328
suvdan
foydalanadi; poya va barg ustidagi qalin tuklari bug„lanishdan saqlaydi.
Suvni amal davrida bir xil talab qilmaydi. Maysalanishdan savat rivojlanish
davrigacha yillik me‟yorning 20-25% ni talab qiladi. Suvni ko„p talab qiladigan
davri - gullash davri, bu davrda talab qiladigan suvningm umumiy me‟yoridan
60% ni o„zlashtiradi. Qurg„oqchilik sharoitida hosil ancha kamayadi.
Tuproqqa bo„lgan talabi. Kungaboqar har xil tuproqlarda yetishtiriladi.
Faqat botqoqlangan va qumoq yerlarda yaxshi rivojlanmaydi, hosil bermaydi.
Boshqa dala ekinlari orasida afzalligi - sho„rga chidamliligi. O„bekistonning
sho„rlangan tuproqlarida sho„rlanish darajasiga qarab
kungaboqar joylashtirilishi
mumkin. Kungaboqar qora, bo„z, sur, tuproq muhiti pH 6,0-6,8 bo„lgan
tuproqlarda yaxshi o„sadi va rivojlanadi.
Oziqaga bo„lgan talabi. Olimlar ma‟lumoti bo„yicha kungaboqar talab
qilinadigan oziqa moddalarning 25% gullashdan keyin o„zlashtiradi. Gullash
davrida oziqa moddalarning aksariyat qismini o„zlashtiradi. Fosforning asosiy
qismini maysalanishdan savat hosil qilish vaqtigacha o„zlashtiradi,
azotni savat
hosil qilishdan gullash davrini oxirigacha, kaliyni esa savat hosil qilishdan dumbul
pishish davrigacha o„zlashtiradi. Amal davrining boshlanishida azot, fosfor va
kaliyning kam me‟yorlarida qo„shimcha oziqlantirilsa o„simlik yaxshi o„sadi.
Mineral o„g„itlarning qolgan qismlari savat rivojlanish davrida tuproqqa solinsa,
kungaboqar tez rivojlanadi, yaxshi hosil beradi. Azot yetishmasa uning o„rniga
o„simlik fosforni ko„p o„zlashtiradi, ammo kaliy ham kam o„zlashtiriladi.
Savat
hosil bo„lgandan keyin fosforning yuqori me‟yorlari salbiy natija beradi.
Kungaboqar 1 t urug„ va tegishli qo„shimcha hosil yetishtirish uchun o„zlashtiradi
60 kg azot, 26 kg fosfor va 186 kg kaliy.
Yorug„sevar qisqa kun ekini, soya joylarda va bulutli havoda o„sishi va
rivojlanishi to„xtaydi, barglari maydalashadi.
O„suv davrida kungaboqarda quyidagi rivojlanish bosqichlari aniqlangan:
- unib chiqish 10-15
kun davom etadi, murtak ildiz rivojlanadi, urug„
pallasi yer betiga chiqadi;
330
xashoratlar
yordamida, ayrim xollarda shamol yordamida ro„y beradi. Bitta
o„simlik o„rtacha 8-10 kun gullaydi, bitta gul 24-36 soat gullab changlanadi.
Gullash davrida o„simlik suv, oziqa, yorug„ bilan ta‟minlansa, gul chetdan
changlanadi, urug„i to„lishadi. Navga xos rangga ega bo„ladi, to„la pishganda -
savat sariq, jigar rangli bo„ladi, pistasining namligi 18-12% gacha kamayadi.
Navlari: Davlat Reestriga kiritilgan O„zbekiston hududida ekishga tavsiya etilgan
navlar: Albatros, Berezanskiy, Buzuluk, Rodnik, SPK,
SUR Rossiyadan; Veliya,
Vladimir, Dushko, Dukot, Novosadyanin Yugoslaviyadan; Krasotka Fransiyadan
keltirilgan xorijiy navlari bo„lsa, Dilbar, KK-1, Navro„z, Slava, Jahongir
O„zbekistonda rayonlashtirilgan mahalliy navlari bo„lib hisoblanadi.