1-Tema : Texnologiya tálimi hám tárbiyasınıń maqset hám wazıypaları




Download 102.63 Kb.
Pdf ko'rish
Sana29.04.2022
Hajmi102.63 Kb.
#20508
Bog'liq
1-tema
2 5318916060898925226, 3-amaliy mashg\'ulot, 11 laboratoriya ishi Mavzu ue ulanish sxemasidagi btni statik , pul va banklar fanidan sillabus, 5-мавзу. Tuproqning umumiy fizik hossalari va ularning ahamiyati, article-1, 1-mustaqil ish, BOYITISH SXEMALARINING TURLARI VA ULARNI TUZISH PRINSPLARI


1-Tema : Texnologiya tálimi hám tárbiyasınıń maqset hám 
wazıypaları 
REJA 
1. Miynet táliminiń maqseti 
2. Miynet tálimi hám tárbiyasınıń wazıypaları
3. Miynet tárbiyasın qáliplestiriw 
4. Miynet tálimi wazıypalarınıń tıǵız baylanıslılıǵı
Tayansh sózler 
Bilimlendiriwge tiyisli maqset - oqıwshılardıń bárkámal shaxslar bolıp 
qáliplesiwleri ushın olarǵa miynet processleri, qol miynetine úyretiw, olardı 
kásipler haqqında maǵlıwmatlar beriw menen birge uyqaslastırıw arqalı olardıń 
kásibi tayınlıǵına jay jaratıwdan ibarat. 
Tárbiyalıq maqset - oqıwshılardıń miynet kónlikpelerin iyelewleri 
processinde miynet hám kásibi munasábetlerinde joqarı etikalıq sapaların, 
miynetsevarlik, patriotlıq hám isbilermenlikti rawajlantirib barıwdan ibarat.
Rawajlantıratuǵın maqset - miynet tálimi shınıǵıwları processinde 
oqıwshılarǵa intellektual, fizikalıq, etikalıq kórkem estetik tárbiya hám tálim beriw 
arqalı olardıń bárkámal shaxslar bolıp jetiwishlerine járdem beriwden ibarat.
Qadaǵalaw maqset - oqıwshılardıń programmada belgilengen bilim, 
kónlikpelerdi DTS ga qaray ózlestiriw jaǵdayın baqlawdan ibarat. 
Dóretiwshilik wazıypa - miynet tálimi processinde bilim, kónlikpe hám 
ilmiy tájriybelerin zamanagóy talaplar dárejesinde bolıwın támiyinlew ushın 
oqıwshılardıń ǵárezsiz túrde dóretiwshilik iskerlik júrgize alıwına úyretiw. 
Ámeliy wazıypa - buyım, zat, úlgiler tiykarında zárúrli wazıypalardı ámelde 
atqara alıw. 


Ózbekstan Respublikasınıń «Tálim tuwrısında» gi nızam hám «Kadrlar tayarlaw 
milliy programması» tiykarında ulıwma bilim beriw mekteplerinde oqıtılatuǵın 
barlıq pánlerdiń DTS lari hám oqıw programmaları islep shıǵıldı hám ol basqıshpa-
basqısh ámeldegi etip barılmaqta. 
Miynet tálimi boyınsha DTS de ulıwma orta bilim beriw mekteplerinde 
miynet tálimi hám kásip tańlawǵa jóneltirishning tayansh mazmunı hám de 
mektepti bitirgan oqıwshılardıń miynet tálimi páninen tayarlıq dárejesin normaları 
ańlatpalanadı. Miynet tálimi hám tárbiyasınıń maqseti oqıw jumıslarında miynetke 
salıstırǵanda sanalı munasábetti qáliplestiriwden ibarat esaplanadi. Usı maqsetti 
ámelge asırıwda bir qatar wazıypalardı sheshiw talap etiledi. Miynet tárbiyasın 
shólkemlestiriwde hal etiletuǵın wazıypalar kóp qırlı bolıp, ol oqıwshılardıń 
miynet iskerligine ámeliy, psixik hám etikalıq tayarlıqtıń barlıq táreplerin óz ishine 
aladı. Miynet tálimi hám tárbiyasın shólkemlestiriwde tómendegi wazıypalar 
ámelge asıriladı : 
1. Miynettiń mánisin anglatish arqalı oqıwshılarǵa miynettiń shaxs kámalı hám 
jámiyet rawajlanıwındaǵı rolin kórsetip beriw; 
2. Insan miyneti hám de miynet jemisi bolǵan materiallıq hám ruwxıy 
naǵıymetlerdi qádirlew, saqlap -álpeshlewge úyretiw; 
3. Miynet etiwge salıstırǵanda xoshametti, sonıń menen birge, muhabbattı oyatıw ; 
4. Oqıwshılardıń miynetke social minnet retinde jantasıwların júzege keltiriw
5. Miynet iskerligin shólkemlestiriwge sanalı túrde, hújdan menen jantasıwdı 
ádetlentiriw; 
6. Miynet iskerligin jámáát tiykarında shólkemlestiriw; 
7. Miynetke turmıslıq kerekat, insan iskerliginiń hasası retinde munasábette bolıw ; 
8. Miynetti ilimiy tiykarda shólkemlestiriw boyınsha miynet kónlikpesi hám ilmiy 
tájriybelerin qáliplestiriwdi júzege keltiriw; 


9. Oqıwshılarda miynetsevarlik qásiyetlerin tárbiyalaw ; óz miyneti nátiyjesinen 
tolıqsıw sezimin qáliplestiriw; 
10. Arnawlı bir kásip-óner sırların ózlestiriwge erisiw hám taǵı basqalar. 
Jetkinshektiń miynet iskerligi tómendegi jónelislerde rawajlantiriladi hám 
quram taptırıladı : miynet oyınnan bóleklengen halda ǵárezsiz iskerlik retinde 
qáliplestiredi; miynet iskerligi procesiniń mánisin ózlestiriliwine eriwiladi; miynet 
iskerliginiń túrli formaları vujudga keltiriledi. 
Social miynettiń taǵı bir zárúrli strukturalıq bólegi miynet tárbiyası 
esaplanadi. Miynet tárbiyasınan gózlengen maqset, áwele, oqıwshılarǵa miynettiń 
mánisi, mazmunın tereń anglatishdan ibarat esaplanadi. 
Miynet tárbiyası shaxsqa miynettiń mánisin tereń anglatish, olarda miynet 
hám miynet iskerligine sanalı munasábetti, sonıń menen birge, arnawlı bir social -
paydalı háreket yamasa kásiplik kónlikpe hám ilmiy tájriybelerdi qáliplestiriwge 
jóneltirilgen pedagogikalıq process bolıp tabıladı. 
Miynet tárbiyasınıń maqseti shaxsda miynet hám miynet iskerligine unamlı 
munasábetti qáliplestiriwden ibarat. 
Miynet tárbiyasın shólkemlestiriwde tómendegi wazıypalar sheshiledi: 
1. Shaxsqa miynettiń mánisin tereń anglatish; 
2. Oqıwshılardıń biliwge bolǵan qızıǵıwshılıqların rawajlandırıw ; 
3. Oqıwshılardı túrli mazmunga iye miynet kónlikpe hám ilmiy tájriybeleri menen 
qurallandırıw ; 
4. Oqıwshılarda miynet iskerligine unamlı munasábetti qáliplestiriw; 
5. Oqıwshılardı teoriyalıq bilimlerdi ámeliyatda qóllawǵa úyretiw; 
6. Oqıwshılarda miynetke muhabbat oyatıw, olardı miynetsevarlikka, puxtalıqqa 
úyretiw. 


Miynet tálimi oqıtıwshı baslıqlıǵında oqıwshılar tárepinen atqarılatuǵın 
intellektual hám fizikalıq háreketler processinden ibarat bolıp, juwmaqlawshı 
nátiyjede olardıń miynet quralları, quralları hám processleri haqqındaǵı bilimlerin 
hám de málim tarawdaǵı islep shıǵarıw miynetin orınlaw ushın zárúr ámeliy 
kónlikpe hám ilmiy tájriybelerdi iyelewlerine sanalı túrde kásip tańlawǵa hám de 
jámiyet hám shaxs párawanlıǵı jolında miynet iskerliginde iykemlesiwlerine 
múmkinshilik jaratıwshı jeke sapalardı hám oylawlardı rawajlandırıwǵa qaratılǵan 
oqıw páni bolıp tabıladı. 
Ulıwma orta bilim beriw mektepte miynet pánin oqıtıwdıń maqseti: 
Oqıwshılardıń intellektual hám fizikalıq miynet túrleri, processleri menen 
tanıstırıw. Kásipler tuwrısında maǵlıwmatlar menen tanıstırıw. Dáslepki miynet 
kónlikpeleri hám ilmiy tájriybelerin qáliplestiriw. Miynetke qızıǵıwshılıq hám 
miynetsevarlikni qáliplestiriw. Miynet hám kásiplerdi qádirlew, olardıń áhmiyetin 
túsiniwge úyretiw. 
Baslanǵısh klass miynet tálimi ushın ajıralmas baylanısıwdı jaratıw kerek. 
Bular bilimlendiriwge tiyisli-tárbiyalıq hám rawajlantıratuǵın maqsetler 
esaplanadı. 
Bilimlendiriwge tiyisli maqset - oqıwshılardıń bárkámal shaxslar bolıp 
qáliplesiwleri ushın olarǵa miynet processleri, qol miynetine úyretiw, olardı 
kásipler haqqında maǵlıwmatlar beriw menen birge uyqaslastırıw arqalı olardıń 
kásibi tayınlıǵına jay jaratıwdan ibarat. 
Tárbiyalıq maqset - oqıwshılardıń miynet kónlikpelerin iyelewleri 
processinde miynet hám kásibi munasábetlerinde joqarı etikalıq sapaların, 
miynetsevarlik, patriotlıq hám isbilermenlikti rawajlantirib barıwdan ibarat. 
Rawajlantıratuǵın maqset - miynet tálimi shınıǵıwları processinde 
oqıwshılarǵa intellektual, fizikalıq, etikalıq kórkem estetik tárbiya hám tálim beriw 
arqalı olardıń bárkámal shaxslar bolıp jetiwishlerine járdem beriwden ibarat. 


Qadaǵalaw maqset - oqıwshılardıń programmada belgilengen bilim, 
kónlikpelerdi DTS ga qaray ózlestiriw jaǵdayın baqlawdan ibarat. 
Dóretiwshilik wazıypa - miynet tálimi processinde bilim, kónlikpe hám 
ilmiy tájriybelerin zamanagóy talaplar dárejesinde bolıwın támiyinlew ushın 
oqıwshılardıń ǵárezsiz túrde dóretiwshilik iskerlik júrgize alıwına úyretiw. 
Ámeliy wazıypa - buyım, zat, úlgiler tiykarında zárúrli wazıypalardı ámelde 
atqara alıw. Mektepte miynet táliminen ótkeriletuǵın shınıǵıwlar tómendegi 
wazıypalardı ámelge asırıwdı názerde tutadı : 
- oqıwshılarda dáslepki teoriyalıq hám ámeliy miynet tájiriybelerin payda etiw, 
zamanagóy texnika boyınsha bilimleri sheńberin jáne de keńeytiw, olarda kisiler 
miyneti hám miynet procesine salıstırǵanda unamlı munasábette bolıwǵa tayarlaw 
- ózine tapsırılǵan hár qanday jumıstı uddalay biliw, miynettiń ayriqsha mádeniyatı 
jáne onıń teoriyalıq tiykarların iyelew, óz jumısın hám joralarınıń jumısların 
joybarlaw hám de tashkil eta alıwǵa úyretiw; 
- oqıwshılardı miynet tálimi shınıǵıwları processinde sanalı, ádepli, jaqsı etikalıq 
sapalar qáliplesken, talǵam-túsingish hám de jismonan saw etip tárbiyalawdı 
ámelge asırıw. 
Miynet tálimi páni basqa oqıw pánlerinen óziniń bir qatar qásiyetleri menen 
parıq etedi: 
• 
Bul pánni oqıtıwda ámeliy mazmun ústivorligi; 
• 
Islep shıǵarıw menen ajıralmas hám bekkem baylanıslılıǵı ; 
• 
Sáwlelengen pán ekenligi (pánler menen baylanıslılıǵı ); 
• 
Oqıtıwda ul hám qız balalar miynetiniń ayriqshalıǵı. 
1-4 klaslarda miynet tálimi shınıǵıwları mazmunı hám usılları oqıtıwshılar 
tárepinen insanlardıń ulıwma miynet hám kásip xızmetlerine tiyisli dáslepki miynet 
kónlikpelerin ózlestiriwge qaratılǵan. Oqıwshılar hár bir miynet háreketin sanalı 


túrde hám sol háreketden gózlengen maqsetke muwapıq formada orınlawǵa uyretip 
barıladı. 
1-4 klaslarda miynet tálimi sabaǵı háptesine 1 saattan oqıtıladı. 1 klassta 33 
saat, 2-4 klaslarda 34 saattan jámi 1-4 klaslarda 135 saat oqıtıladı. Oqıwshılar 
miynet tálimin ámelge asırıw ushın tómendegi shólkemlestirilgen hám stilistik 
wazıypalardı sheshiw kerek. Shólkemlestirilgen wazıypalar : Miynet tálimi 
boyınsha teoriyalıq ámeliy shınıǵıwlar ushın oqıw bólmeleri hám de ol jaǵdayda 
arnawlı jumıs jayı shólkemlestiriw, qawipsiz hám qolay miynet sharayatın jaratıw 
zárúr. Shiyki zat materiallar, ásbaplar, úskeneler menen támiyinlew. Sanitariya -
gigiena, miynet qawipsizligi boyınsha belgilengen talaplardıń tolıq atqarılıwın 
támiyinlew hám úzliksiz qadaǵalaw etip barıw. Miynet kárxanaları, shólkemler, 
kásip-óner kolledjleri menen ajıralmas baylanıs ornatıw, oqıw xanada islew 
qaǵıydaları menen tanıstırıw, klass jurnalların, rásmiy hújjetlerdi, jumıs jobaların 
júrgiziw. 
Stilistik wazıypalar : Shınıǵıwlardıń yarım hám bir jıllıq jumıs jobaların 
dúziw, bunda jergilikli sharayat hám mútajlikler hám múmkinshiliklerdi esapqa 
alıp, oqıwshılardı jaqınnan tanıstırıw múmkin bolǵan kásip túrlerin tańlaw, ul hám 
qız balalardıń ózlerine tán miynet shınıǵıwların ámelge asıra barıw, shınıǵıwlarda 
zamanagóy aldıńǵı pedagogikalıq texnologiyalar, didaktik qurallardan keń 
paydalanıw, miynet tálim hám tárbiyasınıń birligin támiyinlew. 
Oqıwshılarda miynet ilmiy tájriybe hám kónlikpelerin, miynetke 
qızıǵıwshılıq hám miynetsevarlikni qáliplestiriw. Miynet tálimi processinde 
oqıwshılardı intellektual hám etikalıq tárepten rawajlantirib barıwda olardıń jas 
qásiyetleri, jeke psixik hám fiziologikalıq sapaların esapqa alıw, oqıwshılardı 
kásibi jóneltiriw jumısların aparıw. 
Baslanǵısh mekteplerde miynet tálimi hám tárbiyasınıń tiykarǵı wazıypaları 
oqıwshılardı miynetke tayarlaw, oqıtıw hám ulıwma bilim beriw mektepleriniń 
baslanǵısh klasslarında qol miynetine úyretiw, kásipler tuwrısında maǵlıwmatlar 
beriw, mámleket tálim standartları talabı boyınsha tárbiyalaw hám de oqıwshılardı 


kásip-óner iyesi bolıp jetkiziwde teoriyalıq hám ámeliy bilim beriwden, miynet 
mádeniyatın qáliplestiriwden shólkemlesken. 
Miynet mádeniyatınıń quram tabıwı ushın sabaqlarda mudami balalardıń 
itibarın ásbap hám materiallardı saqlaw qaǵıydası hám de jaylastırıw rejimine, 
jumıs jayın tuwrı úskenelewge, materiallardan puxtalıq menen paydalanıw 
usıllarına, jumıs háreketleriniń norması hám sapasına, jumıs kórsetkishin 
támiyinleytuǵın ilajlarǵa, qayta islewde alınǵan anıqlıq hám tazalıqqa ámel qılıwǵa 
hám aqır-aqıbetde zattı shıraylı etip bezewge talap etip barıw kerek. 
Kerekli material hám ásbapları menen jetkilikli támiyinlenbegenlik de 
miynet mádeniyatınıń qáliplesiwine unamsız tásir etedi. Geyde oqıwshılardıń 
tayarlanmaganliklari hám shólkemlespegenlikleri sebepli oqıtıwshınıń kóp waqıtı 
bıykarǵa sarp etiw boladı : biri qayshısın, ekinshisi qaǵazın alıp kelmasdan, 
shınıǵıwlarǵa qatnasıp jumıs qılıp atırǵan jorasın zat sorap shalǵıtadı. Sol sebepli 
oqıtıwshı sabaq baslawdan aldın gruppa sárdarları járdeminde oqıwshılar 
ortasındaǵı óz-ara dos sıpatında járdemge súyene otirip waqıtında sharalar kóriwi 
kerek. Biraq hár qanday jaǵdayda da oqıwshın uyge posılkaslik yamasa jaza beriw 
tártibinde oqıwshın ıssız qaldırmaslik kerek. 
Miynet tálimine dóretiwshilik ǵayratsız jantasıw miynetti intellektual 
rawajlanıw faktorına aylantırmaydı. Bilimlerdi qóllawdı talap etpeytuǵın, oylawdı 
aktivlashtirmaydigan miynet iskerligi intellektual qábiletlerdi o'stirmaydi. 
Miynet tálimi ol yamasa bul miynet processinde belgilengen tártipte hám 
háreketler izbe-izligine ámel qılıw kerekligini úzliksiz túsintirip barıw menen birge 
bolatuǵın kóp ret shınıǵıw etiwler nátiyjesinde quram tabadı. 
Miynetti sharapatlılaw miynet ahlining qadr-ma`nisin onıń qıyınshılıqı ushın 
jigerli túrde gúresiw, ósip kámal tapıp atırǵan jetkinshekke tálim-tárbiya beriw 
processinde miynetke munasábetlerin qáliplestiriw zárúr bolıp, jetkinshek 
jámiyetimiz rawajlanıwında óz bilimi: miynet, kásip-ónerleri menen úles qosıwları 
pedagog tárbiyashilerdiń aldında turǵan eń zárúrli wazıypalardan biri esaplanadı. 



Download 102.63 Kb.




Download 102.63 Kb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



1-Tema : Texnologiya tálimi hám tárbiyasınıń maqset hám wazıypaları

Download 102.63 Kb.
Pdf ko'rish