Absamiyev diyorbek

. Biroq elektronlarning harakatlanish sharoitlari metallar va Ya.da turlicha boʻladi. Ya. quyidagi asosiy xususiyatlarga ega: Ya.ning elektr oʻtkazuvchanligi temperatura koʻtarilishi bilan ortib boradi (mas, temperatura 1 K ga ortganda Ya.ning solishtirma oʻtkazuvchanligi 16—17 marta ortadi); Ya.ning elektr oʻtkazuvchanligida atom bilan sust (V guruh elementi qoʻshilganda) bogʻlangan elektronlardan tashqari atom bilan kuchliroq bogʻlangan elektronlar ham ishtirok etadi (baʼzi hollarda bogʻlangan elektronlar asosiy rol oʻynaydi); sof Ya.ga oz miqdorda qoʻshilma kiritib, uning oʻtkazuvchanligini keskin oʻzgartirish mumkin (mas, 0,01% qoʻshilma kiritilganda Ya. ning oʻtkazuvchanligi 10000 marta ortib ketadi). Misol uchun yarim oʻtkazgichning tipik vakili boʻlgan germaniyni qaraylik. Uning tartib nomeri 32 va toʻrtta elektron qobigʻi mavjud:

• . Biroq elektronlarning harakatlanish sharoitlari metallar va Ya.da turlicha boʻladi. Ya. quyidagi asosiy xususiyatlarga ega: Ya.ning elektr oʻtkazuvchanligi temperatura koʻtarilishi bilan ortib boradi (mas, temperatura 1 K ga ortganda Ya.ning solishtirma oʻtkazuvchanligi 16—17 marta ortadi); Ya.ning elektr oʻtkazuvchanligida atom bilan sust (V guruh elementi qoʻshilganda) bogʻlangan elektronlardan tashqari atom bilan kuchliroq bogʻlangan elektronlar ham ishtirok etadi (baʼzi hollarda bogʻlangan elektronlar asosiy rol oʻynaydi); sof Ya.ga oz miqdorda qoʻshilma kiritib, uning oʻtkazuvchanligini keskin oʻzgartirish mumkin (mas, 0,01% qoʻshilma kiritilganda Ya. ning oʻtkazuvchanligi 10000 marta ortib ketadi). Misol uchun yarim oʻtkazgichning tipik vakili boʻlgan germaniyni qaraylik. Uning tartib nomeri 32 va toʻrtta elektron qobigʻi mavjud:

2. Yarimo'tkazgichlar oilasi, shu jumladan laboratoriyalarda sintez qilingan materiallar eng ko'p qirrali materiallardan biridir. Ushbu sinf sanoatda keng qo'llaniladi. Yarimo'tkazgichlarning ajralib turadigan xususiyatlaridan biri shundaki, ular past haroratlarda o'zlarini dielektriklar kabi, yuqori haroratlarda esa o'tkazgichlar kabi tutadilar.

• 2. Yarimo'tkazgichlar oilasi, shu jumladan laboratoriyalarda sintez qilingan materiallar eng ko'p qirrali materiallardan biridir. Ushbu sinf sanoatda keng qo'llaniladi. Yarimo'tkazgichlarning ajralib turadigan xususiyatlaridan biri shundaki, ular past haroratlarda o'zlarini dielektriklar kabi, yuqori haroratlarda esa o'tkazgichlar kabi tutadilar.
• Davriy jadvalda 25 ta kimyoviy element metall emas, shundan 13 ta element yarim o'tkazgich xususiyatiga ega. Yarimo'tkazgichlarning boshqa elementlardan asosiy farqi shundaki, harorat oshishi bilan ularning elektr o'tkazuvchanligi sezilarli darajada oshadi.