• Nazorat savollari
  • 6 Bob. Yangi bank texnologiyalari 1§. Bank texnologiyalari va ularning turlari
  • 2 Боб На¢д пулсиз ¦исоб-китоблар ва нот¤ловлар муаммоси




    Download 0.64 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet44/92
    Sana27.02.2023
    Hajmi0.64 Mb.
    #43723
    1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   92
    Bog'liq
    19.y.Banklarda-hisob-va-tolov-tizimi-o.qol .-K.N.Navrozova-T.-2005y.
    Axborot, “Порлоқ” ва “Равнақ” ғўза навлари ўзида ноёб хусусиятларни жамлаган, Kompressor
    Tayanch iboralar 
    Byudjet
    Kassa ijrosi 
    Byudjet xisobvaraqlari 
    Respublika byudjeti 
    Maxalliy byudjet 
    Soliqlar 
    Tushumlar 
    Byudjetdan tashqari jamgarmalar 
    Byudjet mablaglarining taqsimlanishi 
    Byudjet daromadlari 
    Byudjet xarajatlari 
     Nazorat savollari 
    1. Davlat byudjetining daromalariga nimalar kiradi? 
    2. Davlat byudjetining xarajatlarining strukturasi qanday? 
    3. Davlat byudjetining kassa ijrosi bqyicha operatsiyalariga nimalar kiradi? 
    4. Davlat byudjetining kassa ijrosi kim tomonidan tashkil etiladi? 
    5. Davlat byudjetining kassa ijrosi bqyicha operatsiyalar qaysi 
    xisobraqamlarida xisobga olinadi? 
    6. Byudjet daromadlari bqyicha operatsiyalarning xisobi va rasmiylashtirish 
    tartibini tushuntiring? 
    7. Byudjet xarajatlari bqyicha operatsiyalarning xisobi va rasmiylashtirish 
    tartibi qanday? 
    8. Yil boshida byudjet xisobvaraqlarini yopish tartibi qanday? 


    104
    6 Bob. Yangi bank texnologiyalari 
     
    1§. Bank texnologiyalari va ularning turlari 
     
    Tijorat banklari faoliyatlarning asosiy tamoyillari jalb etilgan resurslar 
    doirasida ish olib borish, iqtisodiy mustaqillik, pul bozorlaridagi holatga 
    yo’naltirilayotgan mustaqil kredit, depozit va foiz siyosatini yuritish, shuningdek, 
    banklar va ularning mijozlari o’rtasidagi munosabatlarni bozor iqtisodiyoti 
    talablariga moslashtirishdan iborat. 
    Bank texnologiyalari deganda banklar o’z faoliyatini yuritishda kompyuter 
    texnologiyalari, tizimlari, ularga yordamchi elektron vositalar va dasturlar tizimi 
    tushuniladi. Masalan, bank texnologiyalariga bugungi kunda jahon bank tizimida 
    qo’llanilayotgan, shu jumladan, O’zbekistonda ham joriy qilingan elektron to’lovlar 
    tizimi, «Bank-mijoz» dasturi, xalqaro pul to’lovlari tizimi, SWIFT va Western 
    Union, Internet Banking, plastik kartochkalar, bankomatlar va boshqa bir qancha 
    bank faoliyatini yuritish uchun qo’llaniladigan texnologiyalari ham shular 
    jumlasidandir.
    Elektron to’lovlar tizimi – bu banklararo naqd pulsiz hisob-kitoblarni amalga 
    oshirishning eng zamonaviy ko’rinishidir. Bu tizim orqali banklararo naqd pulsiz 
    to’lovlar tez va aniq amalga oshiriladi. Bundan elektron pullar mamlakatning 
    istalgan burchagiga sanoqli daqiqalar ichida o’tkaziladi. To’lovlarni amalga 
    oshirishda ushbu tizim a’zolari orasida maxsus elektron uskunalar orqali tarmoqqa 
    ulangan bankning hisob raqamiga pul mablag’lari kelib tushadi. Natijada vaqt ham 
    tejaladi, xarajatlar ham kamaytiriladi.
    SVIFT – bu xalqaro kompyuter aloqasidir. SVIFT so’zi – «Xalqaro 
    banklararo telekommunikatsiyalar jamiyati» (Society for Worldwide Interbank 
    Financial Telekommunication) ma’nosini anglatadi va a’zo banklar o’rtasida 
    ma’lumot yuboruvchi vosita xizmatini bajaradi. SVIFT 1977 yil tashkil topgan 
    bo’lib, hozirgi kunda 30dan ortiq mamlakatlardagi banklarni bir-biri bilan bog’lab 
    turadi. Shu bilan birga faqat Evropada emas, balki Shimoliy va Janubiy Amerika, 
    Yaponiya, Gongongda ham keng qo’llaniladi. Angliyaning barcha yirik banklari 
    SVIFT tarmog’iga ulangan. 
    SVIFT ma’lumotlari ma’lumot yuboruvchi bankning kompyuterlari 
    terminalida teriladi. Tekshirishlardan va ruxsat berilgandan so’ng ma’lumotlar 
    tizimining kompyuter markazlaridan biri (markazlar – Belgiya, Gollandiya va 
    AQShda joylashgan) orqali qabul qiluvchi bankka yuborilgandan bir necha daqiqa 
    ichida etib boradi. Tizimning afzallik tomonlari uning tezligi va 
    himoyalanganligidadir. Ma’lumotlar faqat yuboruvchining hujjati bilan yuboriladi. 
    Qabul qilib oluvchi kelgan ma’lumotlarning haqiqiyligi to’g’risida ishonch hosil 
    qilish mumkin.
    Yangi bank texnologiyalarining kashf qilinishi bilan birga yangi bank 
    mahsulotlari va xizmatlari soni ham ko’payib bormoqda. Ularning eng asosiysi, 
    elektron hisob-kitoblar mexanizmini harakatda bo’lishini ta’minlovchi vosita - 
    plastik kartochkalardir. Plastik kartochkalar bo’yicha operatsiyalar o’z ichiga 


    105
    quyidagilarni oladi: 
    - banklar yordamida amalga oshiriladigan operatsiyalar; 
    - aholining savdo tashkilotlari bilan hisob-kitoblar elektron tizimi; 
    - mijozlarga uyda va ish joyida bank xizmatlari ko’rsatish. 
    Plastik 
    kartochkalar 
    hisob-kitoblar uchun chiqarilgan bo’lib, ular bir qancha 
    turlarga bo’linadi. Plastik kartochkalar o’ziga xos xususiyatlaridan biri shuki, ularda 
    ma’lum bir axborotlar to’plami saqlanadi va turli qo’shimcha dasturlar bilan 
    birgalikda qo’llaniladi. Kartochkalar yordamida binoga kirib chiqishga ruxsatnoma 
    sifatida, kompyuterga ishlashga ruxsat, haydovchilik guvohnomasi, telefon 
    so’zlashuvlari uchun to’lashda va boshqa maqsadlarda qo’llash mumkin. Pul 
    muomalasi sohasida plastik kartochkalar naqd pulsiz hisob-kitoblarni tashkil 
    qilishda progressiv vositalardan biri bo’ladi. 
    Bank texnologilariga bank-mijoz dasturiy majmuasini kiritish mumkin. Bu 
    dastur bank va mijozning avtomatlashtirilgan aloqasi uchun belgilangan bo’lib, 
    mijoz bilan bank o’rtasida kommunikatsion aloqa tarmog’i orqali faylda 
    ma’lumotlar almashinuviga asoslangan. Bank-mijoz dasturi ko’rsatiladigan bank 
    xizmatlarining barcha asosiy turlarini o’z ichiga oladi. Bunda hujjatlar aylanishi 
    qog’oz ishlatilmasdan kompyuter orqali elektron axborot almashish va qayta ishlash 
    ko’rinishida amalga oshriladi. Yangi bank texnologiyalarining har biri haqida 
    keyingi paragraflarda fikr yuritamiz. 


    106

    Download 0.64 Mb.
    1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   92




    Download 0.64 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    2 Боб На¢д пулсиз ¦исоб-китоблар ва нот¤ловлар муаммоси

    Download 0.64 Mb.
    Pdf ko'rish