Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti fizika fakulteti




Download 481.83 Kb.
bet11/11
Sana14.08.2022
Hajmi481.83 Kb.
#25213
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
fizikani oqitishda analogiya usulidan foydalanish
000081, 2 5242657705377667477, TTAT oraliq ish Baxtiyor edit 12-02-2022 18.18.18, Energiya - Vikipediya, Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni - Vikipediya, Reja Zamonaviy operatsion tizimlar (1), Reja, zakovat, Yozish va taqdimot 3-topshiriq Isroilova, Moliya va kredit, 141-145, 11-21-3-kurs Ubaydullayeva Diyora, Gomerning Ilia-WPS Office, xususiy hosilali differensial tenglamalar
2.8-pacM. Typau nomeH^uannu ukku
Myyum uerapacuda oaeKmpomap

o^umuhuhc cuhuuiu.
i-oneKmpoHHum 3KeunomeHpuan
cupmra mymum 6ypuaeu; r-oca cuhwm
6yuaru







  • I va II sohada elektronning harakat tezligini mos ravishda » va » belgilasak,
    energiyaning saqlanish qonunidan:


  • eU = "» (2.10)

  • foydalanib bu tezliklarni quyidagicha yozish mumkin.

  • » ^J2^; (2.11)

    • m

    1. » = ,; (2.12)

    • m

    1. Bu tezliklarni ikkita: qo’shqatlam tekisligiga parallel va bu tekislikka
      perpindikulyar tashkil etuvchilarga ajratish mumkin. 2.8- rasmga ko’ra: tezlik
      vektorlarining parallel tashkil etuvchisi:


    2. »1n = »2n (2.13)

    3. yoki vln = » sin i ;u2n = v2 sin r (2.14)

    4. bo’lgani uchun:


    5. » sin i = u2 sin r



      (2.15)




    1. ifodani hosil qilamiz. (2.11), (2.12), (2.14) va (2.15) ifodalardan sinish qonuni

    2. uchun quyidagi ifoda kelib chiqadi:


    3. sin i u2
      sin r »



      2eU2
      \ m


      U
      2eU N Ui


      (2.16)



    4. Bu ifoda yorug’likning sinishi uchun yozilgan (1) ifodaga aynan o’xshashdir.
      Demak, elektronning I muhitdan va II muhitgao’tgandagi harakati sinish
      kuchlanishi U1 va kuchlanish U2 ning kvadrat ildiziga proporsional ekanligi kelib
      chiqadi. (2.16) ifodani (2.8) ifoda bilan taqqoslash shuni ko’rsatadiki,


    5. elektronooptikada sindirish ko’rsatkichi vazifasini tezlashtiruvchi potensialdan
      olingan ildiz (^U ) o’ynaydi.

    6. Yuqorida aytilganlardan shunday xulosa kelib chiqadiki, elektronning
      elektromagnit maydonda harakati yorug’likning optik jihatdan bir jinsli bo’lmagan
      muhitda tarqalishi bilan aynan o’xshash. Shu asoslarga ko’ra magnit va elektron
      linzalar tayyolangan. Bu esa elektron va magnit mikroskopning asosini tashkil
      etadi. Shuningdek laboratoriyalarda eng ko’p qo’llaniladigan elektron
      ossilografning ishlash prinsipi ham zarrachaning elektr va magnit maydonidagi
      harakatiga asoslangan.


    1. XULOSA

    1. Bir jinsli va izotrop, g’ovak va elektr o’tkazuvchi hamda issiqlik tarqaluvchi
      muhitlar uchun 1) Sizish, issiqlik tarqalishi va elektr toki tarqalish oblasti
      geometrik o’xshash bo’lganda; 2) Sizish, issiqlik tarqalishi va tok kuchi masalariga
      qo’yiladigan chegaraviy shartlar aynan bir xil bo’lganda Darsining filtrasiya
      qonuniga asosan trubadagi suyuqlik oqimi, silindrsimon o’tkazgichdan oqib
      o’tgan elektr zaryadi oqimi va fransuz fizigi Furye tomonidan aniqlangan issiqlik
      o’tkazuvchanlik qonuniga asosan biror dx qalinlikdagi S kesimli devor orqali
      o’tgan issiqlik oqimi o’rtasida anologiya mavjudligi aniqlandi.


    2. “Elektr va magnetizm” kursidan o’tiladigan mavzularni o’qitishda “Mexanika”
      kursi mavzulari bilan analogiya usulida o’zaro bog’lab olib borish samarali
      natijalar berishi aniqlandi. Mantiqan o’zaro analog bo’lgan “Elektr va magnetizm”
      va “Mexanika” kurslaridagi “Markaziy elektrostatik va gravitasiya maydonlari”
      mavzular analogiya usulida o’qitish uslubiyati ko’rsatildi.


    3. “Elektr va magnetizm” kursidan ma’ruzalarni xususan “O’zgarmas tokning magnit
      maydoni” mavzusini o’tishda mavzulararo anologiyadan ya’ni avval o’tilgan
      “Muhit ichida elektrostatik, magnitostatik maydon” ma’ruzasidan keltirilgan
      tushunchalar bilan taqqoslab o’tish uslubiyati keltirildi.


    4. “Elektr va magnetizm” va optika o’rtasidagi anologiya sifatida elektronning bir
      jinsli elektr maydonda harakati yorug’likning optik jihatdan bir jinsli bo’lmagan
      o’zgaruvchan sindirish ko’rsatkichli muhitda tarqalishi bilan aynan o’xshashligi
      ko’rsatildi. Bunda Turli potensialli ikki muhit chegarasida elektronlar oqimining
      sinishi, Turli sindirish ko’rsatkichli ikki muhit chegarasida yorug’likning sinishi
      bilan bir xil ko’rinishga ega bshlar ekan.


    5. Yakun o’rnida shuni aytish mumkinki, analogiya usulida ma’ruza o’tilganda,
      birinchidan talaba ma’ruzani bayon qilinayotgan fizik hodisa yoki jarayonning
      mohiyatini tez tushunadi (ko’z oldida namoyon qila olgani uchun), ikkinchidan
      esa, vaqtdan tejaladi.


    1. Foydalanilgan adabiyotlar

    1. H.A. KapHMOB «EapKaMon aBaog - Y36ckhctoh TapaKKneTHHHHT
      noHgeBopH», T.1997


    2. A.B. nepbimKHH. «Ypma \iaiacocnapH», T. 1990.

    3. O.K. KyBaHgHKoB, A. >K. MyxiaoaeB Ponb h 3HaneHHe aHarorHH pasBHTHe h
      npenogaBaHHH $h3hkh. ¥36. OH3HnecKHH >ict


    4. Rustamov H.Sh. Fizikani o'qitish uslubiyati. SamDU, Samarqand 2006

    5. KajaiiiiiHKoB C. r. OjeKTp TomKeHT YKHTyBHH. 1979 hhj.

    6. H.B. CaBHH “HegarorHKa” T. “YKHTyBHH” 1975.

    7. P. Mubjohob, O. TypaeBa, K. XojHK6epgneB HegarorHKa, T. “YKHTyBHH”,
      2001.


    8. B. KapHMoBa HcHxojorna, T. 2002.

    9. 10. 51 P. OenHMaH, P. HenToH, M. Ceigc. OenHMaHoBCKHe jeKiimi no
      $H3HKe. Tom.5. M.: Mnp, 1966-296 c.


    10. A.H. BenHHK. TepMogHHaMHKa. H3-bo “BbimoHmaa iKoja”, Mhhck. 1968
      r,c 162-166


    11. ffl.Py3HeB, K. TypcyHMeToB, C. Hojbohob (bir>nianojonm ycyjnjan ((oiljajaiiiiiii. >K. (biriiiKa, MareMarHKa Ba nn(()op\iaTiiKa. ^4
      2003h., 17 6eT


    12. T.H. HapxoMeHKo Hcnojb3oBaHHe MeToga aHarorHH npn pacuere

    1. TenjoBbix 3agau. >K. ((nmiKa b mKoje. 2013r. N°5 57-58

    1. O.K. KyBoHdHKoB, X.O. WUKapoB, ffl.K. HhC3oB «OjeKTp Ba MaTHeTH3M»
      KypcHHH «MexaHHKa» Kypcn 6njaH anajoriin ycyjiua yKirnini ycjy6naTH.
      ■'Ahhk ((aiuapniini' yKirnniiniini' goj3ap6 MyaMMojapn” MaBayjai'ii Pecny6jHKa
      hjmhh - aMajHH an>i209 6.


    2. O.K KyBomHKoB, X.O. HlaKapoB «OjeKrp Ba \iai'iieTir>\i» KypcngarH
      MaB3yjapapo anajoi'imjan (()oiljajann6 gapc yTHmycjy6naTH. “Ahiik


    1. ((aiLiapnHnr yihhmhh

    2. - axiajHH aiDKyMaiiH MarepHannapH. rynncTOH 2013, 22-23 noa6pb, 143-145 6.

    1. A.M. KenMaH. SneKTpoHHaa onTHKa. H3g.”HayKa” M 1968, c.175

    Download 481.83 Kb.
  • 1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




    Download 481.83 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti fizika fakulteti

    Download 481.83 Kb.