O’zbekiston Respublikasi Axborot Texnologiyalari va
Кommunikatsiyalarini Rivojlantirish Vazirligi
Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti.
Guruh:
052-21
Bajardi:
Mexmonov Abbos
Tekshirdi:
Narmanov O
Toshkent 2024
Mavzu:
Statistik axborotlarni qayta ishlashda va prognoz
masalalarida dinamik dasturlash usullari
Reja:
I.
Kirish
Umumiy ma’lumotlar
II.
Asosiy qism
Algoritm
Blok-sxema
Dastur qismi
Dastur natijasi
III.
Xulosa
Umumiy ma’lumotlar
"Statistika (lotincha: status —"vaziyat") maʼlumot yigʻish, tartiblash,
tahlillash, sharhlash va koʻrsatishga bagʻishlangan matematika
sohasidir. Bunga statistik tadqiqot va tajriba rejalashtirish ham kiradi.
Umumiy ma'lumotlar "Statistika (lotincha: status —"vaziyat") maʼlumot
yigʻish, tartiblash, tahlillash, sharhlash va koʻrsatishga bagʻishlangan
matematika sohasidir. Bunga statistik tadqiqot va tajriba rejalashtirish
ham kiradi. Statistika (lot. ctatus —boylik, davlat) —1) turli hodisalar va
jarayonlarni miqdoriy hisoblash, maʼlumotlarni qayta ishlash va tahlil
qilish yoʻli bilan ijtimoiy hayotning umumiy qonuniyatlarini
oʻrganadigan ijtimoiy fanlar tarmogʻi. Tor maʼnoda Statistika bironbir
hodisa yoki jarayon toʻgʻrisidagi jamlanma maʼlumotlar (koʻrsatkichlar)
majmui (toʻplami)ni bildiradi. Statistik murakkab va sertarmoq fanlar
majmuidan iborat boʻlib, ijtimoiy hayotning xilmaxil hodisalarini
oʻrganadi va tahlil etadi. Statistikaning asosiy boʻlimlari: Statistikaning
umumiy nazariyasi —miqdoriy taxlilning umumiy tamoyillari va
usullarini oʻrganadi; iqtisodiy Statistika —xalq xoʻjaligi koʻrsatkichlari
tizimini, uning tarkibini, nisbatlarini, sektorlararo, tarmoqlararo aloqalar
va boshqalarni oʻrganadi (qarang Iktisodiy statistika); iqtisodiyot
tarmoqlari Statistikasi —sanoat, qishloq xoʻjaligi., qurilish, transport,
aloqa Statistikasiga boʻlinadi; demografik Statistika, mehnat, aholi
bandligi Statistikasi; ijtimoiy Statistika —aholi turmush tarzini
tavsiflaydigan koʻrsatkichlar tizimini va ijtimoiy hayotning turli
masalalarini oʻrganadi va h.k.
Axborot uzatish uchun mo'ljallangan har qanday fizik jarayonning vaqt
bo'yicha o'zgarishi signal deb ataladi. Signallarga misol sifatida inson
nutqi (tovushi), Morze kodi, telefon simlaridagi kuchlanish, radio yoki
televideniye uzatkichlarida hosil bo'ladigan elektromagnit maydon,
optik toladagi yorug'likning o'zgarishi kabilarni keltirish mumkin.
Signal -bu moddiy ma'lumot tashuvchi. Radioelektronikada signal fizik
jixatdan elektromagnit kattaliklar orkali ifodalaniladi, masalan,
kuchlanish, tok, elektr maydon karshiligi. Signal uchun uni vakt bilan
ifodalovchi fizik kattalikning uzgarishi xarakterli. Shuning uchun
signalning tabiiy matematik modeli -bu S(t) vakt funksiyasi. S(t) ning
ulchami mos fizik kattalik ulchami bilan aniklanadi.
Odatda signal spektri deb nomlanadigan Ф(
ω
) chastota funksiyasi
ishlatiladi. Vakt spektri va funksiyasi bitta signalni ifodalaydi, bundan
kelib chikadiki, ular uzaro alokador. S(t) vakt funksiyasini anik deb
xisoblab spektr tushunchasi nima ekanligini kurib chikamiz. Signallar
bir necha ko'rsatkichlari asosida bir necha turlarga bo'linadi: uzluksiz
(analog); vaqt bo'yicha diskret; sath bo'yicha diskret; ham vaqt ham sath
bo'yicha disrket; tasodifiy va determinant. Vaqt va sath bo'yicha uzluksiz
signallar vaqt bo'yicha chegaralangan yoki chegaralanmagan bo'lib,
sathi ma'lum bir oraliqdagi qiymatlarni qabul qiladi.
Vaqt bo'yicha diskret signal uzluksiz signaldan diskret vaqt
momentlarida oniy qiymatlar olish orqali shakllantiriladi. Uzluksiz
signaldan olingan oniy qiymatlar to'plami diskret signal deb ataladi.
rasmda keltirilgan signal vaqt bo'yicha diskret va sath bo'yicha ma'lum
bir oraliqdagi har qanday qiymatlarga teng bo'lishi mumkin.
Shovqin va shovqin ta'siridagi raqamli signal
Axborot tashuvchi hamma signallar tasodifiy signallar hisoblqanday
axborot tashish (eltish) imkoniyatiga ega emas. U go'yoki hech bir
yozuvi yoki belgisi bo'lmagan oq qog'oz kabidir. Determinant signallarni
aloqa kanali orqali uzatmasdan qabullash tomonida shakllantirish
mumkin.
Analog signallarni raqamli signallarga almashtirish ko'p hollarda bir
qator afzalliklarga ega bo'lib, bular qatoriga ularni uzatish, xotirada
saqlash, ishlov berish kabi jarayonlar kiradi. Analog signallarni raqamli
signallarga almashtirish uni vaqt bo'yicha diskretlash va sath bo'yicha
kvantlash -kvantlangan sath qiymatlarini unga eng yaqin bo'lgan sath
qiymati bilan almashtirish va sath qiymatini belgilovchi raqamni
elementar signallar orqali kodlash natijasida amalga oshiriladi. Analog
signalni raqamli signalga almashtirish -analog raqam almashtirish
(ARA) qurilmasida amalga oshiriladi.
|
