|
Massaning o'zgarishi. Massa va energiva orasidagiBog'liq Rt6y0n8SlExWb4TKqShswhEgXosWrFSBrtn5OwfD 9- класс sinf olimpiada test (1), iot 3, iot 4, Hamkorlikdagi O, HirschsprungMassaning o'zgarishi. Massa va energiva orasidagi
bog'lanish.
Nisbiylik nazariyasining ikkinchi postulatida-barcha
inersial sanoq sistemalarida fizik qonunlar bir xilda bajariladi,
deyilgan. Impulsning saqlanish qonuni ham shu qonunlar
jumlasiga kiradi. Impulsning turli inersial sanoq sistemalariga
nisbatan o'zgarmas, ya'ni mv = const sond abo'lishi uchun
m
0
v
-------------- = const (6)
1 -
2
bo'lishi kerak ekan. Demak, buning uchun harakatdagi jism
massasi tinch holatdagi massadan kattaroq bo'lishi kelib
chiqadi, ya'ni:
m
0
m = ------------- (7)
1 -
2
Bu yerda m
0
- jismning tinch holatdagi massasi yoki xususiy
massa deyiladi, m- jismning v tezlik bilan harakat qilayotgan
kuzatuvchiga nisbatan massasi, ya'ni relyativistik massasi.
Yuqorida keltirilgan tenglamadan ko'rinadiki, jism tezligi
hech qachon yorug'lik tezligiga teng bo'lishi mumkin emas,
agar V=c bo'lsa, kasr maxraji no'lga teng bo'lib , jism massasi
cheksiz katta bo'lishi kerak. Massaning cheksiz katta bo'lishi
fizik ma'noga ege emas. Agar V=c bo'lsa, jism tezligi yorug'lik
tezligiga teng bo'ladi degan xulosa kelib chiqib , bu ham real
fizik ma'noga ega emas.
Yuqorida izohlangan faktlar asosida relyativistik kcTrinishda
dinamikaning asosiy qonuni - Nyutonning ikkinchi qonuni
quyidagicha yoziladi.
d mv
F = -------- (---------) (8)
dt
1 -
2
Endi relyativistik mexanikada jismning massasi va energiyasi
orasidagi
bog'lanishni
kcTraylik.
Sodda
holuchun
V«cbo4sa(7) formulani taxminan :
1
m
m
0
(1 + ----------
2
)
2
ko'rinishda yozish mumkin . Bu tenglamaning ikkala tomonini с
ga ko'paytirib va с
2
2
= v
2
ekanligini hisobga olsak :
1
m c
2
m
0
c
2
+ ----- m
0
v
2
2
1
tenglama hosil bo'ladi. Bu tenglamadan ----- m
0
v
2
jismning
2
harakat kinetik energiyasi, m
0
c
2
- jismning ichki xossasi bilan
bog'liq bo'lgan kattalik va uning tinch holatdagi jismning
xususiy energiyasi deyiladi. Xususiy energiya va kinetik
energiyalar yig'indisi jismning to`la energiyasini ifodalaydi:
Bu formulada
m c
2
= m
0
c
2
+ W
k
(10)
W = m
0
c
z
(11)
|
| |
