asta sekinlik bilan turlixil talimotlar sabab bo'ldi. Merkantilizim ta'limoti insonlarni xarakatga yani boylik toplashga majbur qildi, kopchilik bu ta'limotni salbiy tomonlarini etibor berishadi.Merkantilizim yoki monetarizim ya'ni pul degani. Bu talimot o'n beshinchi va o'n oltinchi asrlarda mavjud bo'ldi.Boylik asosan oltin va kumush, qimmatbaxo toshlardan iborat degan g'oyani surdi,ammo bu xato fikir edi.Lekin bu ta'limotni o'rganmasdan kelajak sari yura olmaymiz. Xozirgi xayotimiz va kelajagimiz yaxshi bo'lishi uchun eng avvalo tarixdagi olimlarning yutuqlari yoki xatolarini o'rganishimiz kerak. Kelajakdagi g'oya, o'tmishimizdagi unitilgan yaxshi g'oya bo'lishi mumkin. Imsonlarni qimmat baxo narsalarni tushunishlari orqali kashfiyotlar qilindi, ilm -fan rivojlandi, va davlarlar shakinlandi. Pulning kashf etilishi insonlarning sun'iy kashfiyot oqibat deb qaraladi, pulning o'zi esa aynan boylik deb qaraladi. Merkantilizim moliya tizimi va savdo rivojiga muhim hissa qo'shdi!

    Foydalanilgan manbalar :Iqtisodiyot ta'limotlar tarixi fanining kitobi va mavzularidan foydalandim.
    Download 23.67 Kb.




    Download 23.67 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    1. Pulning yaratilishiga jamiyat sabab bo'ldi. Pulning yaratilishiga davlatchilikni paydo bo'lishi sabab bo'ldi. Pulni birinchi kim o'ylab topdi?

    Download 23.67 Kb.