374
8.2. KANOP
Ahamiyati. Kanop poyasida 17-18% to„qishga yaroqli tola hosil qiladi.
Kanopning tolasi rangsiz, tiniq, lekin dag„al bo„ladi. Bu tola qop - qanor, arqon,
brezent,
uy jihozlari uchun gazmollar, o„rash uchun ip va boshqa buyumlar
tayyorlash uchun ishlatiladi.
Kanop urug„i tarkibida 18-20% moy bo„ladi. Moy, lak-buyoq sanoatida,
sovun tayyorlashda ishlatiladi. Hindistonda lampa moyi sifatida ishlatiladi.
Kanop yovvoyi holda Janubiy Afrikada uchraydi. Uning vatani Hindiston va
Janubiy Afrika hisoblanadi. Kanop ko„proq
Hindiston, Eron, Xitoy, YAva va
Sumatra orollarida,
Afrikada, Amerikada (AQSh, Braziliya, Kuba va boshqalar)
ekiladi.
Kanop 1915-1916 yillarda Shimoliy Kavkaz va Turkiston sinash
stansiyasida tajriba sifatida ekila boshlandi. O„zbekistonda 1927
yildan boshlab
ekib kelinadi. Kanop hozirgi vaqtda O„zbekistonda (juda kam maydonda),
Kirg„izistonda, Shimoliy Kavkazda ekiladi.
Kanop o„rtacha bir gektar yerdan 100-120 s poya va 4-5 s urug„ beradi.
Lekin, yuqori agrotexnikani qo„llash natijasida kanopdan 150-180 s ko„k poya, 8-9
s urug„ olish mumkin.
Sistematikasi. Kanop gulxayridoshlar
Malvaceae oilasiga,
Hibiscus
cannabinus turkumiga va turiga mansub bir yillik o„simlik.
Biologiyasi.
Kanop namga, haroratga va yorug„likka talabchan, qisqa kunli
o„simlik hisoblanadi. Transpiratsion koeffitsienti 580-700 birlikka teng. Kanop
o„simligi
issiqsevar hisoblanib, urug„lari 10-12 issiqlikda unib chiqa boshlaydi,
lekin qulay harorat 20
o
C hisoblanadi. Sovuqqa chidamsiz, 1,0-1,5
o
C
sovuq
maysalarga kuchli ta‟sir ko„rsatib, ularni nobud qiladi. Kanopning o„sishi va
rivojlanishi uchun eng qulay harorat 23-25
o
C hisoblanadi. Maysalar hosil
bo„lgandan so„ng 35-40 kun davomida kanop juda sekin o„sadi. Bu davrda uning
ildizi yaxshi rivojlanib shakllanadi va shundan so„ng kanop tez o„sgan holda
sutkalik o„sishi 4-5 sm ni tashkil etadi. O„suv davri uning nav va agrotexnikasiga
375
qarab 130-140 kunni tashkil qiladi. Kanop yorlik etishmagan yerda past va nimjon
bo„lib o„sadi.
Kanop tuproqqa talabchan o„simlik bo„lib, sizot suvlari 80-100 sm
chuqurlikda joylashgan sho„rlanmagan chirindi moddalarga boy o„tloqi va o„tloqi-
botqoq tuproqlarda yaxshi o„sadi.
