220
Parvarishlash. Qurg„oqchil mintaqalardai ekilgandan keyin zichlagich
yurgiziladi (katok). Qatqaloq hosil bo„lsa engil borona yurgiziladi va qo„l mehnati
yordamida chopiq qilinadi. Amal davrini boshlanishida begona o„tlarga
qarshi
keng qatorlab ekilganda 1-2 marotaba ishlov beriladi. Begona o„tlarga qarshi
ekishgacha gezagard 50% (3-6 kg) ishlatiladi.
Maysalanish davrida yer betiga urug„pallasi chiqadi. Maysa qo„rigandan
keyin qatqaloqqa qarshi borona yurgiziladi.
Hosilni yig„ish. Dukkak 50% yetilganda hosil o„riladi.
Xirmonda quritiladi
va don kombaynlarida yanchiladi, tozalanadi. Namligi 14-15%
ga yetganda
saqlanadi.
Takrorlash uchun savollar:
1. Yasmiqning kelib chiqish markazi?
2. Yasmiqning tarqalishi?
3. Yasmiqning O„zbekistondagi hosildorligi?
4. Yasmiq urug„lari qanday haroratda unib chiqadi ?
5. Faol harorat yig„indisi qancha bo„ladi?
7. Yasmiq qanday changlanadi?
8. Yasmiqni ekish me‟yori va muddati?
9. Mineral oziqa elementlariga talabi qanday?
10. Yasmiq hosili qanday yig„iladi?
3.7. BURCHOQ
Ahamiyati. Burchoq oziq-ovqatda (oq donligi), yem-sifatida (kul, jigarrangli
don) ishlatiladi. Doni tarkibida 23-34% oqsil, 24-45% uglevod, 0,5-0,7% moy, 4-
4,5% kletchatka, 2,5-3,0% kul moddalari mavjud.
Yem-xashak uchun urug„i, ko„kati va pichani ishlatiladi.
Urug„i o„simlik kazeini uchun xom ashyo hisoblanadi. Undan faner,
to„qima, plastmassa ishlab chiqariladi.
221
Tarixi. Burchoq qadim zamondan ma‟lum bo„lgan o„simlik.
Mayda donli
burchoqning kelib chiqishi Janubiy-G„arbiy Osiyo deb hisobdanadi. Yirik donli
burchoq O„rta Yer dengiz sohillaridan kelib chiqqan.
Burchoq qadimdan Osiyo,
Afrika va Janubiy Yevropada ekilmoqda.
Yer yuzida ekin maydoni 500 ming ga
. Bu ekin Hindiston, Jazoir, Misr,
Yevropa,
Afg„oniston,
Eron,
Turkiya,
Tatariston
va
Boshqirdiston
Respublikalarida ekiladi. O„zbekistonda suvli va lalmi yerlarda ekilishi mumkin.
Lalmi yerlarda ekilgan maydonlardan olingan urug„ hosili 1,5-4,0 t/ga.
28
