202
Yetishtirish texnologiyasi
O„tmishdosh. Mosh
kuzgi don ekinlaridan, kartoshka,
sabzavot,
makkajo„xori, sholi va boshqa ekinlardan bo„shagan yerlarga ekiladi.
Bahorda ekish uchun yer kuzda haydaladi, yerta bahorda borona qilinadi.
Ekishgacha begona o„tlar ko„payib tuproq qotib qolgan bo„lsa
yoppasiga
kultivatsiya qilinadi. Ang„izga ekilsa oldingi ekinning hosili yig„ilib, yer
sug„oriladi. Yer yetilganda 22-25 sm chuqurlikda haydaladi. Vaqtdan yutish uchun
oldingi ekinning hosili yig„ilishidan bir hafta oldin sug„orilib, hosil yig„ilgandan
keyin ketma-ket yerni haydash mumkin, ketidan yoppasiga kultivatsiya qilinadi va
borona yurgiziladi. Yer haydashdan oldin gektariga 40-60 kg sof modda hisobida
fosfor va 20-40 kg kaliy solinadi. Shonalash va gullash davrida 20-30 kg fosfor va
10-20 kg kaliy solinadi. Tuproqda chirindi va azot miqdori kam bo„lsa
azotli
o„g„itlar qo„llaniladi. Azotli o„g„itlarni ekishdan oldin va o„suv davrida solish
mumkin, me‟yori 20-30 kg. Agar azotli o„g„itning me‟yori
oshib ketsa biologik
azot o„zlashtirilmaydi.
Mosh (yoki loviyaning boshqa turlari) aprel oyining oxirida yoki may oyida
va takroriy ekin sifatida iyun oyining oxirida keng qatorlab ekiladi. Qator orasi 60
sm, ekish tizimi 60 x 20, 60 x 15 bo„ladi. Ekish me‟yori 0,25-0,40 mln. dona urug„
ekiladi. Mosh don seyalkalarida ekiladi, oddiy loviya esa makkajo„xori yoki chigit
ekadigan seyalkalarda ekiladi, ekish chuqurligi 3-5 sm bo„ladi.
O„suv davrida 3-5 marta sug„oriladi, o„toq qilinadi,
qator oralari chopiq
qilinadi. Gullash va don tugish davrida ko„proq sug„oriladi. Mosh ko„k o„g„it
uchun ekilgan bo„lsa, don tuga boshlagan vaqtda g„altak mola bosiladi, so„ngra
ikki tomonlama disklanadi va 27-30 sm chuqurlikda chimqirqar plug bilan shudgor
qilib haydaladi.
Begona o„tlarga qarshi dukkakli-don ekinlarda qo„llanadigan gekrbitsidlar
loviyada ham ishlatiladi.
Dukkaklar 75-80 pishganda hosil yig„iladi. Pishganda don naviga xos turga
kiradi. Hosilni ertalab yoki kechqurun dukkagi kam chatnaydigan vaqtda yig„ish
lozim. Ekin o„riladi, xirmonda quritiladi.
Don kombaynda yanchiladi, don
203
tozalaydigan OS-3,0 S mashinalarida tozalanadi, keyin don quritiladi. Namligi 14-
15% bo„lganda don maxsus ajratilgan omborlarda saqlanadi.
