Anodda metallning metall holatidan (Me
o
) ion holatiga o„tishi
metalldan
elektronlarning ajralishi Me
0
-
ne
Me
n+
(parchalanishi) hisobiga amalga oshadi,
bu erda n - birlamchi zaryadlar soni. Katodda ion elektronlarni o„ziga o„zlashtirib,
metall xolatiga o„tadi Me
n+
+ne
Me
o
(katodni qoplash).
Elektroliz vannasidagi kuchlanish
U=U
1
+U
a
+U
k
+
I
l
(9.8)
bu erda :
U
1
- moddaning elektrokimyoviy parchalanish kuchlanishi.
U
a
, U
k
- mos ravishda potensialning anod va katodda tushishi.
I
- vannadagi tok kuchi;
l - elektrodlar o„rtasidagi masofa;
- elektrolit o„tkazuvchanligi;
Elektroliz vannasidan ajralayotgan quvvat:
P
I U
U
U
I
l
a
k
(
)
1
(9.9)
Elektroliz davomida olingan modda miqdorining (q
1
) Faradey qonuniga
ko„ra nazariy ji‟atdan olinishi mumkin bo„lgan modda miqdoriga (q
2
)
nisbati A
i
tokka ko‘ra modda ( olish) chiqishi (%) deb ataladi:
A
q
q
i
1
2
100
(9.10)
Elektroliz
jarayonining effektivligi, shuningdek
energiyaga ko‘ra modda
chiqishi Ae bilan ham baholanadi:
A
A
U
i
100
(9.11)
bu erda:
- moddaning elektrokimyoviy ekvivalenti.
SHunday qilib, energiyaga ko„ra
metall chiqishi deb, sarf bo„lgan 1 Dj
energiya miqdoriga nisbatan grammlarda olingan (g/Dj) metall miqdoriga aytiladi.
Elektroliz intensivligini aniqlovchi yana bir xarakterli kattalik,
bu tokning
elektrodli zichligi (A/m
2
) „isoblanadi.
j=I/S
(9.12)
S-elektrodning elektrolitga botirilgan qismi yuzasi (m
2
).
Elektrod atrofida ikki qavat elektr qatlami hosil bo„lishi ionlarning
elektrodlarga yaqinlashishiga va elektroddan ionlarning
chiqishiga qarshilik
ko„rsatadi. Bu qatlamni bartaraf etish uchun elektrolitlarni sirkulyasiya qilish,
elektroliz vannasini impulpsli manba kuchlanishiga
ulash va shuningdek,
elektrodlar vibratsiyasini amalga oshirish kabi tadbirlar qo„llaniladi.
Elektroliz qurilmalarini doimiy tok manbasiga ulashda o„zgarmas tok
generatorlari yoki sanoat chastotasidagi o„zgaruvchan tokni o„zgarmas tokka
aylantiruvchi to„g„rilagich agregatlardan foydalaniladi. Amalda, f.i.k. ti 97 - 99 %
bo„lgan kremniyli to„g„rilagich agregatlardan foydalanish keng tarqalgan.
