8-Mavzu: Shaxsiy kompyuter tuzilishi

Download 1.07 Mb.
bet	3/5
Sana	31.10.2023
Hajmi	1.07 Mb.
	#92243

Bog'liq
8-Laboratoriya Tizimli blok
12-modul. Yog‘ochga ishlov berish texnologiyasi . Duradgorlikning xalq, Elektron tijorat, Fazik 2021 maqola, TAT ochiq dars, 103, 3-kurs o\'quv amaliyoti dasturi, bildirish, Maqsadli ko`rsatkich, Boltayev Ruslan, Raxmatova Xumora 4z guruh mustaqil, 1 biologiya, avtoreferat, 2-kurs o\'quv amaliyoti dasturi, Статья Сувонова О О, Academic-Data-353211105300

Bu sahifa navigatsiya:

• DDR DDR (Double Data Rate)ni SDRAM

SIMM 72  72 bо‘linmalik SIMM. Ushbu xotira ikki turga bо‘lingan: FPM (Fast Page Mode) va EDO (Extended Data Out). FPM turi 486 protsessorlik va birinchi Pentium kompyuterlarida 1995 yilga qadar ishlatilgan. Sо‘ngra EDO turi yaratilgan. Tashqi kо‘rinish jihatidan ikki turi bir xil, faqat markerlangan qog‘ozi yordamida ajratsa bо‘ladi. DIMM  Ushbu xotira turi SDRAM (Synchronous DRAM — Baravar ishlaydigan xotira) deb ham nomlangan. 1996-2001 yillar oralig‘ida kо‘pgina Intel chipsetlari, shu qatorda Pentium va Celeron protsessorlari ham ushbu xotira turini ishlatgan. Keyinroq DDR asri boshlanib, simm va dimm turlari tarixga aylangan. Hozirgi kunda yangi davr — DDR (DDR2, DDR3) xotiralari davri deyish mumkin. DDR  DDR (Double Data Rate)ni SDRAMning davomi sifati qarash mumkin. Ushbu modul jaxon bozoriga 2001 yilda chiqqan. DDR va SDRAM ning farqi shundaki, DDR bajaradigan ishni tezlashtirish maqsadida takt chastotasini ikki marta kupaytirish о‘rniga, bir takt ichida ma’lumotlarni ikki marta jо‘natadi. DDR2  DDR2 (Double Data Rate 2) – DDRning yangilangan va kuchaytirilgan turi. DDR2 xotirasi 2003 yilda yaratilib, unga mos chipsetlar 2004 yilning о‘rtalarida yaratilgan. DDR2 ning DDR dan farqi – mexanizmning mukammalashtirilgani hisobiga birmuncha katta takt chastotasida ishlay olish imkoniyatidir. DDR2 DDRdan tashqi kо‘rinish jihatidan katta farq qiladi, u 184 bо‘linmachalardan (DDRda shuncha) 240ga oshirilgan (DDR2 da). DDR3  DDR2 xotira moduli kabi, DDR3 ham 240-lik bо‘linmachalardan tashkil topgan, ammo elektr toki tomondan mos emas. Shuning uchun keskin farq qiladi: Kompyuterni global tarmoqqa ulash uchun unga maxsus qurilma — modem (modulyator-demodulyator) о‘rnatilishi shart. Modem telefon tarmog‘i orqali Internet provayderiga ulanib, Internet kabi global tarmoqda ishlash imkonini yaratadi. Modemlarning quyidagi asosiy turlari mavjud: Kompyuterda tayyorlangan rasmlar va matnlar (hikoya, referat va boshqalar)ni «printer» deb ataluvchi qurilma yordamida qog‘ozga chop etish mumkin. О‘z navbatida printerlar bosma (matritsa-о‘yma qolipli) purkovchi va lazerli turlarga bо‘linadi. Shuningdek, sо‘nggi vaqtlarda printerlarning yangi avlodi — 3D printer rivojlanmoqda. 2 – rasm.Tizimli plataga ulanadigan tashqi uskunalar. 2–rasmda tizimli plataga ulanadigan tashqi uskunalar ko’rsatilgan edi. Shuni ta’kidlash lozimki, ta’minot blokidan tashqari, chetda (periferiyada) joylashgan bu uskunalardan istalgani yo’q bo’lganda ham kompyuter ishlayveradi. Tizimli plataning o’zida esa har doim ularsiz kompyuterhatto yoqilmaydigan bir nechta qism (3-rasm) o’rnatiladi. 3-rasm. Tizimli plataga o’rnatiladigan unsurlar (elementlar). Ularning eng muhimlari bu protsessor va tezkor xotiradir. Bundan tashqari, katta tezlikda ishlaydigan protsessorlar uchun majburiy vositalar (atributlar) to’plamiga protsessor korpusining darajasini xavfsiz kattalikkacha tushirish uchun zarur bo’lgan ventilyatorli sovutuvchi radiator kiradi. Protsessor (4-rasm) kompyuterning yuragidir u hamma hisoblarni bajaradi va tashqi uskunalarni boshqaradi. Kompyuterning quvvati uning unumdorligiga bog’liqdir. Konstruksiya jihatidan protsessor markazida metall plastikasi joylashgan keramik (sopol) plastina ko’rinishida ishlangan. Tizimli plata bilan ulanish uchun protsessor past tomonda tilla suvi yugurtirilgan chiqishlar - oyoqchalar bilan ta’minlangan. Ularnig soni esa bir necha yuzta bo’lishi mumkin. 4-rasm. Intel Pentum-4 protsessori. Tizimli platada protsessorni o’rnatish uchun soket deb ataluvchi ajratish joyi mo’ljallangan. Shuningdek, korpuslari kartrij ko’rinishida ishlangan protsessorlar ham mavjud, bunday protsessorlar uchun slot deb ataluvchi ajratish joyi o’rnatiladi. Protsеssor kompyutеrning markaziy qurilmasidir. Uning tarkibiga kompyutеr ishini muvofiqlashtirib turuvchi boshqaruv qurilmasi, ma’lumotlar ustida amallar bajaruvchi arifmеtik-logik qurilma, hamda ma’lumotlar va ular ustida bajarilgan amallar natijalarini vaqtinchalik protsеssorda saqlab turuvchi rеgistrlar kiradi. Shaxsiy kompyutеr protsеssori vazifasini bajarib turuvchi mikrosxеma “mikroprotsеssor” dеb nomlanadi. Mikroprotsеssor tavsiflaridan biri kompyutеrning tеzkor amal bajarishini bilvosita aks ettiruvchi takt chastotasidir. Solishtirish uchun eslatma bеramiz: IBM – 286 shaxsiy kompyutеrida o’rnatilgan mikroprotsеssorning takt chastotasi 8 Mgts ni tashkil qilgan, turbo tartibida 12 Mgts gacha еtib borar edi. Zamonaviy mikroprotsеssorining takt chastotasi esa 3 Ggts dan ham yuqori bo’lishi mumkin. Mikroprotsеssorning yana bir tavsifi kompyutеrning umumiy unumdorligi va hisob – kitoblarning aniqligiga ta’sir etuvchi razryad darajasidir. Razryad darajasi mashina so’zi uzunligi bilan bеlgilanadi. Mashina so’zi – bu bitlarning aniq, tartiblangan kеtma – kеtligidir, kompyutеr uni yahlit ma’lumot sifatida qabul qiladi. Mashina so’zi baytga karrali bo’lib, shaxsiy kompyutеrning turiga qarab turli uzunlikda bo’lishi mumkin (16 yoki 32 bit). Ancha yuqori chastotalarda ishlovchi zamonaviy protsessorlar haddan tashqari qattiq qizib ketadi. Ammo protsessorlar ham mansub bo’lgan yarim o’tkazgichli mikrosxemalar 80-100 darajadan ortiq haroratga chidolmaydi. Ozgina qizib ketsa ham, ular yo o’chib qoladi, yoki ishdan chiqadi. Protsessorning korpusini sovutish uchun katta miqdorli qovurg’alarga ega bo’lgan alyuminiy yoki misdan yasalgan og’ir radiatorlardan foydalaniladi (5-rasm). Ularni ventilyator havo bilan puflab turadi. Ventilyator uchun "kuler" (inglizcha, "cooler" - muzlatgich, issiqlikni oluvchi) atamasi ommaviydir. Bir qator tizimli platalar u chiqarayotgan va ko’tarilayotgan shovqinni kamaytirish uchun ventilyatorning aylanish tezligini tartibga solib tura oladi. 5-rasm. Protsessorni sovutish uchun kulerli radiator: a) to’g’ri burchakli; b) Silindr shaklli TV – tuner:bu qurilma o’rnatilgandan keyin kompyuter orqali television ko’rsatuvlarni tomosha ilish imkoni tug’iladi. Bu qurilma ham tizimli blok ichiga joylashtiriladi. 6-rasm. TV – tuner Kompyuterning hamma qismlarini quvvat bilan ta’minlovchi ta’minot (iste’mol) bloki an’ana bo’yicha chetda (periferiyada)gi uskuna hisoblanmaydi. Ammo shuni bilish lozimki, zamonaviy ta’minot bloki shunchaki zarur kuchlanishni ishlab chiqarish bilan kifoyalanmaydi, balki u kompyuterning yoki tashqi uskunalarning buyruqlariga ko’ra ish rejimini ham o’zgartirishi mumkin. 7-rasm.Tok ta’minot (iste’mol) bloki Download 1.07 Mb.

Download 1.07 Mb.