2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Download 7.59 Mb. Pdf ko'rish
bet	213/286
Sana	28.02.2023
Hajmi	7.59 Mb.
	#43838

1 ... 209 210 211 212 213 214 215 216 ... 286

Bog'liq
1.Osimlikshunoslik darslik
individual loyiha 1, ma\'naviyatshunoslik fanidan mustaqil ishi, 24,25-20 ТМО, Bo\'sh o`zlashtiruvchi

Tarixi.
Sistematikasi.

Takrorlash uchun savollar:
1. Xashaki lavlagidan foydalanish va uning to„yimligi?
2. Xashaki lavlagining ildizmeva shakllari qanday bo„ladi?
3. Xashaki lavlagini yetishtirishda qand lavlagidan farqi nimada?
4. Xashaki lavlagining qanday navlari O„zbekistonda yetishtiriladi?

6.3. XASHAKI SABZI

Ahamiyati. Sabzi oziq-ovqatdan tashqari, qizil sabzi navlaridan ko„pchilik
chorva mollari va parrandalar uchun karotin moddasiga boy, qimmatli yem-xashak
ekini sifatida ham foydalaniladi. 1 kg yangi yig„ishtirib olingan sabzi ildizmevasi
tarkibida 12-15% quruq modda, 9% atrofida uglevodlar, 25 dan 150 mg gacha
karotin, 0,14-0,16 oziq birligi bor. Maydalanmagan 1 kg sabzi ildizmevasi va barg
silosida 0,16 oziq birligi, 6 g hazmlanuvchi protein, 0,74 g kalsiy, 0,39 g fosfor va
70 mg karotin mavjud.
Tarixi. Sabzi ko„pgina mamlakatlarda bundan 2000 yil oldin ma‟lum bo„lib,
oldin dorivor o„simlik, so„ngra yangi va qayta ishlangan holda oziq-ovqat,
qimmatli yem-xashak o„simligi sifatida foydalanilgan. Madaniy sabzining kelib
chiqish markazi Janubi-G„arbiy Osiyo bo„lib, shu yerdan Yevropaning boshqa
qit‟alariga ham kirib borgan. Ikkinchi vatani Afg„oniston, O„zbekiston, Tojikiston
va Hindistonning bir qismi hisoblanadi.
Butun dunyo mamlakatlarida sabzi, asosan oziq-ovqat o„simligi sifatida
ekiladi. Uni yetishtirish qiyin bo„lganligi sababli yem-xashak uchun kam
maydonlarda ekiladi. O„zbekistonning ko„pchilik xo„jaliklarida sabzi ekiladigan
maydon 5-10 gektar bo„lib, ildizmeva hosili gektariga 200-300 s/ga ni tashkil
etadi. Sabzavot ekinlarining 9-10% ni sabzi tashkil etadi.

310
Sistematikasi. Sabzi soyabonguldoshlar – Apiceae – oilasiga mansub, ikki
yillik chetdan changlanuvchi o„simlik, avlodi va turi – Daucus carota L. Birinchi
yili o„sish hayotining oxirida yo„g„onlashgan ildiz vujudga keladi. Urug„ unib
chiqishida tuproq yuzasida juda ham ensiz, nozik urug„ palla bargchalari o„sib
chiqadi, bargchalar o„simlikning chinbargchalari va boshqa ildizmeva nihollaridan
tubdan farq qiladi. Ildiz o„zak.

Download 7.59 Mb.

1 ... 209 210 211 212 213 214 215 216 ... 286

Download 7.59 Mb.

Pdf ko'rish