8 Mavzu: Dasturlash tillari va ularning turlari

Download 331.26 Kb. Pdf ko'rish
bet	5/7
Sana	15.05.2023
Hajmi	331.26 Kb.
	#60004

1 2 3 4 5 6 7

Bog'liq
8 lecture

O’zgarmas, O’zgaruvchi va Massiv
O’zgaruvchi miqdorlar

Nishonlar

Nishonlar — dasturda boshqarish uzatilayotgan operatorni ko’rsatadi. Har bir
dasturlash tili yuqoridagi tushunchalar bilan bog’liq o’z sintaksisiga, maxsus
xizmatchi so’zlariga ega. Dastur yozishdan avval unda ishtirok etadigan
miqdorlarni aniqlab olish, o’zgaruvchilarga nom berish va ularni tavsiflash (turini
ko’rsatish) kerak bo’ladi. Shundan so’nggina dasturning asosiy qismi boshlanadi.
Har qanday dasturlash tili, odatda, quyidagi ikki qismdan tashkil topadi:
•
tavsiflash qismi, PASCAL va DELPHI da VAR xizmatchi so’zi bilan
boshlanib va BEGIN xizmatchi so’zidan oldin tugaydi;
•
asosiy qism, PASCAL va DELPHI da BEGIN xizmatchi so’zi bilan boshladi
hamda END xizmatchi so’zi bian tugaydi.
O’zgarmas, O’zgaruvchi va Massiv
Dasturlash tillarida asosan uch xil: o’zgarmas, o’zgaruvchi va massiv
ko’rinishidagi miqdorlar qo’llaniladi. Ular belgili, satrli, mantiqiy va sonli turdagi
qiymatlarni qabul qilishi mumkin.
Belgili o’zgarmaslar ajratish belgisi ichiga olingan bitta belgi - harf, raqam yoki
maxsus belgidan iborat
Mantiqiy o’zgarmaslar faqat True (rost) yoki False (yolg’on) qiymatlardan
birini qabul qiladi.
Sonli o’zgarmaslar ikki turda — butun yoki haqiqiy bo’lishi mumkin. Haqiqiy
sonlar o’z navbatida qo’zg’almas nuqtali va qo’zg’aluvchi nuqtali sonlarga
bo’linadi.
Qo’zg’almas nuqtali sonlar — o’nli kasr ko’rinishidagi sonlardir.
O’zgaruvchi miqdorlar
Dasturning bajarilish jarayonida qiymati o’zgaradigan miqdorlar o’zgaruvchi
miqdorlar yoki qisqacha o’zgaruvchilar
deyiladi. O’zgaruvchilar barchasida kamida 1 ta belgi, BASIC da 40 ta belgidan
oshmaydigan, PASCAL da 63 ta belgidan oshmay- digan, DELPHI da (nom va
keyingi yozuvlar sig’ishiga qarab) 1000 ta belgidan ortiq o’z nomiga ega bo’ladi.
O’zgaruvchi nomi uchalasida lotin harfi yoki PASCAL va DELPHI da tagchiziq
belgisidan boshlanadi. O’zgaruvchi nomida faqatgina raqamlar, lotin harflari va
aytib o’tilgan holda, tagchiziq belgisi qo’llanilishi mumkin.
Bu tillarda o’zgaruvchilarning nomida qo’llanilgan katta va kichik lotin harflari
farqlanmaydi. Bunday yozish xizmatchi so’zlar uchun ham o’rinlidir.

PASCAL va DELPHI: o’zgaruvchilar dasturning tavsiflash qismida albatta
tavsiflanishi, ya’ni ularning turi ko’rsatilgan bo’lishi lozim. Dasturda
o’zgaruvchilarni tavsiflash Var xizmatchi so’zi bilan boshlanadi.
BASIC, PASCAL va DELPHI: butun sonli qiymatlar qabul qiladigan
o’zgaruvchilar butun sonli o’zgaruvchilar deyiladi. PASCAL va DELPHI da
o’xshash 5 tur o’zgaruvchi bo’lib, bir- biridan qabul qiladigan qiymatlarining
chegarasi (diapazoni) va kompyuter xotirasidan egallaydigan joyi (hajmi) bilan
farqlanadi. Jadvallarda butun sonli o’zgaruvchilarni tavsiflash uchun maxsus
so’zlar, ularga mos qiymatlar chegarasi va egallaydigan xotira hajmi keltirilgan:

Download 331.26 Kb.

1 2 3 4 5 6 7

Download 331.26 Kb.

Pdf ko'rish