|
3-ámeliy shınıģıw. Shamalardıń xalıqaralıq birlikler sisteması Jumıstıń maqseti
|
| bet | 1/5 | | Sana | 22.12.2022 | | Hajmi | 134.09 Kb. | | #36607 |
Bog'liq Амелий № 3 Yangiboyev Zokir Hisobot, 11-amaliy mashg‘ulot, paradigma, Akrom, JQ Koьп таш этиш 2022-2023 uzb, Maruza-1, 1-lab Ravshan, Амелий №1, 4 lab Ravshan, 3-seminar mashg‘ulot Mavzu O‘qish darslarida ilmiy–ommabop asar, KRIPTOGRAFIK USULLAR OQUV QOLLANMA, 1.1, 1-M, Tenglamalar tizimi ko’rinishidagi ekonometrik model
3-ámeliy shınıģıw. Shamalardıń xalıqaralıq birlikler sisteması
Jumıstıń maqseti:
Shamalardıń xalıqaralıq birlikler sistemasın úyreniw
Metrologiyanıń tiykarģı túsiniklerinen biri fizikalıq shamalardıń birlikleri.
Ólshew processinde ólshenip atırģan shamasonday fizikalıq shama menen salıstırıladı, oģan birge teń bolģan mánis beriledihám ol fizikalıq shamabirligi yaki ólshew birligi delinedi. Metrologiyanıń tiykarģı túsiniklerinen biri fizikalıq shamalardıń birlikleri.
Fizikalıq shamanıń ólshew birliginep, tiyisli fizikalıq shamanı muģdar jaģinen bahalaw ushın kelisimge muwapıq tiykar sıpatında qabıllanılģan fizikalıq shamaģa aytıladi.
Fizikalıq shamalardıń birlikleri birlikler sisteması tiykarında klassifikaciyalanadı.
Ģárezli texnikasında, tiykarınan elektr hám magnit fizikalıq shamalardan paydalanıladı.
1961 jıl 1 yanvardan GOST 9867-61 Mámleketlik standartınamuwapıq “Qalalar aralıq birlikler sisteması” qabıl etildi. Ol SI dep ataladı.
GOST 8 417-81 ge muwapıq SI sisteması 7 fizikalıq shamadan ibarat.
T/n
|
Shama
|
Belgileniwi
|
Ólshew
birligi
|
Atalıwı
|
1
2
3
4
5
6
7
|
waqıt
uzınlıq
massa
zat muģdarı
jaqtılıq kúshi
tok kúshi
termodinamikalıq temperetura
|
t
l
m
µ
J
I
T
|
[s]
[m]
[kg]
[mol]
[kd]
[A]
[K]
|
sekund
metr
kilogramm
mol
kandalla
amper
kelvin
|
2 qosımsha birlikkede iye.
1 [rad], radian – tegis múyesh
2 [Sr], stradian – fazalıq múyesh
SI - tiykarģı birliklerinen fizikalıq ańlatpalar járdeminde paydalanǵan qosımsha birlikler tuwındılı birlikler delinedi.
1 [Kl], kulon –q-elektr zaryad muģdarı;
2 [V], Volt -U-elektr kernewi;
3 [Om], – R-elektr qarsılıģı ;
[Gn], Genri –L-ózara induktivlik;
[Tl], Tesla –V-magnit indukciyası;
[Vb], Veber –F-magnit aģımı;
[W], Watt -R-quwatlılıq;
[J], Djoul A, W, Q –jumıs, energiya, jıllılıq muģdarı.
Elektr ólshewler sistemasına kirmegen logarıfmlikbirliklerden keń paydalanıladı.
Logarıfmlik birliklerden, kóbinese quwatlılıq, kernew hám tok boyınsha uzatıw dárejeleri anıqlanadı.
Sistemadan tısqarı birlikler.
T [Tera] = 1012
G [Giga] = 109
M [Mega] = 106
K [Kilo] = 103
G [Gekto] = 102
|
K > 0
|
D [deci] = 10-1
s [santi] = 10-2
m [milliy] = 10-3 mk [mikro] =10-6
N [nano] = 10-9
P [piko] = 10-12
F[femto]= 10-15
A [atto] = 10-18
|
K < 0
|
Ģárez texnikasında sistemadan tısqarı bolģan ólshemsiz birliklerden paydalanıladı. Bul birliklerdi alıw dep birdey ólshemli eki shamanıń logarıfmi qatnasadı.
Sistemadan tısqarı bolģan birlikler ģárezli texnikasında keń qollanıladı.
1970 jıldan baslap birden-bir logarıfmlikbirlik Aleksandr Greyxem Bell - telefon jaratıwshısiniń húrmetine “Bell” kiritildi, ámelde basqa logarıfmlikbirlik “Neper” da qollanıladı. (GOST 24204-80).
Olar arasında tómendegi qatnas bar.
|
| |
