|
A. A. Akayev, A. T. Kenjabayev, yo. S. Ilxamova, M. Yu. Jumaniyazova iqtisodiyotda axborot komplekslariBog'liq Иктисодиётда ахборот комплекслари ва технологиялари дарслик Statistika(Oraliq) (1), Налоговый кодекс Республики Узбекистан, xkzbvdehbohboi, Blender 2.92.0, menejment, Toksanbayeva Albina sug\'urta mustaqil ishi, 3-TEZIS, 2-mavzu, psihologiya-i-alhimiya, Reading log 1 (1), Tarixiy xotirasiz kelajak yo\'q, Волейболни вужудга келиши ХАМДА ўйин қоидалари, ИШЧИ КУЧИ БОЗОРИ ВА БАНДЛИК, O\'ZBEKISTON VA JAHON HAMJAMIYATI, Doc2Operatsion tizim (OT) – bu kompyuter texnikasi zaxiralarini boshqarish,
amaliy dasturlarni chiqarish va ularning tashqi qurilmalar, boshqa dasturlar bilan
o’zaro aloqasini amalga oshiruvchi, foydalanuvchining komputer bilan muloqatini
ta’minlovchi dasturiy vocitalar yig’indisidir.
Kompyuter texnikasining istalgan komponentlari va ularga beriladigan
imkoniyatlar: markaziy prossesor, tezkor yoki tashqi xotira, tashqi qurilmalar,
dasturlar va boshqalar zaxira bolib xizmat qiladi.
Operatsion tizim foydalanuvchiga hisoblash tizimi bilan qulay muloqat
qilish usulini (interfeys) taqdim etadi. Interfeys bunda dasturiy va foydalaniladigan
bo’lishi mumkin.
O’z navbatida foydalanuvchi interfeys buyruqli yoki ob’ektli-yo’naltirilgan
bo’lishi mumkin. Buyruqli interfeys komputer zahiralarini boshqarish bo’yicha
harakatlarni bajarishda foydalanuvchi tomonidan buyruqlarni klaviaturadan
kiritishni ko’zda tutadi. Ob’ektli-yo’naltirilgan interfeys – fayllar, kataloglar,
diskovodlar, dasturlar, hujjatlar va boshqalarni taqdim etuvchi ob’ektlar ustidan
operasiyalarni amalga oshirish vositasida hisoblash tizimlari zahiralarini
boshqarishdir.
Har bir komputer albatta operatsion tizim turkumiga ega bo’ladi, ularning
har biri uchun amaliy dasturlarning o’z tukkumi yaratiladi.
Hozirgi paytda turli operatsion tizimlar mavjudj. Masalan: UNIX, LINUX,
MS DOS, OS/2, WARP, WINDOWS, Macintoch,
Android, Kai OS, Lineage OS,
Fire OS, Flyme OS, iOS, Windows 10 Mobile, Sailfish OS, Tizen, Remix OS
va
boshqalar. Dasturlar odatda magnit yuritgichlarga joylashgan bo’ladi. Ammo
operatsion tizimlar va u bilan bog’liq dasturlar ancha katta hajimga ega bo’lgani
uchun keyingi paytlarda lazer disklariga yozilmoqda.
Ba’zi bir tizimli dasturlar, masalan, kiritish-chiqarishning asosiy tizim
dasturlari (ular BIOS) to’g’ridan to’g’ri komputerning doimiy xotirasida saqlovchi
qurilmasiga yozilgan bo’ladi.
44
Operatsion tizimlardan quyidagi xususiyatlarga ega bo’lishi talab qilinadi:
1. Ishonchlilik. OT o’zi ishlayotgan qurilmalar bilan birga ishonchli bo’lishi
kerak. OT foydalanuvchi aybi bilan vuyudga kelgan xatoni aniqlash, uni tahlil
qilish va tiklash holatida bo’lishi kerak. OT foydalanuvchini o’zi tomonidan
qilingan zatodan himoyalashi hech bo’lmaganda dasturiy muhitga keltiriladigan
zararni minimumga olib kelishi kerak.
|
| |
