Abiotik omillar va organizmlarning ekologik moslashishi

O’simliklarning kunning uzun yoki qisqaligiga munosabati fotoperiodizm deyiladi. Bu 1920-yilda V.Gardner va Apland tomonidan kashf qilingan. Ularning kuzatishi bo’yicha, tamaki o’simligi issiqxonada bahorda gullagan, lekin dalada gullamagan. Bunga sabab, kunning uzunligidir. Kunni uzunligi sun’iy qisqartirilganda tamaki o’simligi gullagan.

• O’simliklarning kunning uzun yoki qisqaligiga munosabati fotoperiodizm deyiladi. Bu 1920-yilda V.Gardner va Apland tomonidan kashf qilingan. Ularning kuzatishi bo’yicha, tamaki o’simligi issiqxonada bahorda gullagan, lekin dalada gullamagan. Bunga sabab, kunning uzunligidir. Kunni uzunligi sun’iy qisqartirilganda tamaki o’simligi gullagan.
• Kuzatishlar shuni ko’rsatadiki o’simliklar ma’lum darajada yorug’lik va qorong’ulik fazalarini o’tgandan keyin, gullash va urug’ tugishga kirishadi.

Fotoperiodik reaktsiya turlariga qarab, o’simliklar quyidagi guruhlarga bo’linadi:

• Fotoperiodik reaktsiya turlariga qarab, o’simliklar quyidagi guruhlarga bo’linadi:
• 1. qisqa kun o’simliklari. Bu o’simliklarning gullash fazasiga o’tishi uchun sutkada, 12 soat yoki undan kamroq yorug’lik vaqti kerak (kanop, tamaki va boshqalar).
• 2. Uzun kun o’simliklari. Bularning gullash fazasiga o’tishi uchun bir sutkada, 12 soatdan ko’p yorug’lik kerak (kartoshka, bug’doy, ismaloq va boshqalar).
• 3. Fotoperiodik reaktsiyasi bo’yicha neytral o’simliklar. Bu o’simliklarning gullash fazasiga o’tishidan farq qilmaydi. Bu gruppaga tomat, qoqi o’ti kabi o’simliklar kiradi.

2. O’simliklarning haroratga nisbatan ekologik guruhlari. Organizmlarni issiqlik yoki sovuqlikka chidab, tanaga zarar keltirmasdan o’z holatlarini ushlab turishiga haroratga chidamlilik deyiladi. O’simliklarning haroratga chidamliligi, ularning protoplazmasidan ekstremal holatlarga chidash xususiyatlari ularning tolerantligi deb ifodalangan.

• 2. O’simliklarning haroratga nisbatan ekologik guruhlari. Organizmlarni issiqlik yoki sovuqlikka chidab, tanaga zarar keltirmasdan o’z holatlarini ushlab turishiga haroratga chidamlilik deyiladi. O’simliklarning haroratga chidamliligi, ularning protoplazmasidan ekstremal holatlarga chidash xususiyatlari ularning tolerantligi deb ifodalangan.
• Haroratga nisbatan o’simliklarning tubandagi guruhlari farqlanadi:
• Termofil- issiqni sezuvchi megeterm o’simliklar, bu guruhga yuqori haroratli issiq buloqlarda bekteriyalar, suvo’tlar- Phormidium biiahens, Oscillatoria filfformis kabi ko’k- yashil suvo’tlar 85°S ayrim bakteriyalar 95,5°S da uchragan, ulardan tashqari tropik va subropik zonaning quruq, quyoshli yerlariga moslashgan o’t o’simliklar, butalar, daraxtlar, madaniy o’simliklar kiradi.