8- mavzu dasturlanadigan kontrollerlar




Download 376 Kb.
Pdf ko'rish
Sana17.03.2023
Hajmi376 Kb.
#45821
Bog'liq
8- MAVZU
2016 kvant, 5Практическое занятие, 098981ab6b55a7d9317c024970b18133 Ma`lumotlar bazasi Sh Nazirov, A Ne`matov, R Qobulov, N Mardonova, Календарный план, dreamweaver mx imkoniyatlaridan fojdalanib orgatuvchi dasturlar yaratish metodikasi , 1-MA\'RUZA, javoblar varaqasi, Qobilyat va kasb, Elshod tjmo, etq mustaqil ish, Abduaziz work, Tiggo-7-Pro-price-UZ, 4. Тажриба - МТА (lot)-2022й., 2



8- MAVZU 
 Dasturlanadigan kontrollerlar
Reja 
8.1 
Programmalashtiriladigan, tugallangan yangi seriyadagi prosessorlar va 
kontroller, ularning tuzilishlari, bajaradigan vazifalari, buyruqlar sistemasi, hamda 
ishlash algoritmlari.
8.2 
MP asosdagi qurilmalarni va boshqarish sistemalarini loyihalashni asosiy 
bosqichlari.
8.3 
Muammoni shakllantirish va loyihalanayotgan qurilmaga texnik talabni 
ishlab chiqish 
8.4 MP tanlashni asosiy mezonlari.
Hozirgi bosqichdagi MPS lar rivojlanishining asosiy xususiyatlari shundan 
iboratki, bir qancha IS (KIS) asosida tuzilgan sistemalarni bitta kristalli 
mikrokontrollerlar asosida qurishdir. Mikrokontroller MPS Hamma elementlarini: 
markaziy protsessorli element (TSP), doimiy xotira quriimasi (PZU), operativ 
xotira qurilmasi (OZU), registrlar kiritish/chiqarish portlari, taymerlarni o’z ichiga 
oladi [30.36,37,38]. 
Hozirgi paytda MK ni bir qator turlari chiqarilmoqda. Bu qurilmalarni 
hammasini uchta asosiy sinflarga ajratish mumkin: 
- qurilmalarga o’matiladigan 8-razrvadli (MK); 
- 16 va 32-razryadli mikrokontroller; 
- raqamli protsessorli (DSD). 
Mikrokontroller oilasini ko’proq tarqalgan vakillariga sanoatda, xo’jalikda va 
kompyuter texnikasida keng qo’llaniladigan 8-razryadli qurilmalardir. Bu 
mikrokontrollemi qayta ishlash tezligi protsessorni razryadligiga. bog’liq 
bo’lmagan logik amallami real ob’ektlarni boshqarish uchun ishlatiladi. 
8-razryadli (MK) ni ommaviyligiga Motorola. Microchip. Intel, Zilog. Atmel va 
boshqa 
firmaiarni 
ishlab 
chiqarayotgan 
qurilmalarini 
sonini 
kengayib 
borayotganligi sabab bo’lyapti. Zamonaviy 8-razryadli MK bir qancha kattaliklari 
bilan farq qiladi. 
AYRIM MIKROKONTROLLERLARNI XARAKTERISTIKALARI 
AT89 
tezkor 
8-razryadli 
mikrokontrolierlar 
ko’p 
martali 
qayta 
programmalashtirishga mo’ljallangan, FLESH xotira programmasi kristalli 
bo’lgan, Intel 8x51 mikrosxemasi to’g’ridan-to’g’ri almashtirishga mos. 
Asosiy farqlar: 

taktli chastotasi ko’paytirilgan - 40MGts gacha; 

xotira hajmining programmasi ko’paytirilgan - 64kB gacha; 

iste’mol qiluvchi quvvati kamaytiriigan; 

DIP, SOIC, PLCC va TOFP korpuslarida bajarish variantlari bor; 



ATS9S seriyadagi 8-razryadli tezkor mikrokontroller, FLESH xotira 
programmasi kristalli, Qo’riqchi taymer, SPI interfeysi va mukammal tugallangan 
qo’shimcha EEPROM xotirasiga ega. 
AT89L kristallari kengaytirilgan manba kuchlanish oralig’i 2,7V dan 6,0V gacha. 
AT90S (AVB) 8-razryadli tezkor mikrokontrollerlar FLESH xotira 
programmasi kristalli, kuchlanish manbasining oralig’i 2,7V dan 6,0V ga teng, 
iste'inol qilish toki dcyarli katta emas. 4MGts chastotadagi kuchlanish 3V 
bo’lganda 3,5mA da tipik ma’iioga teng bo'ladi. Buyruqlar sistemasi 132 ta 
instruktsiyaga ega. Bu instruktsiyalarning ko’pchiligi generatorning bitta taktida 
bajariladi. 
Kontroilerlar qo’shimcha EEPROM xotirasi, qo’riqchi taymer, anologli 
komparator va SPi interfeys bilan jihozlangan. Bu qo’shimcha vositalar orqali 
xotira 
programmasining 
qiymatlarini, 
mikrosxemani 
platadan 
olmasdan 
almashtirish mumkin. KontroIlerlarning oldingi turkum oilalari piatalarini 
to’g’ridan-to’g’ri almashtirishga mos holda ishlab chiqilishi, AtmeLAT89, 
AtmeL89S va Intel8x51 seriyali kontrollerlari uchun mo’ljallangan. Ko’pgina 
mikrosxemalar kristalida, ko’p kanalli 8 bitli ATSP o’rnatilgan bo’ladi. Ikkinchi 
avlod AVR mikrosxemalari o’zida ko’paytirgich TN1 (I
2
C) interfeysi va 
o’chirilgan holda qayta programmalashtirish rejimini o’zida yaxlitlagan. 
ATF 15XX AS/L MIKROKONTROLLERI 
ATF 15XX AS/L Altera firmasining texnik xarakteristikalari kengaytirilgan 
7000S turkumdagi mikrosxemalarining zagalovkasi bilan mos keladi va hamda 
o’zini tarkibida 32 dan 256 makroelementlarigacha bo’lgan sig’imdagi 
mikrosxemalarga ega, 160 ta kirish/chiqish 7.5ns gacha ushlab qolishi va 125mGts 
chastotagacha registriash operatsiyalarini bajaradi, hamda chiqish signalini oshirish 
tezligini boshqarish bilan "Ochiq kollektorli" chiqishni tashkil etish imkoniyati 
mavjud. 
Energiyani iste’mol qilishning kengaytirilgan xarakteristikalari saqlanayotgan 
quvvatni 1mA (seriyali) gacha 4mA iste’mol qilishni boshqaradigan rejim va 
iste’mol qilish quvvatini avtomatik ravishda kamayfirishni o’z ichiga oladi. Bu 
mikrosxemalar (ISP mode) tizimida standart JTAG (TEEESld.l 149.1) porti orqali 
qayta programmalashtirish imkoniyatiga ega. Bu esa o’z navbatida tayyorlangan 
qurilrnaning bosib chiqarilgan plataga boshqa ishlov bermasdan turib 
kovsharlangan mikrosxemalar bilan ishlatisbni takomillashtirish imkoniyatini 
beradi. Mikrosxemalar interfeysi talablariga javob beradi. 
Eng past yoki eng yuqori darajadagi temperature ko’rsatkichlarini aniqlashda 
Motorola firmasining 32 bitli mikrokonirollerlari tavsiya qilinadi. 
PowerPC bazadagi MPC555 va MPC566 mikrokontrollerlarning ishchi qismi 
temperatura chegarasi -55dan +125 gradus Selsiygacha. Bunday qurilmalarni 



bevosita samolyot qanotlari (temperatura - 40 
0
C gradus Selsiydan past bo’lgan 
qismlari ishlatish mumkin. 
MPC555 va MPC566 mikrokontroiierlarning bir-biridan farq qiladigan 
xarakteristikalari. 

PowerPC protsessori 40MHz yoki 56MHz; 

SRAM 26 dan 56KB gacha ma’lumotlarni qabul qilish va uzatishni ketma- ket 
tekshirish uchun; 

-QSMCM (QSMCM Serial MuFti-Channel Modules); 
-UART (Universal Asynchronous Receiver and Transmitter); 
-SFI (Serial Peripheral interface); 
-analog kirishga ega bo’lgan 40 kanaili ikkita ATSP; 
-2 yoki 3 CAM-moduli; 
-PWM himovasida modul sistemasining kirish/chiqishi; 
-PTOS himoyasi; 
-JTAG va BOL (Background Debig Module); 
-mavjud protsessorlarga kontakt bo’yicha mosligidadir; 
Ishlab chiqarilgan MetroWorks vositalari va boshqa mustaqil qurilmaiari. 
O’zini tarkibida logik analizatorlar, sozlagich, qurilrnaning simulyatsiya holati, C 
va C++ kompilyator lari mavjud. 
Motorola flrmasining boshqa MK Power bazasida ishlab chiqarilgan 
MPC53X32 bitli mikrokontrollerlari ham mavjud. 
MPC53X32 mikrokontrollerlarning xususiyatlari: 
-PowerPC MHz; 

SRAM 26 dan 56kbaytgacha; 
_

Flesh-xotirasi 512 dan 1 mbaytgacha; 

ma’lumotiami qabul qilish va uzatishni ketma-ket tekshirish uchun; 
QSMCM (QSMCM Serial Multi-Channel Modules). 

UART (Universal Asynchronous Receiver and Transmitter); 

SPI (Serial Peripheral Interface); 

analog kirishga ega bo’lgan 16 kanalli bitta ATSP; 

bitta CAN-modul kirish/chchiqishi moduli sistemasi PWM (pulse width 
modulation) bilan himoyalangan; 

JTAG va BDM (Background Debig Module); 

mavjud protsessorlarga kontakt bo’yicha mosligidir; 
MetroWorks va boshqa mustaqil yetkazib beruvchilar tomonidan taqdim 
qilinayotgan ishlab chiqarilgan qurilma o’z ichiga mantiqiy analizator, soziagich, 
qurilrnaning simulyator vositasi C va C++ kompblyatoriarini o'z ichiga olgan. 
MPC500 doirasi uchun ishlab chiqaruvchi mustaqil yetkazib boruvchilarga 
quyidagilar kiradi Green Hills Software, Wind River Systems. Lauter hach. 



Ashling va boshqalar. 

O-In firmaning CheckWare monitori ABV (assertion-based verification) ning 
yagona qismidir. 

Verilog 
va 
Accellira 
PSL 
standartlarini 
ilgaridan 
mos 
kclgan 
interopeabelnosii stratcgiyasi bilan qo’llab keladi. 

CheckWare monitorlari standart interfeys interopeabeini loyihalarini ilgaridan 
xuddi shu standartdagi foydalanuvchi boshqa mahsuiotlar bilan muvofiqligini 
tekshiradi. 

O-In firmaning PCI Express monitori SOC loyihalarida PCI Express protokoli 
bilan tekshiriladi. Apparatning akseleratik va emulyatsiya, simulyatsiya qilish 
vaqtida PCI Express monitor foydalanuvchini protokoldagi barcha kamchiliklardan 
ogohlantiradi. 

Yuqoridagi interfeys monitorlaming quyidagi turiari ishlab chiqilgan: 
PCI, PCI-X
,
АМВA va DDRSDRAM * 

PCI Express - ishiab chiqilgan PCI SIG uzatish texnologiyasi sekundiga 
I6GBaytgacha bo’lgan va teskari qo’llovchi PCI standartiga mos holda 
ma’lumotlarni ketma-ket ta’minlaydi (boshqaradi). 

O-In ga 1996 yilda asos solingan. 

Oni 
Semiconductor 
ML675K 
seriyali 
ARMJTDMI 
bazasidagi 
mikrokontrollerlar oilasini to’ldiradi. 

ML675K o’z aloqasi bilan ilgari ishlab chiqarilagn ML674K ga mos bo’lib, 
32Kbayt SRAM ichki xotiraga, 4Kbayt ichki yuklovchi ROM ga cga. Undan 
tashqari ML672Q 5002 o’z ichiga 256Kbayt Flesh xotiraga, ML672Q 5003 esa o'z 
ichiga 5i2Kbayt xotirani oigan. 
MK seriyali ML675K ning boshqa bir xususiyatlariga quyidagilar kiradi: 

Selsiy bo’yicha ishlab chiqarish temperatura chegarasi - 40 dan 185 "S gacha; 

Watchdog - taymer va taymer larni umumiy belgilanishi; 

ATSP; 

Ishlash chastotasi 60Mgts gacha; 

Ketma-ket ko’p kanaili portlari o'z ichiga UART, SIO
5
12C oladi. 
Open Vera (OVA) - yuqori darajali programmalash tili bo’lib, aniq ioyiha 
xususiyatiarini deklarativ konstruktsiyasini o’z ichiga olgan. dinamik va formaili 
verifikatsiyalashda ishlatiladi. 
OVA programmasi yetkazib beruvchilarga: 

sikl simulyatsiyasini qisqartirish; 

ioyibani holatini tasvirlashga to’liq ruxsat berish; 

topilgan xatolami oldinga main bilan bog’lab beradi; 

qulayroa testlash; 

funktsional qobiq va assertions bog’liq bo’lgan testlashlarni avtomatlashtirish 



imkoniyatini beradi. 
Monitor TI da MSC1211-24 bitli SoC - sistemaga yig’ilgan ma’lumotlar, 
MSC1211-24 bitli delta - sigma ATSP ni o’z ichiga oladi, murakkabiashtirilgan 
protsessor 8051, flesh xotira 4K dan 32K gacha va ko’pgina ichki kristallarga ega. 
oddiy 805 LVIKga ko’ra bu protsessor 3 barobar ko’prok ishchanlik qobiliyatiga 
ega va kam elektr energiyasini sarflaydi (4 millivatga). 
Palmchip VK - 3720 IP komponenttni Serial ATA uchun ishiab chiqaradi. 
VK-3720 xost sistema va tashqi xotira kontrolleri orasidagi interfeysni 
ta’minlaydi. VK-3720 Serial ATA protokoli buyicha 150 Mb/s tezlikni 
ta’minlaydi. VK-3720 ga 48 bitli adresiami sektorlashni quvvatiash, 256 baytda 
FIFO uchun berilgan ma’lumotlarni, shu bilan birga kiritish va chiqarish ATAPI 
paketlari komandalarini ham buferlaydi. IP komponenti «host» va 
«target» tomonlarida ishlashni ta’minlaydi. 
VK-3720 «target» tomonida kodlash «host» komandasidan kelayotgan 
buyruqiami kodlaydi, sodir bo’layolgan uzilishlarni va har xil АТA komandalarini 
qayta ishlayotgan qurilgan protsessor holatini tiklaydi 
Crypto Memory
r
oilasi 1 Kbitdan 256Kbitgacha chiplami tashkil qiladi. 
Crypto Memory chiplarmi mavjudligi, EEPROM mustaqil energiyaligi uni 
aatentifikatsiya protokoli havfsizligini. berilganlami shifrlashni ta’minlaydi va bu 
apparatni qalbakilashtirishdan himoyalaydi. 
Ma’lumotlarni tez almashtirish uchun umumiy 2 ta simli ketma-ket interfeys 
qo’iianiladi. Atmel firmasi AT 43USB37Q-USB2.0 HOST/Function Prose turdagi 
MK larni ishlab chiqardi. 
AT 43USB370 MK markaziy protsessordan USB drayver funktsiyasini olib 
tashlashni ta’minlaydi. 
Odatda USB bajarilayotganda 2 ta komplekt ajratiladi: 
USB firmware stack va USB physical layer. 
AT43USB370 bitta chipda IJSB ni hamma funktsiyasini amalga oshiradi. 
Ixtirochilar Nucleus COM ishlayotilayotganda elektron avtomobillar izohida 
protsessor ichidagi va protsessorlararo aloqani yengillashtiradi. 
MIKROPROTSESSORLI QURILMALARNI LOYIHALASHNING ASOSIY 
BOSQICHLARI. 
Mikroprotsessorli o’lchash qurilmalarini loyihalashni planlashtirishda quyidagi 
asosiy bosqichlarni ajratish maqsadga muvofiqdir: 
-Texnik topshiriqqa asosan sistemali analiz qilish. 
-Sxemaning tuzilishini va uning ishlash algoritmini ishiab chiqish. 
-Programma qismini ajratish. 
-MP ni tanlash. 
-Interfeysni tanlash. ishlab chiqish (yaratish). 



-Matematik ta’minotni yaratish. 
-O’lchov 
qurilmasining 
analog 
(uzluksiz) 
qismini 
va 
ma’lumotlarni 
kiritish/chiqarish qurilmasini yaratish. 
-Qurilrnaning xotirasini yaratish. 
-Tekshiruvchi test qurilmasini va testli matematik ta’minotni yaratish. 
-Qurilmani yoki tizimni ishga tushirish va sozlash. 
-Qurilmani loyihaiash uchun texnik xujjatni tayyorlash. 
Bu yerda, ya’ni setkali grafikda 5-8-bosqichlarni bir paytda (yondosh) bajarish 
mumkinligini aniqlash kerak. 1-3 bosqichlami bajarish to’g’risida ayrim 
ko’rsatmalarni takliflarni ko’rib chiqamiz. 
Qurilrnaning ishlash algoritmini yaratishda MP ketma-ket ishiaydigan qurilma 
ekanligini hisobga olish kerak. Ya'ni, MP hamma amallami ketma-ket vaqt 
bo’yicha bajaradi. MP ning ishlash algoritmini yaratganda qurilrnaning ishlash 
vaqt diagrammasini qurish maqsadga muvofiqdir. 
Vaqt diagrammasini, apparaturami murakkabliklarini va boshqa tavsiflarini 
analiz qilib, loyihachilar programma qismini ajratishga o'tishlari kerak, ya'ni 
apparatura va programma logikasiga ajratishlari kerak. Ajratish optimalligi 
yaratuvchilarning malakasiga va tajribasiga, foydalanilayotgan qurilmaning 
vazifasini murakkabligiga bog'liqdir. 
MP o’lchash progammalarini programma va apparat qismlariga optimal 
ajratishga faqatgina iterative yo’l bilan yetishish mumkin (8.l-rasm). 
Bu algoritmdan "qattiq’' yoki egiluvchan logikada о’lchash qurilmalarini barpo 
etishga shart-sharoitlarni bo’lsa bo’ladi. Masalan. qattiq logikada qurilmalarni 
yaratish uchun quyidagi shartlar bajarilishi kerak: bajariladigan vazifalar juda kam 
bo’lishi; кirish/chiqish qurilmasi bittadan kanalga ega bo’lishi: yuqori tezlik talab 
etiladigan bo’lsa; har bir aniq holatda sistema bitta vazifani (funktsiyani) 
bajaradigan bo’lsa va shunga o’xshash. Mikropotsessorni qo’llashning yutug’i 
quyidagi holatlar haqqoniy bo’lsagina amalga oshiriladi: 
MP o’lchash, boshqarish apparaturasini qanday logika bo’yicha tayyorlashni 
aniqlash uchun quyidagi algoritmdan foydalanish kerak (8.2- rasm). 
-programma usullari ni qo’llash yo’li bilan sistemani keyinchalik 
modernizatsiyalash nazarda tutilsa; 
-bir qancha ma’lumotlarni kiritish talab etilsa; 
-amallarni ko’p marta bajarish kerakligi sodir bo’lsa va algoritm tarmoqlansa; -
katta hajmdagi xotiradan foydalanish kerak bo'lsa. 



8. l-rasm. MP о’lchash qurilmasini optimal loyihalash  


370
8.2-rasm. MP Ii о’lchash boshqarish kurilmasining qanday logika bo ’yicha 
qurilishini aniqlaydigan algoritm.


ZZZ Z/ Ш
8.2. 
OB’EKTNING PARAMETRLARINI NAZORAT QILUVCHI VA 
ISHLASHINI 
BOSHQARADIGAN 
PROGRAMMALASHTIRALADIGAN 
MIKROPROTSESSORLI SISTEMA. 
Programmalashtiriladigan boshqaruvchi kontrollcmi strukturali sxemasi. 
Programmalashtiriladigan logik kontrollerlarni, mikrokonirollerlarni yaratilishi 
kichik hajmga ega bo'lgan ob’ektlarni (lokal ob’ektlarni) ishlashini nazorat qilish 
va boshqarish uchun ishlatishga keng imkon yaratadi. Shu kungacha dunyo 
bo’yicha 
juda 
ko’plab 
programmalashtiriladigan 
kontrollerlar 
va 
mikrokontrollerlar 
ishlab 
chiqarilmoqda. 
Ishlab 
chiqarilayotgan 
mikrokontrollerlarni mikroprotsessorlardan, protsessorlardan farqi shundaki, 
bunda: 
Kontrollerlarda qo’llaniladigan buyruqiami soni mikroprotsessorga nisbatan 3-4 
marta kam, ya’ni 25-40 ta buyruqqa ega. 
Bitta 
kristalli 
kontrollerlarga 
katta 
hajmga 
ega 
bo’lmagan, qayta 
programmalashtiriladigan 
yoki 
doimiy 
xotira 
qurilmasi 
joylashtirilgan. 
Kontrollerlar, ko’proq logik boshqarish buyruqlarini bajarishga, qabullashga 
mo’ljallangan. KontrollerlamL mikrokontrollerlarni aniqroq qo’llanish sohalari: 
manipulyatoriarni, robotlarni raqamli stanoklarni, to’quvchi, ip yigiruvchi 
stanoklami ishlashini nazorat qilish va boshqarish uchun keng komanda 
qo’llanilyapti va shunga o’xshagan misollami keltirish mumkin. Bulardan tashqari, 
mikrokontrollerlar, kontrollerlar va mikroprotsessorlar tibbiyotda cho’ntakda olib 
yuradigan bosim. harorat, puls o’lchaydigan, kardiogramma qiladigan mini 
asboblar yaratishda; avtomobillami, qishloq xo’jalik mashinalarini, ishlashini 
nazorat qiladigan, ulami ishchi rejimlarini: dvigatelni, yog’ning haroratini, 
mashinani harakat tezligini, benzinning sarfmi vaqt bo’yicha о’lchaydigan hamda 
mashinani harakat tezligini chegaralaydigan va boshqa vazifalami bajaradigan 
qurilma vazifasini bajaradi. Bunday misollarni qishloq xo’jalik mashinalarini, 
kombaynlami ishlashini nazorat qilish, rostlashga misollar keltirish mumkin. 
Shuni aytish kerakki, kontrollerlar programma asosida ishiaydigan qurilma 
bo’lib, ulami xotirasiga kerakii programmani buyurtma bo’yicha zavod sharoitida 
yozilishi voki o’zimiz maxsus progranunator asosida yozishimiz va kerak bo’lsa, 
qayta programmalashtirishimiz mumkin. 
Programmalashtirilgan kontroller quyidagi masalalarni yechisni yoki hal qilishi 
mumkin: o’lchanayotgan ma’lumotlarni qayta ishlab displeyga chiqarib berishi; 
nazorat qilayotgan obektlarni ishlash/ishlamasligi to’g’risida xabarlovchi signallar 
berishi, nazorat qilayotgan parametrlami chegaradan chiqib ketishj, norma yoki 
normada emasligini; boshqarish signallariri uzatishni tashkil etishi va shunga 
o’xshagan funktsiyalarni bajaradi. 8.3-rasmda Programmalashtiriladigan logikali 


kontroller asosida ob’ektning parametrlarini avtomatlashtirilgan usulda nazorat 
qiluvchi va boshqaruvchi qurilrnaningumumlashtirilgan strukturali sxemasi 
keltirilgan. Boshqariluvchi, nazorat qiluvchi ob’ekt sifatida manipulyatorlar
robotlar, stanoklar, qishloq xo’jalik mashinaiarining ishchi organlari va boshqalar 
bo’lishi mumkin. Programmalashtiriladigan logikali kontrollerli boshqaruvchi 
qurilrnaning (sistemaning) umumlashtirilgan strukturali sxemasi. 8.3-rasmda 
keltirilgan. Bu qurilma ushbu bloklardan tashkil topgan: Boshqariluvchi ob’ekt 
(BO), B1, B2, .... Bi; Bn, .... Bm datchiklar yoki elektron kalitlardan (EK) tashkil 
topgan bloklar; AM - analogli kommutator (multipleksor); ARO' - analog-raqamli 
o’zgartirgich (ATSP); programmalashtiriladigan logikali kontroller (PLK); Dis. B-
displey bloki; Kl. B-klaviatura bioki. 
8.3-rasm. Ob 'ektni ishlashini nazorat qilish va boshqarish. 
Boshqariladigan ob’ektni ishlashini nazorat qilish quyidagicha amalga 
oshiriladi: Avtomatlashtiriladigan boshqaruvchi mikrokontrollerli qurilmani ishga 
tushirish. Kontroller bazasida tuzilgan avtomatlashtirilgan nazorat qiluvchi va 
boshqaruvchi qurilma klaviatura orqali ishga tushiriladi va kontroller PPZU 
(REPZU) xotira mikrosxemalariga yozilgan programma asosida boshqariladigan 
ob’ektni ishlashini nazorat qilishni boshlaydi. Boshqariluvchi ob’ektning ishchi 
organlarining holatlari yoki boshqa analogli raqamli xabarlar ob’ektning 1,2,… 
chiqishlaridari B1, B2,..., Bm bloklarining kirishlariga beriladi. Agarda nazorat 
qilinayotgan parametrlar uzluksiz bo’isa, ular B1, B2,..., Bi bloklar orqali analogli 
multipleksomi (AM) ko’rsatilgan kirishlariga beriladi. Analogli muitipleksomi 
kirishiga berilayotgan uzluksiz xabarlami boshqaruvchi kirishiga borilayotgan 
(boshqariladigan programma asosida) boshqaruvchi kod orqali chiqishiga 
o’tkazadi va bu anologli signalni ATSP ning kirishiga uzatadi. ATSP bu xabarni 


parallel bo’lgan ikkilik kodiga o’zgartirib kontrollemi kiritish/chiqarish 
portlarining biriga uzatadi. Agarda boshqariluvchi ob’ektning chiqishlaridagi 
signallar raqamli bo’lsa, u holda bu signallar Bn,..., Bm bloklarining chiqishlaridan 
to’g’ridan/to’g’ri kontrollerning kiritish/chiqarish portlarining bitli kirishlariga 
beriladi. Kontroller kirishiga borilayotgan xabarlami navbat bilan programma 
asosida qabul qiladi va qayta ishlab olingan natijalami operativ xotira qurilmasiga 
yozib qo’vadi, kerak bo'lsa displeyga chiqarib beradi. 
Boshqariluvchi ob’ektning ishlashini boshqarish uchun ya’ni manipulyatorni 
qo’llarini chapga, o’ngga surish, predmetni olish, qo’yish kabi ishlami bajarish 
uchun datchiklardan olayotgan xabariarga asosan kontrollerni ikkinchi 
kiritish/chiqarish porti orqali manipulyatomi qo’llarini boshqaruvchi (ijro etuvchi) 
mexanizmni (dvigatclni) boshqarish uchun boshqaruvchi signallar ishlab chiqaradi. 
Bu boshqaruvchi signallar EK, E K 2 . E K 8 elektron kalitlari orqali BBI, BBn 
boshqaruvchi blokka beriladi va ularning chiqishlaridan BMI, BM2, ..., BMm8 
boshqaruvchi mexanizmlami ishga tushiradi. Operator, klaviatura bloki orqali 
kontrollemi ishga tushirish, to’xtatish, ishlash rejimlarini tanlash (o’rnatish), 
programmani bajarishlishini displey orqali nazorat qilish va shu kabi ishlarni 
bajarishi mumkin. 
Savollar 
 1. Programmalashtiriladigan, tugallangan yangi seriyadagi prosessorlar va 
kontroller, ularning tuzilishlari, bajaradigan vazifalari, buyruqlar sistemasi, 
hamda ishlash algoritmlarixaqida nimani bilasiz? 
 2. MP asosdagi qurilmalarni va boshqarish sistemalarini loyihalashni asosiy 
bosqichlarinimalardan iborat? 
 3. Muammoni shakllantirish va loyihalanayotgan qurilmaga texnik talabni 
ishlab chiqish algoritmi qanday? 
 4. MP tanlashni asosiy mezonlari. 

Download 376 Kb.




Download 376 Kb.
Pdf ko'rish