12 – Mavzu: Axborot xavfsizligi tushunchasi va axborotni himoyalash usullari
Reja:
1. Axborot xavfsizligi tushunchasi kirish
2. Axborotlarni himoyalashning texnik
va dasturiy vositalari
3. Axborotlarni himoyalash usullari
Tayanch so‘zlar: maxfiylik,
konfidentsiallik, yaxlitlik,
autentifikatsiya, apellyatsiya
qilishlik, ishonchlilik, aniqlilik, tizimga kirishni nazorat qilish, identifikatsiyalashni nazorat qilish,
qasddan buzilishlarga to‘sqinlik.
1. Axborot xavfsizligiga kirish.
Mamlakatimiz milliy iqtisodining hech bir tarmog‘i samarali va mo‘tadil tashkil qilingan
axborot infratuzilmasisiz faoliyat ko‘rsatishi mumkin emas. Hozirgi kunda milliy axborot resurslari
har bir davlatning iqtisodiy va harbiy salohiyatini tashkil qiluvchi omillaridan biri bo‘lib xizmat
qilmoqda. Ushbu resursdan samarali foydalanish mamlakat
xavfsizligini va demokratik
axborotlashgan jamiyatni muvaffaqiyatli shakllantirishni ta’minlaydi. Bunday jamiyatda axborot
almashuvi
tezligi yuksaladi, axborotlarni yig‘ish, saqlash, qayta ishlash va ulardan foydalanish
bo‘yicha ilg‘or axborot – kommunikatsiyalar texnologiyalarini qo‘llash kengayadi. Turli xildagi
axborotlar hududiy joylashishidan qat’iy nazar bizning kundalik hayotimizga
Internet halqaro
kompyuter tarmog‘i orqali kirib keldi. Axborotlashgan jamiyat shu kompyuter tarmog‘i orqali
tezlik bilan shakllanib bormoqda. Axborotlar dunyosiga sayohat qilishda davlat chegaralari degan
tushuncha yo‘qolib bormoqda. Jahon kompyuter tarmog‘i
davlat boshqaruvini tubdan
o‘zgartirmoqda, ya’ni davlat axborotlarning tarqalishi mexanizmini boshqara olmay qolmoqda.
Shuning uchun ham mavjud axborotlarga noqonuniy kirish, ulardan foydalanish va yo‘qotish kabi
muammolar dolzarb bo‘lib qoldi. Bularning bari shaxs, jamiyat va davlatning axborot xavfsizligi
darajasining pasayishiga olib kelmoqda. Davlatning axborot xavfsizligini ta’minlash muammosi
milliy xavfsizlikni ta’minlashning asosiy va ajralmas qismi bo‘lib, axborot himoyasi esa davlatning
birlamchi masalalariga aylanmoqda.
Hozirgi kunda xavfsizlikning bir qancha yo‘nalishlarini qayd etish mumkin. (1- rasm)
