70
2-BOB. AXBOROT KOMPLEKSLARIDA TARMOQ AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI
2.1. Axborot komplekslarida ma’lumotlar bazasini (MB) tashkil etish va
boshqarish
Hozirgi kunda inson faoliyatida ma’lumotlar bazasi (MB) kerakli
axborotlarni saqlash va undan oqilona foydalanishda juda muhim o’rin tutmoqda.
Chunki, jamiyat taraqqiyotining qaysi jabhasiga nazar solmaylik o‘zimizga kerakli
ma’lumotlarni olish uchun, albatta, MBga murojaat qilishga majbur bo‘lamiz.
Demak, MBni tashkil qilish axborot almashuv texnologiyasining
eng dolzarb hal
qilinadigan muammolaridan biriga aylanib borayotgani davr taqozasidir.
raqamli va axborot kommunikatsion texnologiyalarning rivojlanishi va axborot
oqimlarining
tobora ortib borishi, ma’lumotlarning tez o‘zgarishi kabi holatlar
insoniyatni bu ma’lumotlarni o‘z vaqtida qayta
ishlash choralarining yangi
usullarini qidirib topishga undamoqda. Ma’lumotlarni saqlash, uzatish va qayta
ishlash
uchun MBni yaratish, so‘ngra undan keng foydalanish bugungi kunda
dolzarb bo‘lib qolmokda. Moliya,
ishlab chiqarish, savdo-sotiq va boshqa
korxonalar ishlarini ma’lumotlar bazasisiz tasavvur qilib bo‘lmaydi.
Ma’lumki, MB tushunchasi
fanga kirib kelgunga qadar, ma’lumotlardan turli
ko‘rinishda foydalanish juda qiyin edi. Dastur tuzuvchilar ma’lumotlarini shunday
tashkil
qilar edilarki, u faqat qaralayotgan masala uchungina o‘rinli bo‘lardi. Har
bir yangi masalani hal qilishda ma’lumotlar qaytadan tashkil qilinar va bu hol
yaratilgan dasturlardan foydalanishni qiyinlashtirar edi.
Har qanday tizimining maqsadi real muhit ob’ektlari haqidagi ma’lumotlarga
ishlov berishdan iborat. Keng ma’noda ko’p olimlar ma’lumotlar
bazasi - bu
qandaydir bir predmet sohasidagi real muhitning aniq ob’ektlari haqidagi
ma’lumotlar to‘plamidir. Predmet sohasi deganda avtomatlashtirilgan boshqarishni
tashkil qilish uchun o‘rganilayotgan real muhitning ma’lum bir qismi tushiniladi.
Masalan, korxona, zavod, ilmiy tekshirish instituti, oliy o‘quv yurti va boshqalar.
