462
tizimning har bir obyektini,
elementini identifikatsiyalash, masalan,
foydalanuvchilarni;
identifikatsiya bo‘yicha obyektni yoki subyektni haqiqiy, asl
ekanligani aniqlash;
vakolatlarni tekshirish, ya’ni tanlangan ish tartibi bo‘yicha (reglament)
hafta kunini,
kunlik soatni, talab qilinadigan zaxiralarni qo‘llash mumkinligini
tekshirish;
qabul qilingan reglament bo‘yicha ishlash
sharoitlarini yaratish va
ishlashga ruxsat berish;
himoyalangan zaxiralarga qilingan murojaatlarni qayd qilish;
ruxsatsiz harakatlarga javob berish, masalan,
signal berish, o‘chirib
qo‘yish, so‘rovnomani bajarishdan voz kechish va boshqalar.
Niqoblash — ma’lumotlarni o‘qib olishni qiyinlashtirish maqsadida ularni
kriptografiya orqali kodlash.
Тartiblash — ma’lumotlar bilan ishlashda
shunday shart-sharoitlar
yaratiladiki, ruxsatsiz tizimga kirib olish ehtimoli kamaytiriladi.
Majburlash — qabul qilingan qoidalarga asosan ma’lumotlarni qayta
ishlash, aks holda foydalanuvchilar moddiy, ma’muriy va jinoiy jazolanadilar.
Undamoq — axloqiy va odobiy qoidalarga
binoan qabul qilingan
tartiblarni bajarishga yo‘naltirilgan.
Yuqorida keltirilgan usullarni amalga oshirishda quyidagicha tasniflangan
vositalar tadbiq etiladi.
Rasmiy vositalar — shaxslar ishtirokisiz axborotlarni himoyalash
funksiyalarini bajaradigan vositalardir. Тarkibi:
-
texnikaviy vositalar sifatida elektr, elektromexanik va elektron
qurilmalar tushuniladi.
Тexnikaviy vositalar o‘z navbatida, fizikaviy va apparatli bo‘lishi mumkin.