|
2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligiBog'liq 1.Osimlikshunoslik darslik individual loyiha 1, ma\'naviyatshunoslik fanidan mustaqil ishi, 24,25-20 ТМО, Bo\'sh o`zlashtiruvchiHosildorligi. O„zbekistonning suvli va lalmikor yerlarida ekilib kelinadigan
arpa
navlarining
potensial
hosildorligi
yuqori.
Ilg„or g„allakorlarimiz
sug„oriladigan yerlarda gektaridan 40-50 s/ga va undan oshirib, lalmikor yerlarda
10-15 s/ga arpa hosili olib kelishmoqda.
Sistematikasi. Arpa Hordeum L. avlodiga mansub bo„lib, bitta madaniy turi
(Hordeum sativum Zessen) va ko„plab yovvoyi turlari mavjud. Madaniy arpa
quyidagi uch yarim turga bo„linadi:
1. Hordeum vulgare Z. - ko„p qatorli arpa. Bu tur o„z navbatida boshoqning
zichligi tomonidan ikki guruhga bo„linadi: birinchi guruhga to„g„ri olti qatorli arpa
– Hexastichum Z., boshog„i zich va to„la, birmuncha kaltaroq ikkinchi guruhga –
noto„g„ri olti katorli arpa Tetzastichum Korn, bunda boshoq zichligi kamroq bo„lib
donining joylashishi to„g„ri holda emas. Boshoqning ikki yuz tomonlari keng, yon
tomonlari esa tordir (rasm-4).
2. Hordeum distichum Z. - ikki qatorli arpa. Bu ikki qatorli arpa o„z
navbatida ikki guruhga bo„linadi: a) Nutantes R Reg, yon tomoni donsiz
boshoqchalardan iborat bo„lib, boshoqcha va gul qobiqlari mavjud. b) Deficientia
R Red, yon tomonida donsiz boshoqchalardan faqat boshoqcha qobig„i mavjud.
Ikki qatorli arpalarning ichida faqat Nutantia guruhiga mansublari ekilib,
Deficientia guruhiga mansublari ko„pincha Kavkazorti rayonlarida aralashma
holda uchraydi.
3. Hordeum intermedium Yay.Et.Orl.- oraliq arpa. Bu yarim tur boshoq
o„zagi bo„g„inida normal holda rivojlangan 1 dan to 3 tagacha don bo„lishi
mumkin.
MDH davlatlari, shu jumladan O„zbekiston hududida ko„p qatorli va ikki
qatorli arpa yarim turlari tarqalgan.
MDH davlatlari, jumladan, O„zbekiston hududida arpaning 20 tur xillari
uchraydi. Ko„plab ekiladigan navlar Nutans va Pallidum yarim turdoshlariga
taalluqlidir.
|
| |
