atomlarda nuklonlar soni o‘zaro har xil bo‘lsada, umumiy soni (yig‘indisi)
bir xil.
Izоtоplаr
Nоmi
Z=N
p
N
p
N
n
m.a.b.
40
19
K
Kаliy
19
19
21
40
40
20
Cа
Kаlsiy
20
20
20
40
3.4. Radioaktivlik. Radioaktiv - yemirilish qatorlari. 1896 yilda Fransuz
olimi Bekkerel uranning va uran birikmalarining ko`zga ko`rinmas
nurlar
chiqarishini va ular odatdagi nurlarni o`tkazmaydigan qora qog‘ozdan
fotoplastinkaga o‘tib ta'sir etishi natijasida havoni ionlanishini aniqladi. Bu
hodisani o‘rganishni Fransuz olimlari Per va Mariya Kyurilar davom ettirdilar va
1898 yilda atom massalari 226 va 210 ga teng bo'lgan, ikki yangi element Radiy
(birikmasi) (Ra 1910 y) va Poloniy (Po) ni kashf etdilar.
M.S.Kyuri taklifiga binoan moddalarning o`z-o‘zidan
nur tarqatish hodisasi
radioaktivlik deb, bunday hodisaga ega bo'lgan moddalar esa radioaktiv moddalar
deb nomlandi. Radioaktiv nurlar moddalarni (masalan, suv, vodorod xlorid va
hokazo) hamda tirik to`qimalarni
parchalaydi, lekin oz miqdori o`simliklar
o`sishiga ko`maklashadi. Radioaktiv nurlar,
nurlardan tashkil topgan.
Usti teshik qo‘rg‘oshin idishga radioaktiv preparatni joylashtirib, teshik qarshisiga
fotoplastinka o‘rnatsak, plastinkada qora dog‘lar paydo bo'ladi. Bu esa radioaktiv
preparatdan qandaydir nurlar tarqalayotganligini isbotlaydi (2-rasm). Agar bu
nurlar yo‘liga magnit yoki elektr maydonini kiritsak fotoplyonkada uch xil dog`
paydo bo'ladi, bu esa uch xil nur tarqalayotganligini ko‘rsatadi. 2-rasmdan
ko‘rinadiki, elektr va magnit maydonida nurlarning bir oqimi (α nurlar)
manfiy
qutb ga, ikkinchi oqimi (β nurlar) musbat qutbga buriladi, uchinchi oqimi
nurlar
esa o`z yo'nalishini o`zgartirmaydi.
