3 Ma’ruza.
Neft konlarida quduq mahsulotini yig‘ish tizimlari.
Maruza rejasi.
3. 1. Neft konlarida quduq mahsulotini yig‘ish tizimlari.
3.2. Eski konlarda qo’llanilayotgan neft, gaz, suvni yig’ish va uzatish tizimining
afzallklari va kamchiliklari (Ko’kdumaloq koni misolida)
.
3. 1. Neft konlarida quduq mahsulotini yig‘ish tizimlari.
Neft
quduqlari mahsuloti neft, gaz va minerallashgan qatlam suvlarining
aralashmasini namoyon qiladi. Ko‘pincha neft va suv tabiiy aralashish natijasida
emulsiyani hosil qiladi. Bundan tashqari gaz quduqlari mahsuloti tarkibida gazdan
tashqari suyuq fazalar tomchi ko‘rinishida va suv bug‘lari bo‘lishi mumkin.
Shuningdek, quduq mahsuloti tarkibida gaz va suyuqlikdan
tashqari turli xil
mexanik aralashmalar: qum va gil zarralari hamda neft tarkibidan ajraladigan qattiq
uglevodorodlar – parafinlar bo‘ladi. SHu sababli neft va gazni yig‘ish va jo‘natishga
tayyorlash hamda quduqdan chiqayotgan mahsulotni o‘lchash uchun kon hududida
quvurlar, apparatlar va qurilmalar sistemasi ko‘riladi.
Konda neft va gazni yig‘ish tizimi quduqdan to neft yoki gazni tayyorlash
qurilmalarigacha bo’lgan quvurlar, o‘lchov asboblari va yig‘ish punktlarini o‘z
ichiga oladi.
Quduqlardan kelayotgan neftni yig‘ish va tayyorlashning bir necha tizimlari
mavjud.
Tazyiqli Baronyan–Vezirov yig‘ish tizimi. 1946 yilda bakulik muhandislar
tomonidan yaratilgan bu tizim birinchi yopiq holda ishlagan neft yig‘ish va
tayyorlash tizimi bo‘lib hisoblanadi (3.1-rasm).
2
3.1-rasm. Tazyiqli Baronyan-Vezirov yig‘ish tizimi.
Bu tizimda neftni yig‘ish uchun quduqlar (1,12,13) ustidagi bosim 0,5-0,6 MPa
atrofida saqlanib to‘rilishi kerak. Bunday bosim neftni boshlang‘ich yig‘ish va
o‘lchash punktlaridagi ulchov asbobiga va undan keyin esa neftni tayyorlash
uskunalarigacha yetib borishini ta’minlaydi.
Agar quduqlar ustidagi bosim 0,6 MPa dan oshiq bo‘lgan
hollarda quduq
oldida mahsus gaz ajratgichlar (2) o‘rnatiladi va neftdagi erigan gaz ajratib olinib va
yig‘ish tizimiga yo‘naltiriladi.
Neft quduqlardan chiqib yo‘naltiruvchi quvurlar orqali o‘lchash asbobiga (3)
yetib keladi. Bu yerda har bir quduq mahsulot miqdori navbati bilan o‘lchanadi. Bir
ulchov asbobiga yettitagacha quduq ulanishi mumkin. O‘lchov asbobidan keyin
ajratilgan gaz maxsus ajratgichga (5) yuborilib, u yerdan 0,1
MPa bosimgacha
gazdan neft tomchilari ajratib olinadi va gaz quritgichga yo‘naltiriladi. Bu yerda
gaz quritilib, tozalangandan so’ng yuqori bosimli kompressorlar(11)ga uzatiladi.
Kompressorlarda gaz yuqori bosimgacha siqiladi va
gazdagi kondensatni ajratib
olish uchun yana bir gaz-ajratgich(10) ga yo‘naltiriladi. Bu yerdan chiqqan tuliq
tozalangan gaz GKIZ (gazni qayta ishlash zavodi) ga yoki gazlift usulida ishlovchi
quduqlar(13)ga yuboriladi.
O‘lchov asboblaridan chiqqan neft tindirgichlar(6)ga yo‘naltiriladi. Bu
tindirgichlarda neftdan suv va qattiq moddalar (qum zarrachalari) ajratib olinadi.
Tozalangan neft katta hajmdagi maxsus saqlagichlar(7)ga yuboriladi. Tayyor
mahsulot holidagi neft saqlagichlardan neftni qayta
ishlash zavodiga yoki temir
