Quyi darajadagi dasturlash tillari
Quyi darajadagi dasturlash tillari kompyuter qurilmalari bilan bevosita bog'liq
bo'lib, buyruqlar maxsus raqamlar (kodlar) yordamida yoziladi. Bu kabi
buyruqlardan tashkil topgan dasturlar katta hajmli bo'lib, ularni tahrir
qilish ancha
mushkul ish hisob- lanadi. Dastlabki elektron hisoblash mashinalarida («ENIAK»,
«MESM» va boshqalar) masalalarni yechish uchun ana shunday buyruqlar
yordamida dasturlar tuzilgan. Buning asosiy qiyinchiligi — bir
tomondan
buyruqlarning raqamlar yordamida ifodalanishi bo'lsa, ikkinchi tomondan das-
turchidan har bir amalni bajarilishida jamlagichdagi sonli qiymatning qaysi
o'zgaruvchiga tegishliligini va boshqa o'zgaruvchilarning qiymatlari qaysi adresda
joylashganligini bilish talab etiladi.
O’rta darajadagi dasturlash tillari
Dastur tuzishni osonlashtirish maqsadida inson tiliga yaqin bo'lgan buyruqlar
tizimini tuzish va qo'llash masalasi qo'yildi hamda hal etildi. Bu kabi dasturlash
tillari o'rta darajadagi dasturlash tillari (ba'zan assemblerlar) deb yuritila boshlandi.
Bunday tillarga AVTOKOD-BEMSH, AVTOKOD-MADLEN va boshqalar kiradi.
Ular BESM-6, Minsk-22, Minsk-32, IBM- 360 elektron hisoblash mashinalarida
ishlatildi.
Yuqori darajali dasturlash tillari
Yuqori darajali dasturlash tillaridagi ko'rsatmalar inson tiliga yaqin bo'lgan
so'zlar majmuidan iborat. Ular yordamida amallarni bajarish quyi darajadagilaridan
ko'ra yengil bo'lib, biror maxsus ko'rsatma bo'lmasa, dasturchidan adreslar,
qurilmalar bilan bevosita bog'liq axborotlarni bilish talab etilmaydi. Bu tilda
tuzilgan dasturlarni translyatorlar deb nomlanuvchi maxsus dasturlar kom-
pyuterlar bajara olishi uchun raqamli ko'rinishga o'tkazib beradi.
Keyingi yillarda juda ko'p yuqori darajadagi dasturlash tillari yaratilgan bo'lib, ular
qatoriga Paskal, dBase, Ada, KARAT, C++, Delphi, Visual Basic va boshqa
tillarni qo'shish mumkin. Hozirgi kunda yaratilayotgan dasturlash tillari biror
yo'nalishdagi masalalarni hal qilishga mo'ljallangandir.
Quyidagi jadvalda dasturlash tili rivojlanishi tarixidan qisqacha ma'lumot berilgan.
Shuni ham ta'kidlash kerakki, turli rusumdagi kompyuterlar
uchun dasturlash
tilining ularga moslashtirilgan naqllari ishlab chiqilgan bo'lib, ular bu tilning
boshlang'ich naqlidan farq qilishi mumkin.
Plankalkyul
Yuqori darajadagi dastlabki dasturlash tili "Plankalkyul" deb nomlanib, u
1946 - yilda nemis olimi Konrad Suzi tomonidan tuzildi. Bu til o'z vaqtida ma'lum
sabablarga ko'ra keng jamoatchilikka tanish emas edi. U 1972 yildan amalda
qo'llanila
boshlandi
1949 yilda amerikalik Jon Mouchli dasturlashda 8 ta va 10 ta raqamli sanoq
sistemalaridan foydalanmaslik taklifi bilan chiqdi. Ana
shunga asoslangan
dasturlash tili "Qisqacha kod"nomi bilan Greys Holler tomonidan yaratildi va
dastlabki EHM larda ishlatildi.
