|
5-ma'ruza. Mexanik, elektrofizik, elektro-kimyoviy va boshqa ishlov berish texnologiyalari sanoatda
|
| Sana | 04.03.2024 | | Hajmi | 177.29 Kb. | | #166285 |
Bog'liq 5-ma\'ruza. 2. Berilgan rdb dastgoh haqida umumiy ma’lumotlar, Raqamli dastur bilan boshqariladigan dastgohlarning qo‘llanilish, Termiz davlat universiteti mehnat ta’limi yo’nalishi 321-guruh t-fayllar.org, Frezalash stanoklari Reja, МСТ (МК) 8 маъруза Шатун, 1. Tokarlik vint qirqish stanogining tuzilishi Tokarlik vint qir (1), 1-ma\'ruza., 4-mavzu Tish va rezba qirqish stanoklari, 1-ma\'ruza. (1), 6-ma\'ruza. (1) 5-ma'ruza. Mexanik, elektrofizik, elektro-kimyoviy va boshqa ishlov berish texnologiyalari sanoatda.
Reja:
1. Sanoatdagi texnologiyalarda innovatsion tarkibiy qismi
2. Elektrofizik ishlov
Sanoatdagi texnologiyalarda innovatsion tarkibiy qismni ko'rib chiqishdan oldin, biz ishlov berishning asosiy tushunchalarini tushunamiz. Mexanik ishlov berish kesish, bolg’alash yoki boshqa kesish asboblari yordamida po'lat va boshqa materiallardan tayyorlangan mahsulotlarni mexanik ta'sir yordamida qayta ishlash. Qayta ishlash jarayonining o'zi texnologik jarayonga muvofiq o'rnatilgan qatordagi metall kesish mashinalarida amalga oshiriladi. Metallni mexanik qayta ishlash juda murakkab jarayon bo'lib, natijada ma'lum o'lchamlar va ushbu shakllarning tafsilotlari olinadi. Materialga mexanik ta'sir ko'rsatishning ikki yo'li mavjud. Birinchi usul yuqori qatlamni ishlaydigan usuldan olib tashlashda ifodalanadi. Bunday holda, chuqurlik qismning o'lchamiga qo'yiladigan talablarga qarab farq qilishi mumkin. Ikkinchi usulda material birlamchi ta'sir qilish paytida hech qanday zarar ko'rmaydi, u faqat aralashishi shtamplashi mumkin.
5.1-rasm.Mexanik ishlov berish kesish
Qoida tariqasida, ushbu ta'sir qilish usuli keyinchalik qism ustida ishlash bosqichiga to'g'ri keladi. Qismlarga ma'lum bir o'lcham va kerakli shaklni berish bo'yicha texnologik operatsiyalar majmuasi metallni qayta ishlashning har xil turlarini ta'minlaydi. Ularning asosiylari frezalash, silliqlash va bolg’alash ishlari. Endi barcha operatsiyalar zamonaviy ko'p funktsiyali mashinalarda uchraydi. Shunday qilib, bir xil mashina ketma-ket turli funktsiyalarni bajarishi mumkin. Buning uchun dasturlarni to'g'ri o'rnatish va kerakli vositalarni o'z vaqtida o'zgartirish kifoya. Asboblarning ko'plab nomlari ularning maqsadi haqida gapiradi: bolg’alsh uchun bo’g’alash, frezalash uchun frezalash va boshqalar. Metallga ishlov berish turlari xilma-xildir. Yuqori texnologiyali talablarga javob beradigan zamonaviy usul bu RDB dastgoxlari bilan ishlov berish. Ular avtomatik, yarim avtomatik va raqamli boshqariladigan (CNC). Qoida tariqasida, har xil turdagi frezalash shaklli yoki tekis sirtlarni qayta ishlash uchun ishlatiladi. Ko'plab zamonaviy ishlab chiqarishlar metallni mexanik qayta ishlash bo'yicha xizmatlarni taklif etadi. Ushbu ishlarni bajarish uchun ko'plab mashinalar mavjud, ammo vaqt o'z shartlarini belgilaydi, shuning uchun mashinalar barqaror, ammo yaxshilanmoqda. Shunday qilib dastgoxlar deyarli hamma joyda avtomatik chiziqlar bilan almashtiriladi. Barqaror rivojlanayotgan korxonalar yuqori texnologik uskunalar yordamida ishlab chiqarishni iloji boricha kengaytirishga harakat qilmoqdalar. Shunday qilib, katta miqdordagi aniqlik bilan mahsulotlarning yuqori sifati va buyurtmalarni qayta ishlashning minimal muddatlari kafolatlanishi mumkin. Har qanday ishlab chiqarish, agar detalni miqdori va uning murakkabligidan qat'i nazar, yuqori sifatli mahsulotlarni ishlab chiqarishni ustuvor yo'nalish sifatida qabul qilsa, foyda keltiradi. RDB dastgoxlarida bugungi kunda zamonaviy sanoatning deyarli barcha sohalarida juda keng qo'llaniladi ayniqsa metallga ishlov berish jarayonida qo’llaniladi. RDB dasgoxlarining eng keng tarqalgan turlaridan biri, shubhasiz, RDB freza dastgoxlari.
RDB freza dastgoxlari nisbatan afzalliklari:
* yuqori ishlash;
* moslashuvchanlik;
* eng yuqori aniqlik;
* mahsulot ishlab chiqarishning yuqori ishlab chiqarish qobiliyati;
* texnik xizmat ko'rsatish uchun vaqt va xarajatlarni tejash;
* buyurtmalarni ishlab chiqarishning qisqartirilgan sikli;
* minimal vaqtni o'zgartirish;
* ishlab chiqarishni ishlab chiqarishda deyarli nolga kamaytirish, chunki RDB freza dastgoxlari kompyuter tomonidan boshqariladi, shuning uchun odamning xatosi butunlay chiqarib tashlanadi.
Elektrofizik ishlov berish deganda elektro - ion ishlov berish (EEO) tushuniladi, bu esa o'z navbatida texnologik jarayon parametrlariga qarab elektro - uchqun, elektr impulsi, elektr kontaktga bo'linadi. Usul jismoniy hodisa sifatida elektrodlardan materialni elektr energiyasining pulsini ularga bir vaqtning o'zida ulash bilan olib tashlashdan iborat. Shu bilan birga, erelektrod oralig'i (MEP) dielektrik suyuqlik bilan to'ldiriladi, ya'ni yog', kerosin, distillangan yoki suv o'tkazgichli suv. Oqim pulsining ta'siri ostida MEP ning elektr uzilishi sodir bo'ladi va hosil bo'lgan tor kanal orqali, o'tkazuvchanlik orqali, oqim impulsining barcha energiyasi o'tadi, bu elektrodlarni mo'ljallangan joyga yo'naltiradi. Elektroizion va elektrofizik ishlov berish uchun zamonaviy dastgohlar yuqori quvvatli, shu jumladan ishlov berilmaydigan yuzalariga ishlob berish vositalaridan murakkab qismlarni qayta ishlaydi.
5.2-rasm.Elektrofizik ishlov berish
Ushbu mashinalarning kerakli ish rejimlarini saqlab qolish uchun avtomatik boshqaruv dasturlaridan foydalanish mumkin. Elektroeroziya bilan ishlov berish elektrofizik bir turi. Elektr zaryadsizlanishi ta'siri ostida ishlov beriladigan qismning materiali eritiladi, bolg’alaniladi, suyuq yoki gaz holatida interelektrod oralig'idan chiqariladi. Elektrodlarni yoki ish qismlarini yo'q qilish jarayonlari elektreroziyasi deb ataladi. Pishirish va elektrod orasidagi bo'shliq dielektrik suyuqlik bilan to'ldirilishi kerak, masalan, mineral moy. Elektrodlarda kerakli kuchlanishga erishilganda, bu muhitdagi buzilish kuchlanishiga teng bo'lsa, elektrod va ishlov beriladigan qism orasidagi o'tkazuvchanlik u orqali impulsli yoy (uchqun) zaryadsizlanishi o'tadi, bu metallning erishi va hajmining pasayishiga olib keladi. Ishlov berilgan sirtda teshik hosil bo'ladi, keyin buzilish boshqa joyda amalga oshiriladi va bu kerakli metall qatlami olinmaguncha davom etadi. Natijada, elektrodlar orasidagi bo'shliq sezilarli darajada oshadi, kerakli impuls kuchlanishidagi buzilish imkonsiz bo'lib qoladi, bu vaqtda ishlov berishni to'xtatiladi. Elektrodani qayta ishlashni davom ettirish uchun pishirish uchun belgilangan hajmga yetguncha birlashtirish kerak. Elektrokimyoviy ishlov berish – bu elektr o'tkazuvchan materiallarni qayta ishlash usuli, bu materialning elektrolitda anodik erishi ta'siri ostida va elektr tokining ta'siri ostida ishlov beriladigan qismning shakli, shuningdek o'lchamlari va sirt o'zgartirishdan iborat.
Elektrokimyoviy ishlov berishning quyidagi turlarini ajratish mumkin:
1. Elektrokimyoviy volumetrik nusxa ko'chirish - bu ishlov beriladigan qismda elektrod asbobining shakli ko'rsatiladigan elektrokimyoviy ishlov berish.
2. Elektrokimyoviy miltillash-bu elektrokimyoviy ishlov berish, bunda ishlov beriladigan qismga chuqurroq kirib boradigan elektrod asbobi doimiy qismning ochilishini hosil qiladi.
3. Elektrokimyoviy kalibrlash - bu uning aniqligini oshirish uchun sirtning elektrokimyoviy tuzilishi.
4. Elektrokimyoviy burilish - bu ishlov beriladigan qismning aylanishi va elektrod asbobining tarjima harakati paytida elektrokimyoviy ishlov berish.
5. Elektrokimyoviy kesish-bu ish qismini qismlarga ajratadigan elektrokimyoviy ishlov berish.
6. Elektrokimyoviy burmalarni olib tashlash-bu ish qismining burmalarini olib tashlaydigan elektrokimyoviy ishlov berish.
7. Ko'p elektrodli elektrokimyoviy ishlov berish - bu elektr toki bilan quvvat manbaiga ulangan va bitta potentsial ostida ishlov berish paytida joylashgan elektrodlar tomonidan amalga oshiriladigan elektrokimyoviy ishlov berish.
8. Uzluksiz elektrokimyoviy ishlov berish - bu elektrodlarga doimiy kuchlanish qo'llanilganda elektrokimyoviy ishlov berish.
9. Impulsli elektrokimyoviy ishlov berish - bu elektrodlarga davriy kuchlanish qo'llanilganda elektrokimyoviy ishlov berish.
10. siklik elektrokimyoviy ishlov berish - bu elektrokimyoviy ishlov berish bo'lib, unda elektrodlardan biri berilgan siklogramma bilan mos ravishda harakatlanadi.
Elektrokimyoviy ishlov berishni o'z ichiga olgan elektrofizikokimyoviy ishlarning aralash turlari ham mavjud:
- silliqlash;
- nozik;
- anodik ishlov berish;
- elektrokimyoviy abraziv ishlov berish;
- elektroerozion kimyoviy ishlov berish;
- elektrokimyoviy ultratovush bilan ishlov berish.
Innovatsion elektrokimyoviy bo'lib, unda ishlov beriladigan qismning elektrodidan metallni olib tashlash to'xtatilgan elektrolit eritmasida bir vaqtning o'zida eritish va metall zarralarini sirtdan chiqarib tashlash orqali amalga oshiriladi.Ultura chastotada tebranadigan elektrod energiyasini oladigan ta'sirida ishlov berishdur.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Umarov T.U. Mashinasozlikda kesuvchi asboblarni loyihalash va ishlab chiqarish. Darslik – T.: 2020.
2. Senior Design Projects in Mechanical Engineering: Guide Book for Teaching 2020
3. Quality Management in Engineering: A Scientific and Systematic Approach 2020
|
| |
