g=
I
(9.1)
bu erda
- elektrokimyoviy ekvivalent, g/kl;
I - tok, A;
- tokning oqib o„tish vaqti, s.
Elektrokimyoviy ekvivalent
- elektrolitdan bir kulon elektr zaryadi oqib
o„tganda ajralib chiqqan modda miqdori. Son ji‟atdan bu miqdor modda kimyoviy
elementining Faradey soniga nisbatiga teng. O„z o„rnida esa Faradey soni (F
f
) bir
gramm-ekvivalent modda ajralib chiqish uchun talab qilingan elektr zaryadi
miqdoriga teng [F
f
= 96485 Kl/(g.ekv)].
Quyida elektr maydon ta‟sirida elektrolitlardagi
ionlarning harakatlanishini
ko„rib chiqamiz.
Maydon ta‟sirida elektrolitlarda harakatlanayotgan ion, suyuqlik
molekulalari tomonidan ko„rsatilayotgan qarshilik ostida bo„ladi (doimiy
tormozlanishda bo„ladi). Buning oqibatida ionlar
elektr maydoni tomonidan
olingan energiyasini molekulalarga berib, ularning tartibsiz harakatini kuchaytiradi
va natijada elektrolitlarning qizib borishiga sabab bo„ladi.
Ionlarning o„ziga xos “erkin harakatlanishi masofasi” belgilab
qo„yilmaganligi sababli, ular harakat qilayotgan muhit ionlarga doimiy qarshilik
ko„rsatib turadi. Ionlarga ta‟sir qilayotgan qarshilik tartibli
harakat tezligining
birinchi darajasiga proporsional bo„ladi.
F
T
=kv
(9.2)
bu erda k - ishqalanish koeffitsienti.
Elektronlarning harakati yo„nalishida elektronlarga elektr kuchi Fe ta‟sir
ko„rsatadi:
F
E
=eE
(9.3 )
bu erda e - ion zaryadi.
Agar harakatlanishning boshlanishida ion tezligi kichik qiymatga ega
bo„lsa, tezlik Fe kuchi ta‟sirida ortib boradi.
Tartibli harakatning o„rtacha tezligi quyidagidan kelib chiqib aniqlanadi, Ft
= Fe, yoki eE =kv, bundan
v
eE
k
E
( 9.4 )
bu erda:
=e/k- ionning harakatlanuvchanligi.
Elektrolitdan o„tayotgan tok zichligi:
j=env=en
E
( 9.5 )
Musbat va manfiy ionlar tok zichligi hisobga olinsa:
j=e(n
+
+
+n
-
-
)E
( 9.6 )
bu erda n
+
,
+
,n
-
,
-
- mos ravishda musbat va manfiy ionlar konsentratsiyasi
va harakatlanuvchanligi.
Elektrolitlarda tok zichligi j elektr maydoni kuchlanganligiga proporsional
bo„lgani sababli, barcha bog„lanishlar Om qonuniga bo„ysunadi.
Elektrolit o„tkazuvchanligi σ=e(n
+
+
+n
-
-
)
ionlar
konsentratsiyasi
va
harakatlanuvchanligi ortishi bilan ortib boradi va ushbu holatni ionlar
harakatlanuvchanligining ortishi va dissotsiatsiya darajasining o„sishi bilan
izohlash mumkin.
