I.D.Razzoqov
Qarshi DU tel.: (91) 959-35-88
E-mail: razzoqov@umail.uz
I.D.Razzoqov
Qarshi DU tel.: (91) 959-35-88
E-mail: razzoqov@umail.uz
I.D.Razzoqov
Qarshi DU tel.: (91) 959-35-88
E-mail: razzoqov@umail.uz
I.D.Razzoqov
Qarshi DU tel.: (91) 959-35-88
E-mail: razzoqov@umail.uz
I.D.Razzoqov
Qarshi DU tel.: (91) 959-35-88
E-mail: razzoqov@umail.uz
I.D.Razzoqov
Qarshi DU tel.: (91) 959-35-88
E-mail: razzoqov@umail.uz
MATLAB
ochiq
axitekturaga
ega,
ya`ni
mavjud
funktsiyalarni o’zgartirish va yaratilgan xususiy funktsiyalarni
qo’shish mumkin. MATLAB tarkibiga kiruvchi
Simulink
dasturi real tizim va qurilmalarni funksional bloklardan
tuzilgan modellar ko’rinishida kiritib imitatsiya qilish
imkoniyatini beradi. Simulink juda katga va foydalanuvchilar
tomonidan yanada kengaytirilishi mumkin bo’lgan bloklarning
bibliotekasiga ega. Bloklarning parametrlari sodda vositalar
yordamida kiritiladi va o’zgartiriladi. Simulink yuzdan ortiq
biriktirilgan bloklarga ega. Bloklar vazifalariga mos holda
guruhlarga bo’lingan: signallar manbalari, qabul qilgichlar,
diskret, uzluksiz, chiziqli bo’lmagan, matematik funktsiyalar
va jadvallar, signallar va tizimlar.
Foydalaniluvchi blok va bibliotekalar yaratish funktsiyasiga ega
bo’lganligi sababli Simulinkda qo’shimcha ravishda kengayuvchi
bloklar bibliotekasini hosil qilish mumkin. Biriktirilgan va
foydalaniluvchi bloklarning funktsionalligini sozlashdan tashqari,
belgi(znachok)
va
dialoglardan
foydalanib
foydalaniluvchi
interfeysi hosil qilish ham mumkin, Maxsus mexanik, elektr va
dasturiy komponentlarning (motorlar, o’zgartkichlar, servo-
klapanlar, ta`minlash manbalari, energetik qurilmalar, filtrlar,
shinalar, modemlar va boshqa dinamik komponentlar) ishlashini
modellashtiruvchi bloklar yaratish mumkin. Yaratilgan blokni
kelajakda foydalanish uchun bibliotekada saqlab qo’yish mumkin.
Keyingi
yillarda
loyihachilar
matematik
tizimlarning
integratsiyalashuviga va ulardan birgalikda foydalanishga katta
e`tibor bermoqdalar.
Murakkab matematik masalalarni bir necha tizimlar yordamida
yechish eng yaxshi va mos vositalarni tanlash imkoniyatini beradi
va olinadigan natijalarning ishonchliligini orttiradi. MATLAB
tizimi bilan keng tarqalgan matematik tizimlar (Mathcad, Maple
va Mathemati) integrallashuvi mumkin. Matematik tizimlarni
zamonaviy matnli protsessorlar bilan birlashtirishga intilish ham
mavjud. Masalan, MATLAB yangi versiyalarining vositasi -
Notebook - Word 95/97/2000/XP matn protsessorlarida
tayyorlanayotgan hujjatning kerakli joylariga MATLAB hujjatlari
va sonli, jadval yoki grafik ko’rinishdagi hisoblash natijalarini
qo’yish imkoniyatini beradi. Natijada "jonli" elektron kitoblarni
tayyorlash mumkin. Ularda namoyish qilinayotgan misollarni
operativ tarzda o’zgartirish mumkin.
Masalan, boshlang’ich shartlarni o’zgartirib, masalani yechish
natijalarining o’zgarishini kuzatish mumkin. MATLAB 6 da
grafiklarni Microsoft PowerPoint - slaydlariga eksport qilishning
takomillashgan vositalari ham ko’zda tutilgan. MATLAB da tizimni
kengaytirish masalalari maxsus kengaytirish paketlari - Toolbox
asboblar to’plami yordamida hal qilinadi. Ularning ko’plari boshqa
dasturlar bilan integratsiyalashuv uchun maxsus vositalarga ega.
MATLAB tizimi bloklar ko’rinishida berilgan, dinamik tizim va
qurilmalarni modellash uchun yaratilgan Simulink dasturiy tizimi
bilan ham integratsiyalashgan. Vizualyunaltirilgan dasturlash
printsiplariga asoslangan Simulink murakkab qurilmalarni yuqori
aniklikda modellash imkoniyatini beradi. O’z navbatida boshqa
ko’plab matematik tizimlar, masalan, Mathcad va Map1e MATLAB
bilan obyektli va dinamik bog’lanishi mumkin. Natijada ular
MATLABdagi matritsalar bilan ishlashning effektiv vositalaridan
foydalanishlari mumkin. Kompyuter matematik tizimlarining bunday
integratsiyalashuv tendentsiyasi shubhasiz keyinchalik ham davom
etadi.
MATLAB — kengayuvchi tizim, uni har xil turdagi masalalarni
yechishga oson moslashtirish mumkin. Uning eng katta afzalligi
tabiiy yo’l bilan kengayishi va bu kengayish m-fayllar ko’rinishida
amalga oshishidir. Boshqacha aytganda, tizimning kengayishlari
kompyuterning qattiq diskida saqlanadi va MATLAB ning
biriktirilgan (ichki) funksiyalari va protseduralari kabi kerakli
vaqtda foydalanish uchun chaqiriladi. Tizimning qo’shimcha
pog’onasini toolbox kengaytmalar paketi tashkil etadi. U tizimni
turli sohalardagi masalalarni yechishga yo’naltirish imkoniyatini
beradi. Bunday sohalarga misol tariqasida matematikaning maxsus
bo’limlari, fizika va astronomiya, telekommunikatsiya vositalari,
matematik
modellash,
hodisaviy
boshqariluvchi
tizimlarni
loyihalash va boshqa sohalarni keltirish mumkin. Xulosa qilib
aytganda, MATLAB foydalanuvchilarning masalalarini yechish
uchun yuqori darajadagi moslashuvchanlikka ega. MATLAB tizimi
kuchli matematik-yo’naltirilgan yuqori darajali dasturlash tili
sifatida yaratilgan.
Bunday yo’nalish tizimning afzalliklaridan biri bo’lib
hisoblanadi va uni yangi, yanada murakkab matematik masalalarni
yechish uchun qo’llash mumkinligidan dalolat beradi. MATLAB
tizimi BASICga o’xshash (Fortran va Paskalning ayrim
elementlari ham qo’shilgan) kirish tiliga ega. Dastur ko’plab
kompyuterdan foydalanuvchilar uchun tanish bo’lgan an`anaviy
usulda yoziladi. Bundan tashqari tizim dasturlarni har qanday
matn tahrirlagichi yordamida tahrirlash imkoniyatini beradi.
MATLAB uzining sozlagichli tahrirlagichiga ham ega. MATLAB
tizimining tili matematik hisoblashlarni dasturlash sohasida har
qanday mavjud yuqori darajadagi universal dasturlash tillaridan
boyroqdir. U hozirgi vaqtda mavjud bo’lgan deyarli hamma
dasturlash vositalarini amalga oshiradi, jumladan, obyektga
mo’ljallangan va vizual dasturlashni (Simulink vositalari
yordamida) ham. Umuman olganda, MATLAB tizimidan
foydalaiish tajribali dasturlovchilar uchun o’z fikrlari va
g’oyalarini amalga oshirish uchun cheksiz imkoniyatlar beradi.
https://www.youtube.com/watch?v=_gDsghQ-Y1s&list=PLmu_y3-DV2_k0FqQSqWVKE0cW-eSPUSTq
|