4
10. Muammoning ob’ekti, predmeti, aniq ko’rsatilishi;
11. Natijalarni amaliyotga joriy etishda YaPT, IPT, YaAT va ICHT lardan
foydalanish shakllari.
12. Ishlarni bajarishda bosqichma-bosqichlikka, uzviylikka, uzluksizlikka
rioya qilinishi.
13. Chiqarilgan
xulosalar va taklif, tavsiyalarning hayotiyligi, amaliyligi,
ishlab chiqarish, xalq xo’jaligi taraqqiyoti sohalari bilan bog’liqligi.
2. Kurs va referat (loyihalari) ishlarining bajarilishda amal qilinadigan
ta’limiy va tarbiyaviy talablar.
1. Kurs (referativ) ishlarninig bajarilishida mavzu muammosining
dolzarbligini aniqlashda quyidagilarga e’tibor qaratiladi:
Mavzu tarixiy taraqqiyotida jamiyat, davlat, xalqlar va sohalar
rivojlanishidagi o’rnini belgilash. Pedagogika, psixologiya, ta’lim-tarbiya tizimida
tutgan o’rni. Metodika xususiy fanlarni o’qitishdagi muammolar bilan bog’liqligi.
Nazariya va amaliyotdagi, amalga
joriy etish texnologiyalari, metodikalari,
an’anaviy va noan’anaviy uslublar (metodlar) orasidagi egallagan o’rni. Qonunlar,
qarorlar, buyruqlarda ushbu muammoning aks etganligi va boshqalarga qarab
belgilanadi.
2. Muammoning ishlanganlik darajasini aniqlashda shu sohaning tarixiy
rivojlanishi taraqqiyotida buyuk mutafakkirlar, qo’lyozma, toshbosma manbalar,
buyuk siymolar va hamda allomalarning shu sohadagi fikrlari, arxiv materiallarida
bayon etilishi, sohaning etakchi olimlarining asarlaridagi nazariyalar va g’oyalar,
qonuniy me’yoriy hujjatlarda o’quv metodik muammoning qo’yilishi, shu
muammoni hal etishda uchrayotgan ziddiyatlar, nomutanosibliklar, murakkabliklar
bayon etiladi.
Shuningdek, ushbu muammoning darsliklar, qo’llanmalar, metodik
va elektron ishlanmalarning ahvoli ham bayon etiladi. Kurs va referativ ishlar
mavzularining yangiligi darajalari mahalliy, hududiy, mintaqaviy davlatva xalqaro
miqyosida bo’lishi mumkin.
3. Yangilik darajalarini belgilashda ko’pchilik hollarda mutaxassis
ekspertlari ko’rigiga, nazoratiga murojaat qilish kerak bo’ladi. Chunki, mualliflar
muammolarning echimlarini topish yo’llarini izlar ekan ishning yangiligi darajasini
chuqur va atroflicha qiyosiy tahlil etmasdan yirikroq darajada deb o’ylaydilar,
yoki, aslida yirik darajada yangilik yaratilgan bo’lsada, uni kichik yoki quyi
darajada deb o’ylaydilar. Shuning uchun mutaxassis ekspertlar ko’rik
xulosalari,
taklif va tavsiyalari kerak bo’ladi.
4. Ishning nazariyadagi ahamiyatini yoritishda shu sohadagi ilgari yaratilgan
nazariyalar, g’oyalar va ta’limotlardagi o’rni yoritiladi. Shu sohadagi allomalar,
etakchi olimlar, mutaxassislar fikrlari bilan qiyosiy ravishda taqqoslanadi.
Qonunlar, qadriyatlar, qonuniyatlar, davlat va hukumat, Prezident farmonlaridagi
o’rni aniqlanadi.
5. Ishning amaliy ahamiyatini belgilashda ta’lim-tarbiya, madaniyat, ma’rifat
va san’atdagi o’rni aniqlanadi. Uzluksiz ta’lim tizimida, bosqichlarida ta’lim
muassasalarida o’quv
tarbiyaviy jarayondagi, mashg’ulotlar va tadbirlarni tashkil
etishdagi, takomillashtirishdagi o’rni aniqlanadi.
5
6. Yaratilgan g’oyalarning ta’lim-tarbiya jarayonida, hayotda, ishlab
chiqarishda, iqtisodiyotda, ijtimoiy – siyosiy o’zgarishlarning qaysi qismida
qo’llanilish sohalari va shakllari belgilab beriladi. O’quvchi-yoshlar, talabalar va
boshqa ta’lim oluvchilar va ta’lim beruvchilarning mahoratlarini (kasbiy,
pedagogik, metodik) rivojlanishdagi o’rni aniqlanadi.
7. Yaratilgan g’oyalar tajriba-sinovlarda
belgilangan reja, dastur va
metodikalar
asosida
tasdiqlovchilik,
shakllantiruvchilik,
aniqlovchilik
maqsadlarida o’tkaziladi. Tajriba sinovlar materiallari namunalari keltiriladi.
8. Olingan natijalar umumiy va xususiy holda qiyosiy tahlil qilinadi,
pedagogik, psixologik, metodik maqsadlar asosida matematik-statistik jihatdan
qayta ishlanadi. Har bir natijalarni formulalar yordamida javallar, grafiklar,
gistogrammalarga qo’yilib, qiyoslanadi (lozim bo’lsa). Respondentlar soni 25-30
nafardan kam bo’lmasligi lozim.
9. Olingan natijalarning ta’lim-tarbiya
tizimining qaysi bosqichida, qaysi
uslubda, qaysi shakllarda qullanilishi to’g’risida aniq taklif va tavsiyalar beriladi.
10. Muammoning va natijalarning qo’llanilish ob’ektlari va predmetlarini
ko’rsatishda metodika, pedagogika va ta’lim-tarbiyaning qaysi sohasini
rivojlantirishga xizmat qilishi aniq belgilanadi, chunki, fanlarni o’qitish
metodikasidan ishning ob’ekti va predmetini belgilashda shakllanayotgan
shaxsning qaysi hislat va fazilatlarini takomillashtirishdagi
qaysi BKM larini
rivojlantirishdagi o’rni va ahamiyati yoritib boriladi.
11. Ishning amaliy va nazariy ahamiyatini ko’rsatishda qaysi YaPT (yangi
pedagogik texnologiyalar), IPTlar (ilg’or pedagogik tajribalar). YaAT (yangi
axborot texnologiyalar), ICHT (ishlab chiqarish texnologiyalar) ning qaysi
shakllaridan samarali foydalanish yo’llari ko’rsatiladi.
12. Ishlarni bajarishda bosqichma-bosqich bajarilishi, qaysi ta’lim
bosqichining qaysi qismida qanaqa shakllaridan foydalanish mumkinligi yoritiladi.
13. Xulosalar faktlarga mos holda chiqariladi. Taklif va tavsiyalar hayotga,
ishlab chiqarishga, muammoning echimlarini topishga muvofiq holda chiqariladi.
