Biogazlar

BIOGAZLAR


REJA

Biogaz haqida tushuncha 

Biogazni kelib chiqish tarixi 

Biogazdan foydalanishni rivojlangan 
mamlakatlar tajribasi misolida tahlil 
qilish


Biogaz olish qurilmalarining ish prinsipi tabiiy
biologik jarayonlarning amaldagi ifodasidir. Zamonaviy
biogaz ishlab chiqarish tabiatda sodir bo’ladigan
jarayonlarga asoslanadi, ya’ni hayvonlar oshqozonida
hazm qilish faoliyati
natijasida sodir bo’ladigan
chiqindilardan metanni hosil bo’lishi asos qilib olingan.
Biologik chiqindilardan energiya manbai sifatida
foydalanish uchun katta – katta reaktorlarda (germetik
berk bo’lgan idishlarda) biologik chiqindilar qayta
ishlanadi. Biogaz qurulmalari yordamida go’ng (o’simlik
qoldiqlari va hayvon chiqindilari) qayta ishlanib,
yonuvchan gaz va yuqori sifatli o’g’it chirindi olinadi.
Biogaz olish qurilmalarining ish prinsipi tabiiy biologik
jarayonlarning amaldagi ifodasidir. Zamonaviy biogaz
ishlab chiqarish tabiatda sodir bo’ladigan jarayonlarga
asoslanadi, ya’ni hayvonlar oshqozonida hazm qilish
faoliyati
natijasida sodir bo’ladigan chiqindilardan
metanni hosil bo’lishi asos qilib olingan.


Bakteryalar ta’sirida organik moddalarni parchalanishi 
natijasida biogaz hosil bo`ladi. Suv, uglerod oksidi va 
minerallardan tashkil topgan organik moddalar substratini ( 
oqsil, yog’, uglevod, minerallarga) bakteryalarning har xil 
guruhlari parchalaydi. Bu tabiiy jarayon hisoblanib, anaerob 
sharoitida boradi, ya’ni kislorod ishtirokisiz boradi. Bu 
parchalanish jarayonini bijg’ish deb ham atalib – bu 
jarayonni balchiq ko’llarda, botqoqliklarda va boshqa 
joylarda kuzatiladi Agar bu muhitda kislorod ishtirok etsa, 
organik moddalarni boshqa anaerob bo’lmagan bakteriyalar 
parchalaydi, bu holda jarayon kompostirlash deyiladi.

Kompostirlash jarayonida metan gazi hosil bo’lmay, boshqa 
birikmalar etil spirt, mochavina va boshqa moddalar hosil 
bo’ladi 

Bijg’ish jarayonida hosil bo’lgan energiya issiqlik manbaiga 
aylanmay metan bakteriyalarini hayotiyligini ta’minlab, bu 
bakteryalarni erkin shiddatli o’z-o’zidan ko’payishiga va
metan gazi hosil bo’lishiga olib keladi. Metan bakteriyalari 
qadimdan ma’lum bo’lib, yerdagi tirik organizmdir.


Bijg’ish jarayonlari o’rmonlarda dengizlarda, 
daryo va ko’llarda keng tarqalgan. Bijg’ish o’z-
o’zidan botqoqliklarda, shag’alda, kislorod yo’q 
muhitda sodir bo’ladi. Bundan tashqari bijg’ish 
jarayoni axlat uyulmalari, go’ng uyulmalarida , 
go’ng qoldiqlarida, sholizorlarda, hamda juft 
tuyoqli hayvonlar axlatida sodir bo’ladi. 

Biogaz – bu yonuvchan gaz. Biogaz organik 
substansiyalarni anaerob va mikrobiologik 
jarayonlarda hosil bo`ladigan, tarkibi 50-70% 
metandan (CH
4
), shuningdek 30-40% CO
2
, ozroq 
miqdorda H
2
S, NH
3
, H
2
, CO bo`lgan gazlar 
aralashmasidan iborat. Quyidagi 1-
diagrammada ham ko’rishingiz mumkin.

64%
32%
2% 1%
1%