Nomi
Soni
CIPA sertifikatini qo’lga kiritganlar (2014 yil 1 yanvar oyi holatiga)
51
CAP sertifikatini qo’lga kiritganlar (2014 yil 1 yanvar oyi holatiga)
1681
378
O’zbekiston Respublikasida faoliyat yuritayotgan xo’jalik yurituvchi
sub’ektlarda ichki audit qonun va me’yoriy hujjatlarga asosan tashkil qilinadi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Qimmatli qog’ozlar bozorini
yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi 2006 yil 27 sentyabrdagi PQ-
475-son qaroriga, hamda O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining
“Ustav fondida davlat ulushi bo’lgan korxonalarning samarali boshqarilishini va
davlat mulkining zarur darajada hisobga olinishini ta’minlash chora-tadbirlari
to’g’risida»gi 2006 yil 16 oktyabrdagi 215-son qaroriga muvofiq aktivlarining
balans qiymati 1 mlrd. so’mdan ortiq bo’lgan korxonalarda ichki auditni tashkil
etishga qo’yiladigan yagona talablarni hamda uning ishini tashkil etishning
metodologik asoslarini belgilash maqsadida «Korxonalardagi ichki audit xizmati
to’g’risida Nizom» qabul qilindi. Hozirgi kunda ushbu Nizom xo’jalik yurituvchi
sub’ektlarda ichki auditni tashkil qilish tartibi ko’rsatilgan me’yoriy hujjat
hisoblanadi.
Bizga ma’lumki, ichki audit korxonaning Kuzatuvchi kengashining qarori
bilan korxonaning ichki auditi bo’limi tomonidan amalga oshiriladi. Ichki audit
xizmati - mazkur Nizom talablari hisobga olingan holda korxona Kuzatuvchi
kengashining qarori bilan tashkil etiladigan korxonaning ichki auditni amalga
oshiradigan tarkibiy bo’linmasi. Demak, ichki audit xo’jalik yurituvchi
sub’ektning Kuzatuvchi kengashi tomonidan tashkil qilingan tarkibiy bo’linma
tomonidan amalga oshiriladi.
Ichki auditni amalga oshirishda ichki audit xizmati quyidagi huquqlarga ega:
ichki auditni amalga oshirish davomida paydo bo’ladigan masalalar bo’yicha
xo’jalik yurituvchi sub’ektning (rahbarning buyruqlari, farmoyishlari,
boshqaruv organlari qarorlari, hisob-kitoblar, zarur hujjatlarning tasdiqlangan
nusxalari va boshqa hujjatlarni), xo’jalik yurituvchi sub’ekt mansabdor va
ma’sul shaxslaridan og’zaki va yozma tushuntirishlar olish;
ichki auditni o’tkazishga ko’maklashish uchun xo’jalik yurituvchi sub’ektning
tegishli mutaxassislarini jalb etish.
Ichki auditni amalga oshirishda ichki audit xizmati quyidagilarga majbur:
379
ichki auditni amalga oshirishda qonun va boshqa me’yoriy hujjatlarga rioya
qilish;
belgilangan talablarda hisobotlar tuzish;
moliya va statistika ko’rsatkichlarining ishochliligini tekshirish;
ichki auditni amalga oshirishda olingan axborotlarning maxfiyligiga rioya
qilish;
xo’jalik yurituvchi sub’ektga uning mansabdor shaxslari va boshqa xodimlari
tomonidan zarar etkazilganidan dalolat beruvchi holatlar aniqlangan taqdirda bu
haqda darhol xo’jalik yurituvchi sub’ektning kuzatuvchi kengashiga xabar
berish va auditorlik hisobotida tegishli yozuvni qayd etish;
aktivlarni xatlovdan o’tkazishda va qonunda belgilangan tartibda uning o’z
vaqtida amalga oshirilishini nazorat qilishda ishtirok etish.
Ichki audit xizmati qonun hujjatlariga va xo’jalik yurituvchi sub’ektning ta’sis
hujjatlariga muvofiq boshqa majburiyatlarga ham ega bo’lishi mumkin.
Xo’jalik yurituvchi subektlarda ichki auditni tashkil qilishda ichki audit
xizmati xodimlari quyidagi talablardan biriga javob berishi kerak:
auditorning malaka sertifikatiga;
O’zbekistn Respublikasi Oliy ta’lim muassasalarida, yoxud O’zbekiston
Respublikasi qonun hujjatlariga muvofiq O’zbekiston Respublikasidagi
ta’limga tengligi e’tirof etilgan xorijiy davlat muassasasida olingan oliy
ma’lumotga, oxirgi o’n yilning kamida ikki yilida buxgalteriya hisobi, audit,
moliya yoki soliq nazorati sohasida amaliy ish stajiga (shu jumladan,
o’rindoshlik bo’yicha) ega bo’lish.
«Korxonalardagi ichki audit xizmati to’g’risida Nizom»ga muvofiq ichki
audit xizmati xodimlari soni ichki audit maqsadlariga samarali erishish va uning
vazifalarini hal etish uchun etarli bo’lishi kerak.
Ichki audit xizmatiga tegishli auditor sertifikatiga ega bo’lgan uning rahbari
boshchilik qiladi.
380
Har yili ichki audit xizmati rahbari ichki audit xizmati xarajatlarining yillik
smetasini tuzadi va uni tasdiqlash uchun xo’jalik yurituvchi sub’ektning
kuzatuvchi kengashiga taqdim etadi.
Ichki audit xizmati xodimlarining kasb darajasi tegishli litsenziyaga ega
bo’lgan ta’lim muassasalarida muntazamlilik asosida ularning malakasini oshirish
vositasida saqlanishi kerak.
Ichki audit xizmati xodimlari xo’jalik yurituvchi sub’ekt kuzatuvchi kengashi
tomonidan har yili attestatsiyadan o’tkazilishi kerak.
O’zbekiston Respublikasida auditorlik faoliyatini xalqaro darajada
rivojlantirish maqsadida ko’pgina me’yoriy-huquqiy hujjatlar qabul qilindi. Bular
jumlasiga O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007 yil 4 apreldagi
”Auditorlik tashkilotlari faoliyatini yanada takomillashtirish hamda ular
ko’rsatayotgan xizmatlar sifati uchun javobgarlikni oshirish to’g’risida”gi PQ–
615-sonli Qarori, “Auditorlik tashkilotlarining moliyaviy barqarorligini oshirish
yuzasidan qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi PQ–907-sonli Qarori, “2011-
2015 yillarda respublika moliya-bank tizimini yanada isloh qilish va barqarorligini
oshirish hamda yuqori xalqaro reyting ko’rsatkichlariga erishishning ustuvor
yo’nalishlari to’g’risida”gi Qarori. 26.11.2010., PQ-1438-son, shuningdek
O’zbekiston Respublikasi moliya vazirining 2012 yil 2 apreldagi 90-sonli buyrug’i
bilan tasdiqlangan «Ichki audit xizmati xodimlarini sertifikatlash tartibi
to’g’risidagi nizom» (O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2012
yil 12 mayda ro’yxatdan o’tkazildi, ro’yxat raqami 2361) va boshqalar. Ushbu
hujjatlarning qabul qilinishi O’zbekiston Respublikasida auditorlik faoliyatini
yanada rivojlantirishga xizmat qilmoqda.
| 