SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
544
Respublikasi ta’lim tizimida chet tillarni o’qitish, o’rgatish ilmiy yondashuv asosida, davr
talablariga to’la javob bera oladigan yangi axborot- kommunikatsiya va pedagogik
texnologiyalar joriy etilishi asosida yangi sifat darajasiga ko’tarilib bormoqda.
TADQIQOT NATIJALARI
Mamlakatda qaysi xorijiy tillar o`rganilishi ko`p omillarga bog`liqdir. Mamlakatning
siyosiy, iqtisodiy madaniy, ijtimoiy salohiyati va uning xalqaro
miqyosdagi munosabatlari
hamda hududiy va global tarmoqqa aloqadorlik darajasi xorijiy tillarni o’rganish jarayonida
birinchi chet tili sifatida ko`pincha “foydalilik mezoni” bo`yicha eng muhim bo`lgan til ustuvor
hisoblanadi. Ma’lumki, tafakkurning ifodasi, xalqlar o’rtasidagi aloqa, ma’naviy va boshqa
muloqotlar til orqali namoyon bo’ladi.
Demak, oliy ta`limgacha bo`lgan jarayonda ingliz tilida qo’shimcha matnlar o’qitish
texnologiyasini ishlab chiqish va shu maqsadda kasbiy dasturlarni tuzish tamoyillarini amalga
oshirishda, chet tillarni chuqur o’rganishga qaratilgan har bir ilmiy izlanishlarga alohida e’tibor
zarur bo’ladi. Bu modellashtirilayotgan dasturda konseptual asosni
oldindan belgilab olish
demakdir. OTMgacha bo`lgan ta’lim tizimiga ingliz tilida kasbiy qo’shimcha matnlar o’qitish
texnologiyasiga ham yuqorida qayd etilgan vazifalarni hayotga tatbiq etish masalalarining bir
qirrasi deb qarash mumkin. Mutaxassislar tayyorlash jarayonlarida ta’lim tizimi ustuvorligini,
jumladan, chet tillar o’qitish yangi-yangi texnologiya-mexanizmlarini joriy qilishni ta’minlash
muhim ahamiyat kasb etadi.
Bunday texnologiyalar ta’lim tizimida o’z aksini topishi chet tili o’qitish saviyasini
o’stirib, chet tillarida, jumladan, ingliz tilida mutolaa qilish malakalarini shakllantirishga
yordam beradi. Ingliz tilini mukammal o’zlashtirganlarga istiqboldagi ehtiyojlarni belgilash
bo’yicha tarmoqlar metodikasini yaratishimiz (bular Klassifikator, malakali tavsiflar va Davlat
ta’lim standartiga muvofiq amalga oshiriladi) lozim.
Ta’lim va tarbiyani kelishish va ularning o’zaro bog’liqligi, uzluksiz ta’lim tizimida
ingliz tilini o’zlashtirgan mutaxassislar tayyorlashda izchillikni ta’minlash bunda samarali
shakllar va usullarni, yangi qo’shimcha matnlar o’qitish texnologiyasi metodikasini joriy etish
va shu kabi boshqa ilg’or ta’lim uslublaridan keng foydalanish ijobiy natijalar garovidir.
Mutaxassislar tayyorlanayotgan soha yo’nalishlaridan
kelib chiqqan holda, ingliz tili
o’qitish jarayonida qo’shimcha matnlar texnologiyasini qo’llash bo’lajak mutaxassislarni til
o’rganish imkoniyatlarini oshiradi. Bunda muqobillik usullaridan ham foydalanish mumkin,
ya’ni boshqa davlatlarning ta’lim tizimidagi muqobil uslublarini qabul qilish yo’li bilan
o’quvchi, talabalarga bo’lgan
talabni qondirish, bashoratlashga yuqorida qayd etilgan barcha
yondashuvlardan turli kombinatsiyalarda foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Chet tilida munosabatlar shartlari nutq, qo’shimcha kasbiy matnlar o’rganishning ko’plab
turlarini bilish davr talabi ekanligini ko’rsatib beradi. Boshqa tillar mohiyatini kamsitmagan
holda, ayniqsa, ingliz tilida muloqot qilishda, nutqini tushunish mutolaa qilish va yozish, nutqiy
faoliyat amaliyotida, ixtisoslik, mutaxassisligi bo’yicha keng tarmoqli va kasbiy adabiyotlarni
o’qishda ularga tushuntirish annotatsiyalar,
tezislar, shuningdek, yozma axborot almashish
jarayonlarida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining ahamiyati yaqqol namoyon bo’ladi
va aniqlanadi. Metodist olimlarimiz, ta’kidlaganlaridek, talabalar matn mazmunini obrazga kirib
ifodalash, matnda aks etgan voqelikni, unda ishtirok etayotgan personajlar fikrini bayonidan
boshqa, o’z fikr-mulohazalarini ham suhbat mavzusiga qo’shimcha
tariqasida bayon etishi,
o’quvchini lug’at boyligini ortishiga ingliz tilida to’g’ri fikrlashga yordam beradi. Bunday
SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
545
uslubdan o’quv jarayonida to’g’ri foydalanilsa, o’zlashtirish bo’yicha ham, o’qitish muddatlari
bo’yicha ham, ingliz tilini mukammal o’rganishda ham ijobiy natijalarga erishishga imkon
yaratiladi.
O’quv jarayoniga yo’naltirilgan qo’shimcha matn dasturlari qo’llanilishi ingliz tili
o’qitish masalasini munosib ravishda hal etishga yaxshi imkon beruvchi metodik
yondashuvlarning biridir. Bunday metodika asosida o’qitishga
yondashuvlar hozirgi kunda
milliy uslubiyatda keng tarqalib bormoqda.