14-laboratoriya ishi vodorod atomining balmer seriyasidagi h

1. 
   Ajratish qobiliyati yuqori bo'lgan difraksion panjara yordamida vodorod
   atomining spektral chiziqlarini kuzatish.
   .
   
2. 
   Balmer seriyasidagi Hα, Hβ va Hγ spektrlarning uzunliklarni o'lchash
   

1. 
   1.Seriya chegarasiga yaqinlashganda spektral chiziqlar zichlashadi,
   ular orasidagi to'iqin uzuniiklari farqi assimptotik ravishda nolga
   intiladi, spektral chiziqlar intensivligi ham nolga intiladi. Seriya
   chegarasidan tashqarida spektr uzilmaydi, halki tutash bo‘ladi. Bunday qonuniyat faqat vodorod atomi spektridagina emas, balki boshqa
   elementlar spektrida ham kuzatiladi. Bunda ham seriya chegarasi
   mavjud bo‘lib, chegaradan tashqarida tutash spektr hosil bo’ladi.
   2. L makroskopik o'lchamlarga ega
   bo‘lsa, En ning diskret qiymatlari bir-biriga yaqin bo‘lib, deyarli
   uzluksiz spektr hosil bo‘ladi. Bu natijalar taqribiy natijalar bo‘lib, zarra erkin harakatning spektri cheklanmagan sohada uzluksiz bo‘ladi.
   

rentgen nurlari chiqaradi.

2. 
   Vodorod atomi spektral seriyalari: vodorod atomi spektridagi barcha
   seriyalarni quyidagi umumiy formula: orqali ifodalash m umkin ekaniigi ko‘rinadi.
   
3. 
   formulaga asosan nurlanayotgan barcha chastotalar spektral termlar kombinasiyasi ko‘rinishida aniqlanadi. Bu qoida Ritsning kombinatsion prinsipi deyiladi. Vodorod atomi uchun barcha termlar tizimi bitta formuladan
   hisoblanadi: Kombinatsion prinsipni quyidagicha ta'riflash mumkin: atom spektridagi
   bitta seriyaning ikki spektrai chizig'ining chastotasi ma'lum
   bo‘lsa, u holda ulaming ayirmasi shu atomga tegishli biror uchinchi
   spektral chiziqning chastotasiga teng bo‘ladi.
   
4. 
   Vodorod atomi tuzilishining Bor taklif qilgan modeli
   uning quyidagi postulatlarida asoslanadi:
   1. Atom uzoq vaqt statsionar holatlarda bo‘la oladi. Atom
   statsionar holatlarda energiyaning Er E2,E3,...,En diskret qiymatlariga
   ega bo‘ladi. Atom statsionar hoiatlarda energiya nurlamaydi.
   Shuning uchun bunday holatlar statsionar holatlar deyiladi.
   Atomning statsionar holatlariga statsionar orbitalar mos keladi.
   2. Atomda bo‘lishi mumkin bo‘lgan statsionar orbitalardan
   elektronning impuls momenti: shartni qanoatlantiradigan statsionar orbitalargina mavjud bo‘!adi.
   Bunday orbitalar ijozat etilgan statsionar orbitalar deyiladi. Atomdagi
   statsionar orbitalar kvantlangan bo‘lib, diskrct energetik sathlarni
   hosil qiladi.
   3. Elektron enetgiyasi £.bo‘lgan orbitadan energiyasi fyboMgan
   ( Ei > Ef) orbitaga o‘tganda atom enetgiya chiqaradi. Chiqarilgan
   energiya har ikki orbita energiyalari farqiga teng bo‘ladi, ya’ni:
   
5. 
   .
   
6. 
   Bir kvant holatda bittadan ortiq elektron bo'la olmasligining
   tasdiqlanishi, uning umumiy tatbig'iga olib keldi va bu qoida Pauli
   prinsipiyoki man etish prinsipi deb ataldi. Pauli prinsipini quyidagicha tushunish mumkin: bir kvant holatda (energetik sathda) to'rtta
   kvant sonlari ham bir xil qiymatga ega bo’lgan ikki
   elektron bo’la olmaydi. Masalan, ikki elektronning bosh kvant soni
   n, orbital kvant soni i va orbital magnit kvant soni m, bir xil
   qiymatga ega bo’lsa, to'rtinchi spin magnit kvant soni ms
   ning qiymati bir-biridan farq qilishi kerak, ya’ni ikki
   elektron uchun ms ning qiymatlari ikki xil bo’lishi zarur: