3
KIRISH
Ma’lumki soliqlar budjetning daromad qismiga tushadigan tushum-
larning asosiy qismini ta’minlaydi. Respublikamizda
olib borilayotgan
soliq siyosati xo‘jalik yurituvchi subyektlar zimmasidagi soliq yuki-
ni yanada kamaytirish, ish lab chiqarishni modernizatsiyalash, texnik
va texnologik jihatdan qayta jihoz lashni rag‘batlantirish, fuqarolarning
daromadlarini
oshirish, soliq ma’muriyatchiligini soddalashtirish va ta-
komillashtirishga qaratilmoqda. Yurtimizda kichik biznes va xususiy
tadbirkorlikka yaratilayotgan keng imkoniyatlar tufayli ularning faoliyat
turi va ko‘lami tobora ortib, aholi bandligini ta’minlovchi muhim sohaga
aylanmoqda.
Mamlakatimizning iqtisodiy-ijtimoiy taraqqiyotini
yuksak bosqichga
ko‘tarish maqsadida 2011-yilni Prezidentimizning tashabbuslari bilan
«Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik yili» deb e’lon qilinishi sohani
har tomonlama qo‘llab-quvvatlash va huquqiy himoya qilishga qaratila-
yotgan e’tibor bunda muhim omil bo‘layotir. Ayni paytda u iqtisodiyotni
izchil rivojlantirishning eng muhim omili, jamiyatimiz
ijtimoiy va siyosiy
barqarorligining kafolatini ta’minlovchi kuchlardan biri sifatida namo-
yon bo‘lishi barobarida, ularning soddalashtirilgan yagona soliq to‘lovini
to‘lashga o‘tishlari orqali o‘z ishlab chiqarish salohiyatlarini kengaytirish
imkoniyatiga ham ega bo‘layotirlar. Jumladan 2011-yilda yagona soliq
to‘lovining bazaviy stavkasi 7 foizdan 6 foizgacha pasaytirilishi soliq
to‘lovchilarning ushbu toifasi uchun 50 mlrd so‘mdan ortiq mablag‘ni
tejash
imkonini berib, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarini
qo‘llab-quvvatlash hamda ularning jadal rivojlanishini rag‘batlantirishga
qaratilganligidan dalolat beradi. Agar 2000-yilda mamlaka timiz yalpi
ichki mahsulotining 30 foizi kichik biznes subyektlari tomonidan ishlab
chiqarilgan bo‘lsa, qisqa bir davrda, ya’ni 2010-yil yakuni bilan bu ko‘r-
satkich 52,5 foizni tashkil etgani fi krimizning isbotidir
1
.
Soliq to‘g‘risidagi qonun hujjatlarining yaxshi tashkil etilgan targ‘i-
boti, ana shu qonun hujjatlari barcha toifadagi soliq to‘lovchilar tomoni-
dan o‘rganilishining puxta o‘ylangan tizimi-soliqlar
va boshqa majburiy
to‘lovlar vaqtida va to‘liq to‘lanishi, davlatimiz gullab-yashnashining
garovidir. Soliq savodxonligi va qonunchiligi bo‘yicha fuqarolarda yo-
shlikdan ko‘nikma hosil qilib borish soliq targ‘ibotidagi eng maqbul usul-
dir. Qo‘llanmada soliqlarning iqtisodiy mohiyati, ahamiyati,
zarurligi,
1
Prezident Islom Karimovning 2010-yilning asosiy yakunlari va 2011-yilda O‘zbe-
kis tonni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ish-
langan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma’ruzasidan. 2011-yil 21-yanvar.
Kitobxon.Com
4
soliq siyosatining o‘ziga xos xususiyatlari olib borilayotgan islohotlar-
ning samarasi sifatida bayon qilingan. Respublikamizda amalda bo‘lgan
soliqlar va to‘lovlarni undirish mexanizmlariga alohida to‘xtalib o‘tilgan,
soliq stavkalarining o‘zgarish dinamikasi, hamda keyingi yillarda soliq-
budjet siyosatining aholi farovonligini oshirish, barqaror iqtisodiy o‘si-
shni ta’minlash maqsadida soliq qonunchiliklariga kiritilgan o‘zgarishlar
hisobga olingan. Darhaqiqat, soliqlarning yig‘iluvchanligi ko‘p
jihatdan
aholining soliq bilimdonligi, soliq madaniyatiga bog‘liq ekan, ushbu
qo‘llanma nafaqat oliy ta’lim muassasalari talabalariga, balki kasb-hunar
kollejlari o‘quvchilari, tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi kichik
biznes xodimlari uchun ham mo‘ljallangan.
Mazkur o‘quv qo‘llanma bu sohadagi dastlabki
intilishlar natijasi
o‘laroq yuzaga kelganligi tufayli, unda ayrim kamchiliklar bo‘lishi tabiiy
hol. Muallifl ar bildirilgan barcha tanqidiy fi kr-mulohaza va taklifl arni
minnatdorchilik bilan qabul qiladilar. Ular keyingi nashrlarda e’tiborga
olinadi.
