Reja:
1.Krivoship-shatun mexanizmi (KSHM)ningturlari. KSHMning kinematikasi va dinamikasining belgilaydigan konstruktiv nisbatlar. Ularning dvigatelni texnik iqtisodiy va ekspluatatsion kо‘rsatkichlariga ta’siri.
2.Ichki ѐnuv dvigatellari porshenini kо‘chishi, tezligi va tezlanishi. Porshenning о‘rtacha tezligi.
3.KSHM kinematik parametrlarini uning elementlarini uzoq muddat ishlash va yeyilish chidamliligiga bog‘liqligi. Birikkan elementlardagi tirqishlarni hisobga olgan holda real KSHMlarning kinematikasini о‘ziga xosligi.
4.Bir silindrli dvigatel KSHMga ta’sir qiluvchi kuchlarning turlanishi. Gaz kuchi. Inersiya kuchlar. KSHMning ekvivalent sxemasi. Ekvivalentli modelning parametrlarini aniqlash.
5. Qaytma-ilgarilanma va aylanma harakatlanuvchi massalarning inersiya kuchlari. Kuchlar va momentlar yig‘indisi, ularning krivoshipning burilish burchagiga bog‘liqligi
Porshenli dvigatelning krivoshl-shatunli mexanizmi (1- rayem, a) krivoship /, shatun 2 va porshen 3 dan tuzilgan bulib, porshenning ilgarilama-kaytar xarakatini krivoshipning aylanma xarakatiga aylantirib beradi. Krivoship tuzilishi jixatdan dvigatel tirsakli valining bir tirsagidan iborat, u podshipniklarda aylanuvchi uzak buyiilar 4 dan va uzak buyinlarga ikkita jag 6 vositasida biriktirilgan shatun yoki krivoship buyni 5 dan tuzilgan. Ikkita uzak podshipnik orasida ikki krivoship joylashgan tirsakli val xam buladi. Jaglarning davomida posangilar 7 urnatiladi. Shatunning pastki golovkasi krivoshipning shatun buyni bilan sharnirli, yukori golsgvkasi esa porshen barmogi vositasida porshen bilan boglangan. Krivoship-shatunli mexanizmlar konstruktiv sxemasi jiXatidan kuyidagilarga bulinadi: 1. Markaziy yoki aksial kriv’ship-shatunli mexanizm (1- rasm. a); bunday mexanizmlarda silindrning Uki tirsakli valiing uki bilan kesishadi. 2. De^aksial krivopish-shatunli mexanizm (1- rayem, b), bunda silindrning uki tirsakli valning uki bilan kesishmaydi. Dezaksial krivoship-shatunli mexanizm bilan jixozlangan dvigatelda silindrning uki, odatda, tirsakli valning ukiga nisbatan uning aylanish tarafiga karab ye masofaga (dezaksaj) surilgan buladi. Bu surilish mikdori porshen y^lining 10 protsentidan oshmaydi. Avtomobil dvigatellarida nisbiy dezaksaj k = 0,04-0,1 chegarada uzgaradi, bu yerda k = e/R (R — krivoship radiusi).
1-rasm. Krivoship-shatunli mexanizmlarning sxemalari.
Markaziy krivoship-shatunli mexanizmning asosiy geometrik ulchamlari krivoshipning radiusi R (1- rayem, v) va shatunning uzunligi L dan iborat. Dezaksial mexanizmda siljish (dezaksaj) kiymati v (1- rayem, b) kushiladi, tirkama shatunli mexanizm ishlatilganda esa bosh silindrning ulchamlaridan tashkari tirkama shatunga tegishli ulchamlar xam beriladi (1-rasm, v)\ L x — tirkama shatunning uzunligi, g — bosh shatun pastki golovkasining markazidan tirkama shatun barmogining markazngacha bulgan masofa yoki tirkama radiusi, γ — silindrlar uklarining orasidagi burchak (ogish burchagi) va γ1 — bosh shatun pastki golovkasining uki va tirkama shatun barmogining uki orkali utkazilgan tekislik bilan bosh shatunning uki orasidagi burchak (tirkash burchagi). Loyi^alanayotgan dvigatel uchun porshenning berilgan kuvvat va tirsakli valning aylanishlari soniga mos bulgan yuli 5 taxminan tanlangan kuyidagi parametrlar bilan aniklanadi: 1 ) dvigatel silindrlari soni g; 2 ) porshen yuli 5 ning silindr diametri D ga nisbati, ya’ni S/D, 3) dvigatelning litraviy kuvvati. Markaziy krivoship-shatunli mexanizm ishlatilganda S = = 2R va R ning topilgan kiymati buyicha shatunning uzunligi L aniklanadi, bunda nisbat λ=R/L ning kiymati tanlab olinadi. Xozirgi zamon avtomobil dvigatellari uchun
|
