|
Investiciya kirgiziw derekleri hám baǵdarları
|
| bet | 3/6 | | Sana | 16.05.2023 | | Hajmi | 107.12 Kb. | | #60191 |
Bog'liq 3А1 ЭЛ тех O\'QUVCHILARNI O\'RGANISH METODIKASI 36, A1 to`liq lug`at, A1 to`liq lug`at, ish reja materialshunoslik., JYUL VERN1. 2. Investiciya kirgiziw derekleri hám baǵdarları.
Derlik barlıq iskerlik kórsetiwshi kárxanalar mámleketke tiyisli bolǵan burınǵı
basqarıw -buyrıqpazlıq sisteması sharayatlarında investiciyalardıń tiykarǵı dáregi mámleket (byudjet) qarjlarınan qurar edi. Eger sol sharayatlarda da fond fondlar - tiykarǵı investicion derekler kárxanalar paydası (tabısı ) esabına ámelge asırılǵan bolsada, kárxanalardıń qarjilari qay jerden alıw hám qay jerge jaylastırıw tuwrısında “bası” awrimas edi. Qosımsha derek retinde kárxanalardıń amortizatsiya fondı xızmet qılatuǵın edi.
Usı túsinikler (fond fondı, amortizatsiya fondı, payda ) házirgi
kúnde de óz áhmiyetin joǵatpaǵan bolıp, investiciyalardıń tiykarǵı dáregi esaplanadı. Mısalı, mámleket kárxanaları ushın tiykarǵı investiciya dáregi
tómendegiler: payda, amortizatsiya fondı hám byudjet qarjları, qospa kárxanalar ushın - payda, amortizatsiya fondı hám kredit resursları.
Joybarlaw hám basqarıw sistemasında sonıń menen birge, investiciya dáreklerin anıqlawdıń ishki hám sırtqı túrlerinen de paydalanıladı.
Investiciyalardıń ishki derekleri tómendegiler:
• islep turǵan tiykarǵı kapitalǵa esaplanıwshı amortizatsiya ajıratılǵan qarjıları
nátiyjesinde formalanıwshı, kárxananıń óz finanslıq quralları ;
• paydanıń investiciya mútajliklerine ajratiluwshi bólegi;
• qamsızlandırıw kompaniyaları hám mákemeleri tárepinen tábiyǵiy apat hám basqa hádiyselerde to’leniwshi qarjilar ;
• kárxananıń aksiyalar shıǵarıwı hám satıwı nátiyjesinde alınatuǵın qarjilar ;
• joqarı turıwshı hám basqa organlar tárepinen qaytarıp bermewlik tiykarında
ajratiliwshi qarjilar ;
• qayırqomlıq hám sol sıyaqlı basqa qarjilar.
Investiciyalardıń sırtqı dárekleri tómendegiler:
• oraylıq hám jergilikli byudjetten, isbilermenlikti qollap -quwatlaytuǵın hár qıylı fondlar tárepinen ajraliwshi qaytarıp bermewlik tiykarındaǵı qarjilar ;
• kárxanalar Nizam fondında finanslıq yamasa basqa materiallıq hám materyaliq emes qatnasıw formasında, sonıń menen birge, xalıq aralıq finans institutları hám bólek adamlardıń tuwrıdan-tuwrı qoyılmaları formasında kiritiliwshi shet el investitsiyalar ;
• mámleket hám hár qıylı fondlar tárepinen qaytarıp beriw shárti menen beriluvchi
kreditler, atap aytqanda jeńillikli kreditler.
Kárxanalardıń ǵárezsiz xojalıq iskerligi sharayatlarında ishki qarjilar
quramında amortizatsiya ajıratılǵan qarjıları tiykarǵı orındı iyeleydi. Onıń kárxana investicion resurslarıdaǵı úlesi 50% hám odan kóbirekti quraydı.
Investitsion maqsetlerge jóneltiriliwshi qarjilar jetispewshiligi sharayatında lizing investicion iskerlikti aktivlestiriwshi zárúrli qural bolıp xızmet etedi.
Lizin’ - finanslıq -kredit munasábetleriniń formalarınan biri bolıp,
kárxanalardıń qurılma hám ásbap -úskenelerdi óndiriwshi kárxanalar yamasa arnawlı qabil etilgen lizing kompaniyalarınan uzaq múddetke ijarag’a alıwın ańlatadı. Lizin pitiminde kórsetilgen táreplerden tısqarı investicion joybarlardı
finanslıq támiynlew hám de olardı onıń ushın zárúr bolǵan aqshalar menen támiyinlew múmkinshiligine iye bolǵan kommerciya yamasa investicion bankler de qatnasıwı múmkin.
Investiciyalardan (kapital qoyılmalardan ) paydalanıwdıń tiykarǵı baǵdarları
tómendegiler esaplanadı :
• jańa qurılıs ;
• kárxananı keńeytiw hám qayta tiklew;
• islep shıǵarıwdı zamanago’ylestiriw hám texnikalıq tárepten qayta qurallandırıw ;
• háreketdegi quwatlardı jetilistiriw.
|
| |
