-rasm. Ko‘chkili teshilishda М va I TESK  larning U TESK ga bog‘liqligi  р-n




Download 0.78 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/16
Sana21.10.2022
Hajmi0.78 Mb.
#27677
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16
Bog'liq
6-Ma\'ruza (El&Sxema1 Sirtki ta\'lim uchun)
2-lekciya, 14-leciya, 12-lekciya, 5-Ma\'ruza (El&Sxema1 Sirtki ta\'lim uchun), Abu Ali ibn Sino, Ижроия орган аъзолари руйхати, Кузатув кенгаш аъзолари руйхати(1), 143994141, Ziyatov Ulug`bek 2003, ot kishnagan oqshom, 8-маъруза (1), ТАРИХ ФАНИ, O‘RQ-788 08.08.2022, Axborotni eng kichik o‘lchov birligi qaysi javobda to‘g‘ri beril
6.2-rasm. Ko‘chkili teshilishda М va I
TESK 
larning U
TESK
ga bog‘liqligi 
р-n o‘tishning elektr parametrlari. 
p-n o‘tishning differensial qarshiligi va sig‘imi uning muhim elektr parametrlari 
hisoblanadi. 
Differensial qarshilik. U p-n o‘tishning kichik amplitudali o‘zgaruvchan tokka ko‘rsatgan 
aktiv qarshiligiga ekvivalent bo‘lib, 
dI
dU
R
ДИФ
/

ifoda bilan aniqlanadi. Differensial qarshilik 
VAXning belgilangan nuqtasidagi tiklikka teskari proporsional. Ideallashti-rilgan p-n o‘tish uchun 
R
DIF
ning analitik ifodasini topish mumkin. 
q
I
I
kT
R
ДИФ
)
(
0


To‘g‘ri siljitilganda I>>I
0
, shuning uchun: 
Iq
kT
R
ДИФ

p-n ўтишга тўғри кучланиш берилганда R
ДИФ
қиймати кичик ва кучланиш ортиши 
билан камаяди, тескари силжитилганда эса жуда юқори бўлади. 
р-n o‘tish sig‘imi. p-n o‘tishdagi qo‘sh elektr qatlam – baryer sig‘imini, p- va n- 
sohalardagi nomuvozanat noasosiy zaryad tashuvchilar – diffuziya sig‘imini vujudga keltiradi.
Past chastotalarda p-n o‘tish toki elektron – kovak o‘tishning hamda yarimo‘tkazgich p- va 
n- sohalarining aktiv qarshiligi (r
Б
) bilan aniqlanadi. Yuqori chastotalarda p-n o‘tishning 
inersiyadorligi uning sig‘imi bilan belgilanadi.
p-n o‘tish to‘g‘ri ulanganda chegaradosh sohalarga noasosiy zaryad tashuvchilar 
injeksiyalanadi. Buning natijasida p-n o‘tish chegaralari yaqinidagi yupqa qatlamlarda qiymatlari 
bir – biriga teng qarama – qarshi ishorali nomuvozanat noasosiy zaryad tashuvchilar Q
DIF
to‘planadilar. Kuchlanish qiymati o‘zgarganda injeksiyalangan zaryad tashuvchilar soni, zaryad 
miqdori o‘zgaradi. Zaryadlarning kuchlanish ta’sirida bunday o‘zgarishi kondensator 
qoplamalarida zaryadning o‘zgarishiga o‘xshaydi. Noasosiy zaryad tashuvchilar bazaga diffuziya 


hisobiga kelgani sababli bu sig‘imni diffuziya sig‘im deb ataladi va quyidagi formulaga binoan 
hisoblanadi 
kT
qI
C
ДИФ


Elektron – kovak o‘tish qo‘sh elektr qatlamni tashkil etadi va zaryadlangan kondensatorga 
o‘xshaydi. p-n o‘tish sig‘imi o‘tish yuzasi S, uning kengligi va yarimo‘tkazgichning dielektrik 
doimiysi ε bilan aniqlanadi. U baryer sig‘im deb ataladi va quyidagi ifoda bilan aniqlanadi: 








a
d
K
d
Б
N
N
U
qN
S
C
1
2
0
0



p-n o‘tishga kuchlanish berilganda uning qalinligi o‘zgargani sababli sig‘imi ham 
o‘zgaradi. Sig‘imning kuchlanish qiymatiga bog‘liqligi kuyidagicha bo‘ladi: 
U
U
U
C
C
K
K
Б
Б


0

Bu ifodada p-n o‘tish to‘g‘ri ulanganda ishora manfiy, teskari ulanganda esa – musbat 
olinadi. Baryer sig‘im С
Б
p-n o‘tishga berilgan kuchlanish qiymatiga bog‘liq bo‘lgani sababli, 
undan o‘zgaruvchan sig‘imli kondensator sifatida foydalanish mumkin. 
To‘g‘ri siljitilganda diffuziya sig‘im baryer sig‘imdan ancha katta qiymatga ega, teskari 
siljitilganda esa – aksincha bo‘ladi. Shu sababli to‘g‘ri siljitilganda p-n o‘tishning inersiyadorligi 
diffuziya sig‘imi bilan, teskari siljitilganda esa – baryer sig‘imi bilan aniqlanadi. 
Baryer sig‘im chastotaga bog‘liq emas. p-n o‘tishning volt – farad xarakteristikasi 6.3-
rasmda keltirilgan. 
Dinamik rejimda p-n o‘tishning xususiyatlarini ifodalash uchun ham qator moddelardan, 
xususan, dinamik VAX lardan foydalaniladi. Sig‘imlar ta’sirini e’tiborga olgan holda ushbu model 
chegarasida p-n o‘tish tokini quyidagi ifodadan topish mumkin: 
dt
dU
C
U
I
I
Д


)
(
bu yerda I(U) –statik VAXdan aniqlanadigan tok, 
ДИФ
Б
Д
С
C
C


- ko‘rinishga ega bo‘lib, u
p-n o‘tish sig‘imini ifodalaydi. 

Download 0.78 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




Download 0.78 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



-rasm. Ko‘chkili teshilishda М va I TESK  larning U TESK ga bog‘liqligi  р-n

Download 0.78 Mb.
Pdf ko'rish