|
Kompyuter portlari va razyomlari (ulagichlari)Bog'liq Xotira qurilmasi, axborotlarni kiritish-chiqarish qurilmalari 7-maruza, Asal, 2021 Itimoiy ish 16 aIshchi Dastur — копия 10 — копия, 17-Amaliy mashgulot, 6-ma\'ruza. Furyе qatоrining yaqinlashishi, Antarktda, Magnitomexanik hodisalar, 1.8, Abdulahad Muhammadjonov. Qadimgi Buxoro (2001), yillik hisobot rasmsiz, Oqsillar, Stajirovka rejasi 2-илова, file (2), Ekinlarni sug\'orish asoslari (Z.Artukmetov), Sanoq sistemalar
3. Kompyuter portlari va razyomlari (ulagichlari).
Shinalar operativ xotira va kontrollerlar orasida o‘zaro ma’lumot uzatish uchun xizmat
qiladi. Shinalar zamonaviy kompyuterlarda 2 turdagi shinalar mavjud:
ISA- turdagi shinalar, tezligi sustroq bo‘lgan kontrollerlar uchun (klaviatura, sichqoncha,
modem, disket qurilmasi ,…).
PCI- turdagi shina tezligi yuqori bo‘lgan qurilmalar orqali ma’lumot uzatishga xizmat qiladi (
vinchester, videokontroller, …) .
Kiritish-chiqarish portlari orqali portsessor tashqi qurilmalar bilan ma’lumot almashadi.
Ichki qurilmalar bilan ma’lumot almashuvi uchun maxsus portlar va umumiy portlar mavjud.
Umumiy portlar 2 xil:
- Parallel;
- Ketma-ket.
Kompyuterning asosiy korpusidagi qurilma va vositalarni yetarlicha energiya bilan
ta’minlovchi moslama energiya blokidir. Uning asosiy vazifasi aytilgan vositalarni energiya
bilan ta’minlash, havo almashtirish, protsessor ichini sovutishdir.
Kompyuterdagi eng katta plata – sistema platasidir. Bu plata tekis plastinka va unga
joylashgan mikrosxemalar, kondensator, raz’emlar va boshqalardan iborat, ular o’zaro
o’tkazgichlar bilan bog’langan bo’ladi. Ona platada mikroprosessor, xotiralar, shinalar,
kontrolerlar mavjud bo’ladi.
Kontrollerlar - kompyuterning turli vositalari , qurilmalarini boshqaruvchi elektron
sxemalardir. Barcha kompyuterlarda klaviatura, monitor, qattiq va egiluvchan disk qurilmalari
va hokazo kontrollerlar mavjud. Hozirgi zamon kompyuterlarining barchasida kontrollerlar
ona plataga joylashgan bo’ladi. Bularni integrallashgan kontrollerlar deb ataladi.
Amalda har bir kontroller o’zi uchun alohida yasalgan platada joylashadi. Bu platalar
sistemali plataning maxsus raz’yomlariga ulanadi. Natijada iste’molchi o’z kompyuteriga
qo’shimcha qurilmalar qo’yishi mumkin. (Masalan, faks-modem, tovush kartasi yoki
teleko’rsatuv ulash mumkin).
|
| |
