Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti
Qarshi filiali Telekommunikatsiya Texnologiyalari
fakulteti R.I. 11-21 guruh talabasi
Norqobilov Shahzodning Kompyuter tarmoqlari fanidan
3-MUSTAQIL ISHI
3-Mustaqil ish mavzulari
Tarmoq standartlarini tartibga soluvchi qo‘mitalar.
Lokal tarmoqlar (LAN) va ularning qurilish usullari.
"Ethernet" texnologiyasi.
Shahar tarmoqlari (MAN) va ularning qurilish usullari.
ATM, ISDN, xDSL texnologiyalari.
Global tarmoqlar (WAN) va ularning qurilish usullari.
WAN tarmoqlarida qo‘llaniladigan standar texnologiyalar.
1. Tarmoq Standartlari:
- Tarmoq standartlari, tarmoq ustida ma'lum bir tuzilmaga mos keladigan qo‘mitalarni (protokollar, interfeyslar, usullar) o‘z ichiga oladi.
2. Lokal Tarmoqlar (LAN) va Ular Qurilish Usullari:
- Lokal tarmoq (LAN), eng chet elda joylashgan kompyuterlarning yoki qurilmalar to'plamidir.
- LANlarni qurish uchun keng qo'llaniladigan usullar Ethernet va Wi-Fi kabi protokollar bo'ladi.
3. Ethernet Texnologiyasi:
- Ethernet, lokal tarmoq uchun standart kabellangan texnologiyadir.
- Ethernet tarmoqda ma'lum bir tezlikda ma'lumot almashish uchun Ethernet qo‘mitasi qo‘llaniladi.
4. Shahar Tarmoqlari (MAN) va Ular Qurilish Usullari:
- Shahar tarmoqlari (MAN), katta shahar yoki mintaqalarning bo'ylab kengaygan tarmoqlardir.
- MANlarni qurish uchun fiber optika va kabellangan texnologiyalar keng qo'llaniladi.
5. ATM, ISDN, xDSL Texnologiyalari:
- ATM (Asynchronous Transfer Mode), ISDN (Integrated Services Digital Network), xDSL (Digital Subscriber Line) – bu texnologiyalar Internetga ulashish, ma'lumot almashish va boshqa xizmatlarni taqdim etish uchun ishlatiladi.
6. Global Tarmoqlar (WAN) va Ular Qurilish Usullari:
- Global tarmoqlar (WAN), katta masofalarda joylashgan tarmoqlardir, masalan, huzur tarmoqlari.
- WANlarni qurish uchun satellit, fiber optika, va boshqa texnologiyalar ishlatiladi.
7. WAN Tarmoqlarida Qo‘llaniladigan Standart Texnologiyalar:
- WAN tarmoqlarida IPv6, MPLS (Multiprotocol Label Switching), Frame Relay, VPN (Virtual Private Network) kabi texnologiyalar keng qo'llaniladi.
Tarmoq standartlari, lokal tarmoqlar (LAN), shahar tarmoqlari (MAN), global tarmoqlar (WAN) kabi konseptlarni tushunish uchun muhimdir. Tarmoqlar, ma'lumot almashish va ulashishda yordam bera olish uchun murakkab qurilmalardir.
Lokal tarmoqlar (LAN), o'z ichiga olgan boshqaruv tizimlari va tarmoq protokollaridan foydalanib, kompyuterlarni bir-biriga bog'lab borish uchun ishlatiladi. Ethernet texnologiyasi, LANlarda ommaviy qo'llaniladigan kabellangan ulanishlarni ta'minlaydi. Wi-Fi esa kabellangan ulanishsiz aloqalarni o'rnatish uchun ishlatiladi.
Shahar tarmoqlari (MAN), keng masofalarda joylashgan tarmoqlardir va katta shahar yoki mintaqalarning hammasini o'z ichiga oladi. Fiber optika va boshqa yetishmagan texnologiyalar, MANlarni tuzishda ommaviy usul bo'lib ishlatiladi.
Global tarmoqlar (WAN), katta masofalarda joylashgan tarmoqlardir, masalan, mamlakatlarning orasida yoki katta kompaniyalar o'rtasida. WANlar xususiy, amaliy qurilmalardan foydalangan holda o'rnatiladi va internet, uyali telefon tarmoqlari, uyali televizor tarmoqlari, satellit tarmoqlari va boshqa texnologiyalar orqali ma'lumot almashishni ta'minlaydi.
WAN tarmoqlarida IPv6, MPLS, Frame Relay, VPN, va boshqa standart protokollar keng qo'llaniladi. Bu texnologiyalar, tarmoqni xavfsiz, tez, va ishonchli qilish uchun qo'llaniladi. Tarmoq standartlari va texnologiyalari, sodda kompyuter foydalanuvchilaridan, katta korxonalarning IT sohasidagi mutaxassislariga qadar, har bir tarmoqda ishlaydigan barcha qurilma va protokollar uchun zarur bo'lgan asosiy kontseptlar va vositalar sifatida juda muhimdir.
Lokal tarmoqlar (LAN) kompyuterlarni bir-biriga bog'lovchi tarmoq turi bo'lib, ular odatda bitta joyda, masalan, ofisda yoki uyda joylashgan. Ethernet texnologiyasi, lokal tarmoqlarni kabellangan ulanish orqali bog'lovchi standart protokol sifatida mashhur. LANlarda Wi-Fi ham qo'llaniladi va bu, kabellangan aloqaga alternativadir.
Shahar tarmoqlari (MAN) shaharning yoki mintaqaning bir qismini qamrab oladigan tarmoq turi. MANlar, eng ko'p foydalaniladigan vositalar o'rtasida fiber optika va kabellangan texnologiyalardan foydalangan holda tuziladi.
Global tarmoqlar (WAN) esa katta masofalarda joylashgan tarmoqlardir. Dunyo bo'ylab tarqalgan tarmoqlarni, masalan, internet servislari, uyali telefon tarmoqlari, uyali televizor tarmoqlari, satellit tarmoqlari kabi global tarmoqlarga misol bo'ladi.
IPv6 (Internet Protocol version 6), tarmoqlarda foydalaniladigan IP manzillarini ta'minlash uchun ishlatiladigan standart protokol bo'lib, IPv4-ni qo'llashni o'rniga kelgan. Bu protokol, IP manzillarining kuchli tasniflash va xavfsizlikni yaxshiroq ta'minlashda muhim rol o'ynaydi.
VPN (Virtual Private Network), tarmoqlar orasida xavfsiz va shifrlangan aloqalarni taqdim etish uchun ishlatiladigan texnologiyadir. Bu texnologiya yordamida ma'lumotlar maxfiy tarzda uzatiladi va foydalanuvchilar boshqa tarmoqqa tushib kirishadi.
MPLS (Multiprotocol Label Switching) esa tarmoqni boshqarish uchun ishlatiladigan bir qanday standartlashtirilgan protokol bo'lib, xavfsiz va tez ma'lumot almashishni ta'minlaydi.
Lokal tarmoqlar (LAN) kompyuterlarni bir-biriga bog'lovchi joyda yoki qurilma ichida joylashgan tarmoqlardir. Ular odatda bir ofis, uy, yoki boshqa joydagi kompyuterlarni birlashtirish uchun ishlatiladi. LANlarda Ethernet kabellangan ulanish yoki Wi-Fi tarmoqi foydalaniladi.
Ethernet, kompyuterlarni bog'lovchi tarmoqda ma'lumot almashish uchun standart protokol bo'lib, kabel orqali aloqa o'rnatishda ommaviyroq qo'llaniladi. Wi-Fi esa kabellangan aloqasiz tarmoqni o'rnatish uchun yaxshi variantdir.
Shahar tarmoqlari (MAN) katta shahar yoki mintaqaning bir qismini qamrab oladigan tarmoqlardir. MANlar, ko'p qatlamli aloqa infrastrukturasini o'z ichiga oladi va aksariyatida fiber optika texnologiyalari bilan tuziladi.
Global tarmoqlar (WAN) esa katta masofalarda joylashgan tarmoqlardir. Internet, uyali telefon tarmoqlari, uyali televizor tarmoqlari kabi global tarmoqlar dunyo bo'ylab tarqalgan joylarda xizmat ko'rsatish uchun ishlatiladi.
IPv6, tarmoqlarda foydalaniladigan IP manzillarini ta'minlash uchun ishlatiladigan yangi protokoldir. Bu protokol, IPv4-ni qo'llab-quvvatlaydi va ko'p manzilli xavfsizlik va tasniflash imkoniyatlarini taqdim etadi.
VPN (Virtual Private Network) tarmoqlar orasida maxfiy aloqalar tuzish uchun ishlatiladigan texnologiyadir. Foydalanuvchilar, internet orqali maxfiy aloqalar orqali tarmoqa ulanishadi va xavfsizlikni ta'minlaydi.
MPLS (Multiprotocol Label Switching) esa tarmoqni boshqarish va ma'lumot almashishni tezlash uchun ishlatiladigan standartlashtirilgan protokoldir. Bu protokol ma'lumotlar yo'laklarini tuzatishda o'ziga xos bekor qilishni, tizishni va xavfsizlikni ta'minlashni o'z ichiga oladi.
|
