18-ma’ruza
18.Meliorativ tizimlar loyihalarini gidrogeologik va injener-geologik
asoslashning tamoyillari.
18.1. Qidiruv tadqiqot ishlarida loyiha tuzishning turli bosqichlardagi vazifalari.
Yerlarni sug‘orish, zaxini qochirish va suv bilan ta’minlash loyihalarini tuzish
uchun yerlarning
geologik tuzilishi, gidrogeologik va injener-geologik sharoiti
to‘g‘risida to‘liq ma’lumotlarga ega bo‘lish lozim.
Tadqiqot (qidiruv) ishlari injener-gidrotexnik tomonidan berilgan
texnikaviy
topshiriqdan boshlanadi. Bu topshiriqda qurilish me’yorlari va qoidalarining
talabalariga ko‘ra quyidagilar ko‘rsatiladi:
1) Loyihalashtirish bosqichi, massiv yoki injenerlik inshooti joylashgan yerni va
qidiruv maydonining chegaralari;
2) Injenerlik inshootining maydonda joylashtirish tasviri va ko‘rsatkichlari (bir
necha variantlarda, inshooot elementlarininng o‘lchamlari, zaminning chuqurligi,
inshoot og‘irligining ta’sir kuchi);
3) Maxsus o‘rganilishi lozim bo‘lgan tadqiqot masalalari (lyoss jinslaridagi
cho‘kish hodisasi, maydonni zax bosishi, ularni butun maydon yoki kichik maydonlarda
o‘zgarishini bashorat qilish va boshqalar);
4) Qidiruv va tadqiqot ishlarining bajarilish muddatlari.
Meliorativ tadbirlar loyihasini tuzish ikki bosqichda olib boriladi:
•
Loyiha, ishchi loyihasi;
•
Ishchi hujjatlari
Loyiha, ishchi loyihasi bosqichining vazifasi qabul qilingan variantdagi meliorativ
tizim inshootlari, ishlab chiqilgan konstruktiv elementlar va meliorativ tadbirlar,
gidrogeologik va injener-geologik jihatidan asoslanadi.
Meliorativ tizimlarni qayta qurish loyihasini asoslash uchun qidiruv ishlari loyiha
tuzishda hisobga olinishi shart bo‘lgan gidrogeologik va injener-geologik sharoitlarning
o‘zgarishi yoritiladi.
Qidiruv ishlari jarayonida quyidagi dala ishlari o‘tkaziladi:
a) Kompleks injener-geologik s’yomka, masshtabi 1:50000;
b) Sug‘orish massivlarida quriladigan zax qochirish tizimlarini asoslash va bashorat
qilish uchun maxsus gidrogeologik va injener-geologik tadqiqot ishlari;
c) Loyiha qilinadigan inshootlar maydonida, yo‘nalishli injener-geologik
qidiruv
ishlari olib borish.
Ishchi hujjatlari bosqichida qidiruv ishlarining vazifasi asosan tajriba ishlari va
maxsus tadqiqot ishlaridan iborat bo‘ladi, bu esa qurilish ishlarini tashkil qilish
sharoitini aniqlashtirish va yangi texnikani qo‘llash asosida qurilishning ilg‘or usullarini
tanlashga imkon beradi.
