216
Pedagogik texnologiya
“NILUFAR GULI” chizmasi
Muammoni echish vositasi. O„zida nilufar guli ko„rinishini namoyon qiladi.
Uning asosini to„qqizta katta to„rt burchaklar tashkil etadi.
Tizimli fikrlash, tahlil qilish ko„nikmalarini rivojlantiradi va faollashtiradi.
B
Z
C
D
B
Z
C
D
A
F
G
H Y
F
G
H
Y
3.6. YASMIQ
Ahamiyati. Yasmiq eng qadimiy oziq-ovqat ekinlaridan biridir. Yasmiq
donining tarkibida 23-32% oqsil, 0,6-2,1% moy, 47-70% azotsiz ekstraktiv
moddalar, 2,3-4,4% kul, 2,4-4,9% kletchatka va B guruh vitaminlar mavjud.
Yasmiq
doni ovqatga butunligicha, yorma yoki un qilib ishlatiladi. Poyaning
tarkibida 6-14% oqsil bo„ladi. Yasmiq tuproq unumdorligini oshiradi.
Tarixi. Akademik N.I. Vavilov yasmiq kelib
chiqish markazi deb Janubiy-
G„arbiy Osiyoni hisoblagan, chunki bu mintaqada yasmiqning juda ko„p
mayda
donli turxillari uchraydi. Yirik donli yasmiq O„rta Yer dengiz xududi vatani bo„lib
hisoblanadi.
217
Yasmiq madaniy o„simlik bo„lib, qadimdan ekib kelinmoqda. Uning
urug„lari Shvetsariyada,
Misr maqbaralarida, Pompey harobalarida topilgan.
Hindistonda, Misrda, Gretsiyada qadimgi zamonda ekilgan. Amerikaga yasmiqni
Yevropaliklar keltirgan.
Yasmiq
asosan Yevropada, Osiyoda va Afrikada tarqalgan. Yer yuzida
yasmiq 4,4 mln/ga, maydonda ekiladi o„rtacha don hosili 11,4 s/ga ni tashkil qiladi,
yalpi hosil 4,9 mln. tonnaga teng.
27
Sistematikasi. Yasmiq bir yillik o„tsimon o„simlik bo„lib,
Fabaceae oilasiga
mansub. Madaniy turi yirik va mayda donli kenja turlarga bo„linadi.
